‘De CFO-rol transformeert naar value architect’

CFO’s and the need for speed. Want snelheid, is hét devies voor CFO’s om te transformeren tot die strategische partner across the C-suite. Het nieuwste Accenture ‘CFO Now’ onderzoek toont die noodzaak haarfijn aan. Andrea Vogel, René van Heijningen en Kees-Jan de Korver van het internationale organisatieadviesbureau lichten toe. 

De CFO moet niet alleen zijn verantwoordelijkheden als economische waakhond van de organisatie onderhouden en uitbreiden, hij moet zijn reis versnellen om die primaire architect van enterprise wide business value en catalyst of digital strategies te worden. 

Accenture stuurde vragenlijsten naar meer dan 1300 internationale senior finance leaders en hield diepte-interviews met nog eens veertig CFO’s. Die laatsten werden geselecteerd uit wereldwijd opererende bedrijven met een omzet vanaf 1 tot 2 miljard dollar. Welke veranderingen zijn er ten opzichte van het vorige onderzoek, drie jaar geleden? 

Kees-Jan de Korver: “Veel CFO’s zijn zich, zo blijkt nu, ervan bewust dat ze het evenwicht moeten vinden tussen het op orde hebben van hun traditionele kerntaken als economic guardians en het vervullen van die veel bredere rol van de architect die risico’s en kansen ziet en adresseert. We concluderen dat daarin, door de pandemie, ook een versnelling heeft plaatsgevonden. Finance moet de consequenties van de crisis en alternatieve opties, denk aan supply problemen, sneller zichtbaar maken.” 

Kees-Jan de Korver

‘Rol CIO en CFO schuiven ineen’ 
“De verschillende rollen van CIO en CFO schuiven meer ineen”, vult René van Heijningen aan. “Veel vaker dan bij vorige onderzoeken geven CFO’s aan betrokken te zijn bij alle belangrijke technologische beslissingen. Van de traditionele finance-taken is 60 procent nu geautomatiseerd, dat percentage bedroeg drie jaar geleden nog 34. En 72 procent stelt de beslissende stem te hebben in de technologische richting die de organisatie inslaat. Daarbij nemen CFO’s een belangrijkere rol in cyber security, wat als uiterst belangrijk ervaren wordt vanwege de schade die het aan de organisatie kan toebrengen. De cyber security-expert rapporteert steeds vaker rechtstreeks aan de CFO.” 

Bij het vorige onderzoek van Accenture gaf tussen de 45 en 50 procent van de CFO’s een verandering van hun rol te verwachten, nu is dat 60 procent. “Dat veranderproces is door corona in een stroomversnelling gekomen”, zegt Andrea Vogel. “Toen de pandemie begin 2020 losbarstte, was de begroting van organisaties op veel vlakken geen maatstaf meer. Denk alleen maar aan de noodzaak om ervoor zorg te dragen dat medewerkers veilig konden werken, waardoor bijvoorbeeld op grote schaal mondkapjes en andere beschermingsmaterialen aangeschaft dienden te worden. Of denk aan de vrije val in de travel kosten, de impact op de kosten van grondstoffen… Het besef van veel sneller te moeten anticiperen en bijsturen en agile te zijn, was er. En is gebleven.” 

Covid-19 heeft, volgens Accenture, bedrijven ook geholpen met veel sneller zicht te houden op cash, op inkomsten en op kosten. Daardoor heeft finance veel sterker dan voorheen het mandaat om alle informatie vanuit de business te krijgen en daarop te handelen. 

‘Met dank aan cloud-oplossingen’ 
“Je ziet hier een versterking van het proces dat al eerder gaande was”, zegt Kees-Jan de Korver. “Met dank aan technologie, denk aan cloud-oplossingen, waarmee data-silo’s doorbroken worden en beter op end-to-end optimalisatie gestuurd kan worden. Dat versterkt de kansen voor samenwerking over de organisatie heen, zoals met Integrated Business Planning waarin de kennis van finance en business effectief geïntegreerd wordt in een gezamenlijke planning en control cyclus.” 

Toch blijkt uit het onderzoek ook dat er nog een weg te gaan is, met name op het benutten van de mogelijkheden van data en technologie om met advanced analytics (AI, Machine Learning, etc) beter vooruit te kunnen kijken en oorzaak-gevolg relaties te kunnen bepalen. Evenals het ontwikkelen van de business skills en soft skills om de co-pilot van de business te zijn. 

“Je ziet dat finance daarin stappen aan het nemen is, vaak in samenwerking met andere onderdelen van de organisatie als supply chain en commercial”, zegt René van Heijningen. “Datzelfde geldt voor het vinden van de juiste balans tussen 100 procent kunnen verantwoorden wat er gebeurd is en tegelijkertijd projecties naar de toekomst maken. En dat met beperkte informatie.” 

Oók een trend die volgens Andrea Vogel van Accenture uit dit onderzoek naar voren komt: “Je ziet dat CFO’s de Environmental, Social & Governance footprint steeds belangrijker achten. Er heeft wat dat betreft ook een verandering bij de stakeholders plaatsgevonden. Zij oefenen nu veel meer ESG-druk uit. De CFO is eigenaar van de ESG-currency en moet die informatie embedden in de organisatie. Moet voor snelle inzichtelijkheid zorgdragen, en duidelijkheid scheppen over gevolgen, over de wijze waarop met cijfers wordt omgegaan.” 

Andrea Vogel

De CFO groeit in rol van catalyst 
De beweging om meer gebruik te maken van cloud- en analytics-dynamiek is dan ook vol ingezet, stelt Vogel. ‘Ga kleur bekennen, CFO’, is één van de boodschappen die uit het Accenture-onderzoek naar voren komt. Groot verschil met pakweg vijf jaar geleden: de CFO groeit in die bredere rol van catalyst, als aanvulling op de meer traditionele functie van economic guardian. De Chief Financial Officer als spin in het web van de gehele organisatie. De CFO die data beschikbaar stelt om tot oplossingen te komen, die daarop anticipeert. 

Kees-Jan de Korver: “Als je naar cyber security kijkt, vraagt de CFO zich af hoe hij dat bestuurbaar krijgt. Wat is je security profiel en hoe verhoudt zich dat tot de andere taken en kosten? Dat bestuurbaar maken en die expertise ontwikkelen, worden steeds belangrijker. Het gaat immers om de reputatie van de onderneming.” 

Grote organisaties pakken dat gemakkelijker op dan kleinere, zo kan geconcludeerd worden. “Vijf jaar geleden leefde het topic cyber crime niet of amper bij de Raad van Commissarissen”, aldus Andrea Vogel. “Nu zie je dat er zelfs commissarissen zijn die zich in cyber crime hebben gespecialiseerd. De CFO bekleedt in organisaties steeds vaker een risk management-rol. Bereidt zich daarop voor, trekt de verantwoordelijkheid naar zich toe.” 

Finance moet, zo komt uit het onderzoek naar voren, meer en vaker op scenario-strategieën acteren. “En daar zijn CFO’s van oudsher niet heel erg vertrouwd mee”, meent René van Heijningen. “Ook daar is nog een slag te winnen. De CFO moet onderzoek doen naar doelgerichte samenwerking met de business en alle functies door de organisatie heen. Gericht op topics, in plaats van op dat ene aspect. Al speelt hier natuurlijk ook de dynamiek van competitie binnen verschillende afdelingen van een onderneming. En hoe comfortabel is de laag onder de CFO eigenlijk, om tot betere besluitvorming te komen?” 

René van Heijningen

De CFO die waarde creëert 
Conclusie: de hedendaagse CFO bevindt zich in een betere positie dan ooit om impact op de business te maken. En als de CFO de drie rollen omarmt, ontwikkelt hij de snelheid die de organisatie in staat stelt groei te bereiken en risico’s te beteugelen. De CFO als economic guardian, die de finance functie leidt door te focussen op voorspellende inzichten. De CFO als architect of business value, die samenwerkt met de C-suite om strategische verandering door te voeren. De CFO als catalyst of digital strategy, die waarde creëert en die de digitale strategie op een fundament van waarde zet. Zowel financieel, als voor ESG. 

René van Heijningen: “De verwachting is dat als de CFO die drie rollen goed weet in te vullen, de organisatie veel betere resultaten zal boeken, in termen van groei en waarde. Dat waarde dan veel breder gedefinieerd is dan alleen financieel. Denk aan reputatie en sociale waarde.” 

“De CFO-rol die transformeert van accounting naar analyse”, zegt Andrea Vogel van Accenture. “Samenwerking, een meer entrepreneursachtige rol. Een ander type rol vraagt soms ook om een ander type mens, een type dat bijvoorbeeld verstand heeft van econometrie.” 

Kees-Jan de Korver: “Als economic guardian moet de CFO zijn finance professionals in de gelegenheid stellen nieuwe skills op te bouwen en bredere verantwoordelijkheid te nemen. Als architect of business value moet diezelfde CFO de harmonizering van technologie en dataplatforms tot zijn persoonlijk eigendom maken. En als catalyst of digital strategy moet de CFO de volledige kracht van de finance capaciteit inzetten voor de ontwikkeling van strategische initiatieven over het bedrijf als geheel.”