Arnout Traas (oud-CFO van ForFarmers): “In de praktijk kom je er achter dat gelijk hebben niet altijd betekent dat je ook gelijk krijgt.”

Professor Bert Steens (VU Amsterdam en voormalig partner EY) en Arnout Traas (commissaris van onder andere Heijmans NV en voormalig CFO van ForFarmers) zijn beiden betrokken bij de programmaleiding van het CFO programma van de VU – The next generation CFO: Chief Value Officer. Aan CFO.nl vertellen zij wat deelnemers kunnen verwachten.

Arnout Traas: “The Next Generation CFO: Chief Value Officer beslaat vier modules van ieder vier sessies en behandelt 16 onderwerpen die een CFO kan tegenkomen zijn of haar carrière. Het idee is om CFO’s en toekomstige CFO’s zo goed mogelijk voor te bereiden op hun CFO-rol. Wij brengen wetenschap en praktijk bij elkaar en we haken ook boardroom adviseurs aan. Iedere sessie wordt begeleid door een ervaren CFO die een bepaalde case toelicht, of een aantal praktische do’s en don’ts deelt die de deelnemers zelf kunnen toepassen in hun eigen werkveld.”

Bert Steens: “Het programma is in 2022 gestart en is een van de ‘spin-offs’ van de EMFC opleiding, de Executive Master of Finance & Control – ook bekend als de register controlleropleiding, die in 2026 haar 40-jarige jubileum viert. Van het CFO-programma start in september alweer het vierde cohort. Conform de opzet van dit programma verwelkomen we jaarlijks tussen 20 en 25 deelnemers. Die omvang is klein genoeg om tijdens de colleges een intensieve dialoog te kunnen voeren en groot genoeg voor de gewenste pluriformiteit van ondernemingen en organisaties en individuele ervaringen van de deelnemers. De deelnemers leren van de docenten, maar ook van elkaar.”

Wat levert die combinatie van theorie en praktijk op?

Traas: “De wetenschap helpt om bepaalde zaken te onderbouwen. Neem het M&A traject. Daarin speelt vaak de vraag, welke waarderingsmethoden hebben in specifieke contexten de voorkeur blijkens wetenschappelijk onderzoek, welke factoren wijzen blijkens wetenschappelijk onderzoek op te verwachten gunstige of juist ontwikkelingen, wat zijn verdedigbare methoden voor het bepalen van de WACC. Het is dus goed om ook de nieuwste wetenschappelijke methodes te kennen. De theorie leggen we ook voor aan ervaren boardroom adviseurs om te kijken of dit aansluit bij wat zij in de praktijk zien. Die adviseurs kennen de praktijk van middelgrote tot zeer grote bedrijven. Samen met de CFO’s die bijdragen aan ons programma vormen de adviseurs een waardevolle vraagbaak voor onze deelnemers die willen leren van hun praktijkervaringen.”

Steens: “Een sessie kent doorgaans een opbouw waarin eerst de voor het onderwerp essentiële actuele methoden en onderzoeksresultaten op basis van de internationale wetenschappelijke literatuur door de hoogleraar worden doorgenomen met de deelnemers. Dan volgt de bespreking van een actuele casus over het onderwerp door een CFO die daarbij aansluit bij die methoden en onderzoeksresultaten. De adviseur voegt daar nog ervaringen van andere ondernemingen aan toe. De cases die CFO’s hebben voorbereid met de hulp van de programmaleiding en de onderliggende concepten en aanvullende ervaringen worden zeer gewaardeerd. Zo deelt John van de Rijdt, CFO van Ewals Cargo Group, een casus over strategierealisatie en prestatiemanagement bij zijn bedrijf, die je niet zomaar terugvindt publiekelijk beschikbaar materiaal. Dat geldt ook voor Ron Wirahadiraksa die inzicht geeft in zijn praktijkervaringen ten aanzien van early warnings voor financial distress – en hoe een CFO daarmee zou moeten omgaan. Hij kijkt hierbij terug naar de tijd dat hij Global CFO was van Philips Electronics en managing director van Alvarez & Marsal.”

Zijn er de afgelopen jaren belangrijke veranderingen geweest in de bedrijfseconomische wetenschap?

Steens: “Een groot deel van het wetenschappelijke onderzoek van nu is gebaseerd op kwalitatieve en kwantitatieve data uit de praktijk van ondernemingen en organisaties. De theoretische kennis over toepassingen in specifieke situaties groeit. Vaak wordt een CFO ook geconfronteerd met problemen waar nog geen wetenschappelijk onderzoek naar is gedaan. Ook zijn er vele beslissingen die dermate snel genomen moeten worden dat er geen tijd is voor een specifiek wetenschappelijk onderzoek. Maar het kennis nemen van wetenschappelijke onderzoeksresultaten helpt bij het versterken van de intuïtie en het gevoel waarop managers kunnen steunen, ook als op stel en sprong een beslissing moet worden genomen.”

Traas: “Veel onderwerpen, bijvoorbeeld IT, bevinden zich ook in een razendsnel veranderend veld. We werken samen met experts die de meest actuele ontwikkelingen binnen deze onderwerpen belichten. Hoe moet de CFO sturen in grote IT-vraagstukken? Daarover schuift Accenture aan. Zij kennen de dynamiek in de boardooms. Twee wetenschappers vullen hun verhaal vervolgens aan vanuit het theoretisch fundament.”

Arnout, jij bent zelf een ervaren CFO en al sinds de start betrokken bij het CFO-programma van de VU. Wat heb jij in de afgelopen jaren geleerd wat je graag 20 jaar eerder had willen weten?

Traas: “Haha, goede vraag. Stilstaan bij de boardroomdynamiek, ook als accountant en registercontroller, of als CFO. Als ik kijk naar mijn eigen opleiding destijds, dan leer je vooral hoe je alle kennis in huis kunt krijgen. Maar in de praktijk kom je er achter dat gelijk hebben niet altijd betekent dat je ook gelijk krijgt. De beroemde organisatie-adviseur Egon Zehnder, komt bijvoorbeeld ook vertellen hoe je naar je team kunt kijken. Als CFO heb je niet alleen je boardroomcollega’s te overtuigen, je moet ook de juiste mensen om je heen krijgen in je finance team. Dat soort inzichten zaten vroeger niet in mijn eigen opleiding.”

Het programma heet The next Generation CFO: Chief Value Officer. Hoe geven jullie invulling aan het begrip Chief Value Officer?

Traas: “Onderwerpen staan nooit op zichzelf maar zijn integraal onderdeel van een totaalstrategie – en die strategie is gebaseerd op bepaalde keuzes rondom bepaalde soorten waarde. Vandaar ook de term Chief Value Officer. Thema’s zoals bijvoorbeeld duurzaamheid, komen terug in verschillende dimensies, op verschillende momenten in het programma, zowel bij onze sessies over CSRD in module 3 als in de sessies over Treasury in module 4.”

Steens: “Veel deelnemers geven ook aan dat het begrip Value ook echt wordt geladen tijdens het programma. Het is geen lege container. We maken dit begrip en andere kernbegrippen echt concreet aan de hand van definities, voorbeelden van wat het is en ook van wat het niet is. Zo staan we voor wat betreft het begrip value stil bij financieel-economische waardecreatie door middel van handhaven van een gunstige rendement-risico en het daarbij realiseren en overtreffen van verwachtingen van vermogenverschaffers. We staan ook stil bij duurzame waardecreatie door middel van ESG-prestaties en andere niet-financiële resultaten voor andere stakeholders. En uiteraard staan we stil bij concrete instrumenten die helpen omgaan met eventuele spanningen tussen die vormen.

Traas: “En als ik daar op mag aanvullen… wat wij ook adviseren in de allereerste module: maak altijd een eerste 100 dagen plan waarin je samen met je boardroom en commissarissen vaststelt in welke fase je organisatie zich bevindt. Ethiek is daarbij ook belangrijk. Je hebt als organisatie en zelfs als CFO maar één reputatie. Komt jouw ethiek overeen met die van de organisatie? Je hoeft als CFO niet op alle thema’s die wij behandelen Champions League te spelen. Maar het is wel goed om na te denken over de vraag: op welk gebied wil ik mijzelf als CFO onderscheiden?“

Ben je benieuwd naar het CFO-programma, Next Generation CFO: Chief Value Officer aan de Vrije Universiteit Amsterdam?
Maak kennis met het programma tijdens de online Open Avond op maandag 18 of dinsdag 26 augustus.