’Purpose heeft voor mij echt met de ziel van een bedrijf te maken’

Purpose wordt steeds belangrijker bij bedrijven. Het gaat immers niet alleen maar om de bedrijfsvoering – maatschappelijke verantwoordelijkheid vraagt ook om aandacht. De maatschappij schreeuwt om oplossingen voor problemen: van verduurzaming tot het woningtekort en van de huidige coronacrisis tot het ‘nieuwe normaal’. Sterker nog, uit onderzoek blijkt dat purpose de belangrijkste factor is bij de voorkeur van werknemers voor een werkgever.

Coen Reinders, die als MT-lid Partners & Bedrijfsvoering de rol van CFO op zich neemt, kan dit laatste in ieder geval beamen. ‘’Op dit moment werk ik voor het Nationaal Restauratiefonds dat een duidelijke missie heeft: ‘Springlevende monumenten’. Dat bereikt het fonds met het financieren van de restauratie, verduurzaming, herbestemming van monumenten, het bieden van informatie in brede zin en gerelateerde diensten. Je ziet dan ook bij de medewerkers dat het heel veel energie en drive geeft, want wij weten heel goed waarvoor wij zijn en welke toegevoegde waarde wij kunnen leveren. Dus nu ik in zo’n bedrijf met een heel duidelijke purpose werk, merk ik het verschil. Dat geeft des te meer het belang aan.’’

Goed door de crisis heen

Het Restauratiefonds beheert een dertigtal fondsen, van zowel de Rijksoverheid als de gemeentes en provincies als private instellingen. ‘’Met dat geld verstrekken wij hypotheken aan particuliere en zakelijke monumenten eigenaren. Wij hebben zelfs in corona tijd een aanvullend fonds erbij kunnen voegen. Dat is het fonds voor de Opengestelde Monumenten Lening. Op deze wijze kunnen rijksmonumenten na de verplichte sluiting weer opengesteld worden.’’

Coen Reinders benadrukt dat het Nationaal Restauratiefonds ook te maken heeft gehad met de coronacrisis. ‘’Wij zijn een financiële instelling die hypotheken verstrekt en hebben vanwege COVID-19 uitstel van rente en aflossing aan onze klanten aangeboden. Vanwege de genoemde purpose hebben we daarbij meer gedaan dan de reguliere banken. We hebben zelfs een speciaal Corona Care Team opgericht. Qua uitstraling naar de klant en houding van onze medewerkers klinkt dit toch veel beter dan ’Bijzonder Beheer’. Als organisatie hadden wij het geluk dat begin 2020 alle kantoorautomatisering en laptops gewijzigd waren. Iedereen kon dus direct goed vanaf huis werken. Medewerkers hebben daarnaast ook een nieuwe manier van werken gevonden. Dát is allemaal positief.’’

‘’Natuurlijk hebben wij ook afboekingen gehad’’, benadrukt hij. ‘’Klanten die de lening niet meer terug konden betalen. Maar relatief is dat heel erg weinig vanwege de purpose en de gegeven aandacht.''

Een opvallende ontwikkeling is dat het Restauratiefonds steeds minder particulieren en juist meer zakelijke klanten bedient. ‘’Dat komt – gedeeltelijk – omdat er allerlei aantrekkelijke subsidiemogelijkheden zijn voor particulieren en ze lage rente overal kunnen krijgen. We gaan dit jaar bekijken hoe we ons nog beter kunnen aanpassen aan deze structureel lage rente.

Afgelopen jaar hebben wij onze missie, visie en strategie nog eens herijkt. Wij hebben een nieuw meerjarenplan opgesteld, mede naar aanleiding van de coronapandemie. Wij zijn vooralsnog als bedrijf goed de pandemie doorgekomen in 2020, maar je wilt toch vooruit kijken naar de impact op de komende jaren.’’

Alle monumenten springlevend

Reinders weet heel goed te verwoorden wat de missie is van het Restauratiefonds. ''''Alle monumenten springlevend”. Dit geeft duidelijkheid en richting. Wij willen niet alleen dat het monument gerestaureerd is en er prachtig bijstaat maar juist dat het actief in gebruik is, onderdeel van de lokale gemeenschap is en anderen inspireert om daar op verder te borduren.’’ 

‘’Nee, het moet daadwerkelijk gebruikt worden’’, benadrukt de CFO nog eens. ‘’Dat betekent dat wij ook moeten kijken naar herbestemming als iets niet meer de functie heeft die het vroeger had. Dat zie je bijvoorbeeld bij kerken. De kerkfunctie als eredienst zit dan veelal niet meer in het kerkgebouw, maar je kunt er nog wel een gezondheidsinstelling of bibliotheek van maken. Dat vinden wij voorbeelden van springlevend houden. Op deze wijze blijft het kerkgebouw het centrum van levendige dorpen en steden. Die missie vind ik heel helder.’’

Meer dan alleen financiering

‘’Dat is een drietal’’, vertelt Coen Reinders over de kerntaken van het Nationaal Restauratiefonds. ‘’Wij verstrekken financieringen en subsidies. Financieringen vanuit de dertig fondsen. Namens de overheid betalen wij ook subsidies uit. Dat is één taak.’’

Het Restauratiefonds doet ook aan het delen van informatie en kennis. Hoe dat zich uit in de praktijk? Reinders geeft een voorbeeld. ‘’Stel dat je een monument wilt kopen en wilt weten wat daar allemaal bij komt kijken qua financiering, subsidies, vergunningen, bouw regels en hoe je een ervaren monumenten-aannemer kunt vinden dan kun je terecht op onze website Monumenten.nl. Dat vinden wij van belang. Het maakt dan niet uit of deze monumenten-eigenaar bij ons ook de financiering heeft geregeld, want goed geïnformeerde eigenaren zijn nog beter in staat om een monument in stand te houden.''

Recentelijk is er een derde taak toegevoegd: het aanbieden van diensten. Dat is vooralsnog – gezien het vraagstuk in onze samenleving – gericht op duurzaamheid. ‘’Wij hebben een zelfscan geïntroduceerd, zodat een monumenteneigenaar snel kan checken waar de verduurzamingsmogelijkheden in het pand te behalen zijn. Alle banken hebben dat op hun site staan, maar wij hebben dat specifiek voor monumenten.

Een andere dienst van het Restauratiefonds is een gedetailleerde duurzaamheidsscan. ''Je kunt dan eerst de zelfscan doen. Als je denkt: ik wil specifiek voor mijn pand advies hebben. Dan kun je via ons daar een gespecialiseerd bedrijf voor inschakelen en een bijdrage in de kosten verkrijgen. Het mes snijdt voor ons aan twee kanten. Enerzijds is die eigenaar bezig met verduurzaming. Dat is heel goed, voor nu en in de toekomst. Anderzijds kunnen wij vaak een financiering daarvoor organiseren, want wij hebben hiervoor specifieke fondsen. Dat kan niet altijd, maar wij zijn op deze wijze in ieder geval in gesprek met monumenteneigenaren.

Duurzaamheid is nu actueel voor monumenten, maar dat geldt voor alle gebouwen in Nederland. Fundering wordt bijvoorbeeld een nieuw thema. Heel veel gebouwen zijn in Nederland aan het zakken. Dat heeft met het grondwaterpeil te maken. Hoe gaan wij daarmee om? Hoe gaan we de monumenteigenaren daarin ondersteunen? Weer op de zelfde manier; met financiering, kennis, informatie en diensten.’’

Dalende rente

Aan de wijziging van het meerjarenplan van het Nationaal Restauratiefonds hebben een aantal ontwikkelingen bijgedragen. Naast de pandemie en het vraagstuk over duurzaamheid is er nóg een belangrijke reden, onderstreept Reinders. ‘’Een andere heel belangrijke ontwikkeling is de langdurige lage rente. Hier hebben alle banken last van, want de rente is sterk gedaald. Dus de marge is behoorlijk onder druk komen te staan.’’

Het Restauratiefonds heeft geen spaargeld, benadrukt hij. ‘’Dus wij krijgen het geld via de dertig fondsen die ik eerder heb genoemd. Het probleem dat wij hebben is dat onze rente voorheen drie procent lager was dan andere banken. Dat kunnen wij nu niet meer bieden. Alle banken bieden nu lage rentes aan en als wij daar drie procent van afhalen, moeten we geld toegeven’’, vertelt hij.

Ziel van een bedrijf

Over wat Coen Reinders nou verstaat onder purpose is hij duidelijk: ‘’Purpose heeft voor mij echt met de ziel van een bedrijf te maken. Dat is een combinatie van werkgebied, competenties, ervaringen uit het verleden en de energie die daar dan vervolgens bij vrij komt. Purpose geeft echt aan: waar richt je je op? Waar ga je voor? Waar kunnen ze je ’s nachts wakker voor maken? Onze purpose geeft heel duidelijk aan waar wij voor staan.’’

Hoe een CFO de purpose van zijn of haar bedrijf kan versterken? ‘’Dat ligt eraan wat onder de verantwoordelijkheid van de CFO valt’’, geeft hij toe. ‘’Maar in mijn geval valt de afdeling Strategie onder de CFO. Daarmee kan je als CFO heel duidelijk sturing geven aan het proces van strategievorming, organisatie- en productontwikkeling. Eigenlijk wens ik iedere CFO toe dat hij ook verantwoordelijk is voor de strategie. Je zit dan veel meer aan de knoppen van het bedrijf en kan dan nog meer toegevoegde waarde voor het bedrijf opleveren.’’

Never waste a good crisis

Wat zijn de belangrijkste lessen die Coen Reinders heeft geleerd? ‘’Eentje heb ik al verteld: dat ik blij ben dat ik in een organisatie werk met een heel duidelijke purpose. Ik gun het iedereen ook om daar inzicht in en duidelijkheid over te krijgen. Een andere les is duidelijke keuzes maken. Je ziet toch wel vaak dat activiteiten- en project lijsten erg lang worden. Met veel ambitie en beperkte capaciteit. Het gaat dus om echte keuzes maken. Dat wil niet zeggen dat andere activiteiten onbelangrijk zijn, maar dat je keuzes maakt: wat is nu belangrijk en wat draagt daar op dit moment echt aan bij?’’

Ook heeft Reinders gedurende de pandemie een andere les geleerd. ‘’Flexibiliteit is erg belangrijk qua mindset en handelen. Wendbaar noemen we dat. Dat vinden wij een belangrijke competentie. Kun je veranderen? Kun je je aanpassen aan de nieuwe situatie? Met welke snelheid? Hoe robuust is je risk management? Heb je goede uitvalprocedures? Bij ons was dat goed geregeld, ondanks dat er ook bij ons verbeteringen mogelijk waren. Never waste a good crisis, zeggen ze. Dat hebben wij ook gedaan. Je hoopt niet op een crisis, maar als die er is, moet je ervan leren.’’

Welke thema’s zullen de komende jaren relevant worden in de CFO Community? Reinders denkt even na en benadrukt het belang van duurzaamheid nog eens. ‘’Wat wij als CFO nog veel meer kunnen doen daaraan is de hele planning en control cyclus voor financiële zaken doortrekken naar niet-financiële zaken. Bijvoorbeeld onderwerpen als CO2 emissies en energieverbruik meten. Een aantal bedrijven heeft daar zicht op, maar heel veel bedrijven nog niet. Daar zie ik een duidelijke rol voor de CFO en voor de CFO Community. Die vaardigheden hebben wij voor de financiële aangelegenheden. Die moeten wij ook voor de niet-financiële aangelegenheden inzetten. Thema’s als IT en Business Intelligence zijn ook goede bronnen om toegevoegde waarde aan het bedrijf te geven. Deze heb ik ook in mijn werk portefeuille zitten.''

En in relatie tot purpose? ‘’Dan denk ik aan de verdere digitalisering. Digitalisering is in een stroomversnelling gekomen. Dat zal blijven. Daar moet je als bedrijf verder invulling aan geven. Een andere les specifiek voor ons bedrijf is het aangaan van partnerschappen, zeker om wendbaar te blijven of snel te kunnen handelen. Je hebt niet alle kennis in huis. Dat hoeft ook niet altijd: als je maar weet wat je niet in huis hebt en weet dat je met andere bedrijven in contact kunt komen. Die wendbaarheid blijft essentieel, ook in de toekomst.’’

Anders wonen en werken

‘’Ik denk dat dát zeker impact zal hebben’’, antwoordt Coen Reinders op de vraag of COVID-19 invloed zal hebben op het gedrag van (potentiële) klanten en medewerkers van het Restauratiefonds. ‘’Een simpel voorbeeldje: ik verwacht dat er veel meer eisen worden gesteld aan horeca. Dat betekent dat minder mensen in een ruimte mogen, juist meer mensen buiten moeten zijn en er een betere afzuiging moet komen – dat soort zaken allemaal. Ik verwacht dat alle horeca daarmee te maken krijgt, dus horeca in monumenten ook.’’

Reinders benadrukt dat met nieuwbouw het makkelijker is om te voldoen aan de steeds veranderende eisen. ‘’Bij bestaande gebouwen is dat veel moeilijker. Monumenten zijn er al lang en hebben zich al diverse keren aangepast dus dat gaat nu ook weer lukken. Ik hoop oprecht dat wij blijvend meer aandacht hebben voor duurzaamheid na COVID-19. Dat wij ook dingen gaan omdraaien: in het verleden was het ’je mag misschien een of twee dagen thuiswerken’. Nu wordt het ‘je mag een of twee dagen naar kantoor’. Wij hebben gezien dat je zowel thuis als op kantoor effectief kan zijn maar uiteindelijk gaat het om de balans. Door met zijn allen minder te reizen hebben wij blijvend veel gewonnen met betrekking tot duurzaamheid.’’