Afscheid van aandeelhouderswaarde denken?

Zolang er mensen zijn hebben ze de behoefte om zichzelf en hun gelijken te verheerlijken en de anderen weg te zetten als een groep die het niet begrijpt of niet kan begrijpen of verschillend is of wat dan ook. Soms op aardige wijze, soms op grappige wijze maar dikwijls op ketterse wijze. 

Een paar willekeurige voorbeelden waar we dit patroon zien: katholieken versus protestanten, socialisten versus liberalen, 010 versus 020, Keynes versus Friedman. Het is dus heel menselijk om in dit soort tegenstellingen te denken, maar het is nog menselijker om de vraag te stellen wie gelijk heeft. Daar is naar mijn bescheiden mening maar één antwoord op mogelijk: ‘dat hangt er van af’! 

Tegenstellingen werden ook gedurende lange tijd in stand gehouden tussen het aandeelhouderswaarde business model en het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen business model.

Bij eerste model is een bedrijf alleen maar op aarde om aandeelhouderswaarde te creëren voor zijn aandeelhouders via beurskoers stijging en dividend. De maatschappij profiteert ook wel maar op indirecte wijze, het gaat er hierbij allereerst om dat de aandeelhouders tevreden worden gesteld.

Bij Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) gaat het om te ondernemen waarbij zowel economische prestaties (Profit) worden geleverd als met respect voor de sociale kant (People) als binnen de ecologische randvoorwaarden (Planet): de triple-P-benadering. Het aandeelhouderswaarde model zien we meer in Amerika terwijl het MVO model meer in Europa voorkomt met daarbij Unilever en DSM als bedrijven die hierin voorop lopen. 

Het is te gemakkelijk om heel Amerika in een hokje te stoppen dat MVO daar niet voor komt. Denk maar aan Ben & Jerry’s ijs en van Henry Ford is bekend dat hij de salarissen van zijn medewerkers aan de lopende band verdubbelde omdat hij vond dat ze in staat moesten zijn om hun eigen auto te kopen. 

Tegelijkertijd zijn er in Europa ook bedrijven te noemen die zich alleen maar op aandeelhouderswaarde richten, bijvoorbeeld Ahold in de booming jaren ’90. Ook bij de ogenschijnlijke tegenstelling tussen deze twee ondernemingsmodellen komt de onvermijdelijke vraag naar boven ‘wie heeft er gelijk’? Gelukkig is het antwoord het zelfde: ‘dat hangt er van af’! In beide ondernemingsmodellen kan een bedrijf namelijk succesvol zijn.

De reden dat ik nu over dit onderwerp schrijf is dat in Amerika een aantal bedrijven en personen afscheid hebben genomen van het aandeelhouderswaarde model en dat vind ik wel heel opmerkelijk. Twee voorbeelden:

● Jack Welch die gedurende 25 jaar CEO van GE is geweest heeft in 2009 afstand genomen van het idee om alleen op aandeelhouderswaarde te sturen terwijl hij dat zelf gedurende lange tijd heeft gedaan!

● In augustus 2019 namen in Amerika 181 CEO’s van de Business Roundtable een nieuw gezichtspunt in: ‘Purpose of a Corporation is to lead their companies for the benefit of all stakeholders – customers, employees, suppliers, communities and shareholders.’
In het magazine Fortune van september 2019 geven vooraanstaande CEO’s een nadere toelichting op het nieuwe standpunt van de Business Roundtable, zelfs de CEO van JPMorgan Chase.

Opmerkelijke ontwikkelingen, wie had dat gedacht!
Betekent dit dat MVO voor eens en altijd ‘gewonnen’ heeft? Natuurlijk niet, het geeft alleen maar aan dat in de huidige tijdgeest en omstandigheden de belangstelling voor MVO toenemend is.

Grote vraag is nu op welke wijze CFO’s invulling kunnen geven aan de trend om nog meer aan MVO te doen. Gelukkig op vele terreinen en dan denk ik aan de volgende onderwerpen:
– het toepassen van integrated reporting principes m.b.t. jaarverslag / jaarrekening;
– naast betrouwbare financiële informatie ook te gaan rapporteren over betrouwbare niet-financiële informatie (CO2 emissie, NOx emissie, energie besparingen);
– Energieneutrale kantoren betrekken, het liefste zonder gasleiding;
– Nieuwe criteria te gebruiken voor het goedkeuren van investeringen zodat het niet alleen over Net Present Value gaat maar ook over CO2 vermindering, beter imago en een aantrekkelijker werkgever worden;
– Innovaties bevorderen;
– et cetera.

Kortom, ondanks dat we in Europa een lange MVO traditie hebben en het graag goed willen doen voor onze omgeving kunnen bedrijven en CFOs nog op vele manieren bijdragen om dit bewustzijn verder te vergroten. Reden te meer nu dit denken ook in Amerika is doorgedrongen. Veel succes met de uitvoering.

Coen Reinders is een doorgewinterde financieel bestuurder die vele ondernemingen heeft bijgestaan in Finance, Control en ICT. Momenteel is hij ad-interim Director Strategie en Ontwikkeling bij het Nationaal Restauratiefonds (financier voor renovatie, verduurzaming en herbestemming van monumenten). In het verleden werkte hij onder meer als Director Finance & Control bij Schiphol Group en als CFO bij TriFinance.