Belegginsklant wordt niet langer geadviseerd maar geanalyseerd

Door Monique Harmsen

In de plannen van UBS krijgen de traditioneel meer op de korte termijn gerichte cijferaars, extra duiding van gedragsexperts voor moeilijk grijpbare ontwikkelingen zoals de renteontwikkeling, de hoog opgelopen aandelenkoersen, spanningen op de financiële markten en de gevolgen van klimaatverandering. Dat laatste is nodig volgens de bank omdat analisten te snel grijpen naar het label risicovol als zij een ontwikkeling niet helemaal kunnen doorgronden. Door alles wat risicovol is te mijden, leren de analisten volgens UBS nooit om te gaan met deze situaties. De bank is ervan overtuigd dat psychologen deze analisten kunnen helpen omdat zij vanuit hun onderzoeksgebied anders aankijken tegen de beleggingswereld en de sturende krachten hierachter.  

Volgens de gedragswetenschappers binnen de economie bestaat de homo economicus net zomin als de ideale wereld. Zij stappen af van het idee dat de prijzen van aandelen of obligaties altijd de werkelijkheid weerspiegelen bij bedrijven of landen. Een hoge prijs is in het ‘oude wereldbeeld’ een bewijs dat het goed gaat met een bedrijf en een investering veel geld zal opleveren. De economen-psychologen zien zo’n prijzenpiek eerder als een signaal voor een zeepbel.

 Het inzetten van gedragswetenschappers of andersdenkenden in de financiële wereld is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Ook in het bedrijfsleven klinkt de roep om meer diversiteit binnen de raden van bestuur. In de accountancy is men gestart met het aannemen van sociologen en psychologen. Eigenlijk vreemd want economie is in de grond ook een gedragswetenschap alhoewel economen ons graag anders doen geloven. In de economische wetenschap bestaat niet zoiets als één waarheid die onder alle omstandigheden geldt. Dat verklaart ook waarom er zoveel verschillende meningen onder economen bestaan over ingrijpende gebeurtenissen zoals het rentebeleid van de ECB. In de financiële wereld wordt weliswaar geschermd met ratio’s en modellen, denk maar aan de technische analyse, maar die slagen er maar ten dele in de werkelijkheid weer te geven. De factor mens denkt niet rationeel, zoals de modellen veelal veronderstellen, maar reageert in op basis van intuïtie en emotie.

  Dat hadden Kahneman en Tversky zo’n 37 jaar geleden al door. In 1979 kwamen zij met de ‘prospect theory’ die stelde dat de omstandigheden bepalen welke beslissingen worden genomen. Daarbij is de inschatting van risico’s niet absoluut maar relatief ten opzichte van eerdere situaties. Zij concludeerden ook dat de mens van nature is geneigd meer waarde te hechten aan zekerheden dan aan mogelijke kansen en dat verlies veel zwaarder telt dan winst.

Sindsdien zijn we ieder stapsgewijs meer te weten gekomen over de manier waarop ‘beperkt rationele’ consumenten, maar ook grote beleggers, hun financiële beslissingen nemen.  Er komen steeds meer databestanden beschikbaar over het handelsgedrag in vele landen. Beleggingsdienstverleners kunnen hier hun voordeel mee doen.  In plaats van hun klanten de adviseren moeten zij hun klanten nu analyseren om achter hun daadwerkelijke behoeften en gedragingen te komen. Tijd voor een goed gesprek!