‘Maatschappelijke onrust en polarisatie bedreigen economisch herstel’

Wereldwijd groeit de onrust als gevolg van economische ongelijkheid en reacties op de coronamaatregelen. Ook in Nederland is sprake van toenemende polarisatie op een breed vlak. Dat blijkt uit de Risk Maps 2021 van Aon, wereldwijd adviseur op het gebied van risico-, pensioen- en gezondheidsoplossingen. De Risk Maps werden opgesteld in samenwerking met onderzoeksbureaus Continuum Economics en Dragonfly. In dit onderzoek worden politieke risico’s, terrorismedreiging en politiek geweld geanalyseerd zodat bedrijven en organisaties beter in staat zijn zich voor te bereiden op deze risico’s en de eigen bedrijfsvoering en activa te beschermen.

Terrorisme: terug van nooit weggeweest
De lockdownmaatregelen en reisbeperkingen tijdens de coronapandemie hadden in 2020 een beperkend effect op terrorisme en andere vormen van protest. Het percentage landen dat door terrorisme en sabotage werd getroffen, daalde naar 45%. Een opleving van incidenten ging vaak gepaard met (tijdelijk) ingetrokken coronamaatregelen. Jihadistisch geweld steeg in 2020 met 20%, met name in conflictgebieden zoals Syrië, Afghanistan, Irak en Mali. Deze landen zijn voor hun stabiliteit grotendeels afhankelijk van externe, militaire en politieke, ondersteuning die door de crisis soms lastig te bieden was. De huidige situatie in Afghanistan laat zien dat landen bij het tijdelijk wegvallen van die steun kwetsbaar zijn. Daarnaast trof het coronavirus deze landen ook hard.

De pandemie bood activisten en extremisten de mogelijkheid om zichzelf te herijken. Het verschafte de kans om steun op te bouwen of uit te breiden en op termijn met hernieuwd elan overheden uit te dagen in de vorm van protesten of geweld. Alex van den Doel, managing director van Aon’s Global Risk Consulting: “De Risk Maps laten duidelijk zien dat het terrorismerisico niet weg is, sterker nog, jihadisme en andere vormen van extremisme nemen toe. In landen met fragiele instituties is er weinig voor nodig om het geweld te doen oplaaien. De effecten daarvan kunnen weer andere landen of regio’s beïnvloeden, bijvoorbeeld als de onrust overslaat naar buurlanden of migratiestromen op gang komen.”

Geweldspotentieel aanwezig in Nederland
Een bekend voorbeeld van toegenomen maatschappelijke onrust en polarisatie is de Verenigde Staten, waar het aantal incidenten in 2020 flink steeg met als bekend dieptepunt de bestorming van het Capitool. Ook in Nederland neemt de polarisatie over een brede linie toe. Van den Doel: “Neem bijvoorbeeld de situatie rond COVID-19. We hebben tijdens de pandemie al de nodige incidenten gezien in Nederland en de onrust smoort onder het oppervlak nog steeds. Hoewel de echte onrust in ons land wellicht verminderd lijkt, is het geweldspotentieel zeker niet weg. Hoe reageert de samenleving als er weer een escalatie dreigt? Wat gebeurt er als Nederland onverhoopt een nieuwe lockdown invoert, nieuwe maatregelen nodig zijn, een nieuwe virusvariant opduikt of een vaccinatieplicht wordt ingevoerd?”

De gevolgen van COVID-19 en de reactie van overheden op het virus vormen wereldwijd een bron van onrust, maar liggen met name in zogeheten emerging markets aan de basis van instabiliteit. Enerzijds omdat door de pandemie de economische ontwikkeling werd beperkt of zelfs tot stilstand kwam en de inflatie steeg. Anderzijds ook omdat door een tekort aan vaccinaties een kloof dreigt te ontstaan met andere landen of werelddelen. Ook in de komende maanden kan onrust een belemmerende factor blijven voor economisch herstel.

Weerbaarheid supply chain blijft aandachtspunt
Voor bedrijven en organisaties die internationaal opereren, is het belangrijk om de risico’s voor de eigen supply chain goed in kaart te brengen. De verwachting is dat het aantal incidenten vanaf 2022 wereldwijd toeneemt, samenhangend met de te verwachten versoepelingen in maatregelen en reisbeperkingen nu de coronapandemie op zijn einde loopt. Van den Doel: “De internationale onrust en instabiliteit kan grote gevolgen hebben op de aanvoerketen. Bovendien is het de vraag of veel organisaties deze keten al goed op orde hebben en de lessen die uit de coronacrisis getrokken kunnen worden, al hebben geleerd. Hoe weerbaar is hun supply chain nog? Wie de impact van COVID-19 nog niet of niet volledig heeft verwerkt, kan straks geconfronteerd worden met nieuwe verstoringen door geweldsincidenten of politieke ontwikkelingen in fragiele landen of regio’s. Tegelijkertijd schuilt ook dichter bij huis het gevaar van onrust.”