CFO Jumbo: Energie door ondernemerschap

CFO.nl sprak de CFO van Jumbo, Ton van Veen.

Hoe zorgt Jumbo ervoor dat die ondernemende cultuur behouden blijft?
“Jumbo is een sterk waardegedreven bedrijf. We hebben twee partijen overgenomen die groter waren dan wijzelf. Bij de overnames van C1000 en Super de Boer gaat het vervolgens om een succesvolle integratie. Je moet uit die verschillende delen één bedrijf maken. Het ombouwen van de winkels, het aanpassen van de IT- en logistieke systemen, dat valt goed te managen. Maar cultuur is per definitie ongrijpbaar. We hebben steeds gezegd dat we uitgaan van het beste van twee werelden. Behalve op het gebied van cultuur, daar sluiten we geen compromissen. Het ondernemende waar Jumbo voor staat en waar de familie Van Eerd icoon voor is, willen we behouden.
We doen dit door werknemers van iedere winkel die we ombouwen naar Veghel te halen. We ontvangen ze in onze Jumbo Academy, waar ze welkom geheten worden door iemand van de Raad van Bestuur. Bij de opening van de winkel is er een welkomstsessie. Verder geven we trainingen aan nieuwe mensen, in onze academy en on the job. Wat we daarin belangrijk vinden, is onze extreme klantgerichtheid en het ondernemerschap. Mensen krijgen de ruimte om te ondernemen en ook om fouten te maken. Het is niet erg als het misgaat, als je na een keer verliezen ook maar weet hoe je de volgende keer moet winnen. Werknemers zijn die vrijheid vaak helemaal niet gewend, kennen eerder het keurslijf. Hier is geen staf die een vangnet vormt. Bij Jumbo mogen medewerkers soms gratis producten weggeven aan klanten, om te stimuleren dat mensen fan worden. Dat is nieuw. Zo’n cultuurverandering is niet zomaar doorgevoerd, hij is continu in ontwikkeling. Je ziet mensen opbloeien, die genieten van de verantwoordelijkheid en lopen ook niet weg voor hun fouten. Sommige mensen voelen zich minder thuis in deze cultuur. Zo vindt er een zekere vorm van natuurlijke selectie plaats.”

Lees ook: Ton van Veen (Jumbo) en Maurits Duynstee (ING) over ondernemerschap

Bij groei komt ook meer control kijken. Lukt het om een balans te houden tussen control en ondernemerschap?
“Dat is wel eens zoeken. Ik merk op dat vlak binnen Jumbo twee stromen. De bovenstroom, met het hoofd beredeneerd, zegt: ‘We worden groter, we hebben meer dan 65.000 medewerkers, we moeten toe naar meer control, vaste patronen, naar het dichtzetten van systemen.’ Dat is allemaal waar. En dan is er de onderstroom die zich hier juist tegen verzet en waaruit blijkt dat we van meer control eigenlijk niet veel energie krijgen. De gemiddelde Jumbo-medewerker krijgt energie van het benutten van kansen, niet van het moeten acteren in een te strak keurslijf. We vinden daar een balans in: naïef zijn we niet. Maar we bieden mensen wel binnen de ruimtes die er zijn de mogelijkheid om vanuit de eigen verantwoordelijkheid ondernemend te kunnen zijn.”

Tijden waarin de ruimte om te ondernemen minder waren, zijn er ook geweest, vertelt Van Veen. “Na de overnames van C1000 en Super de Boer hadden we een hoge leverage. Nu zitten we weer op één keer onze ebitda. Dat is heel comfortabel. Destijds ging het om vier keer. Alles in het bedrijf staat dan wat strakker. Doordat er zware verplichtingen bij de financiers zijn, dicteert finance dan meer wat er moet gebeuren. Ondernemerschap en de business staan minder voorop. Ook het krachtenveld was toen anders. We hadden twee bedrijven in plaats van één te runnen. Super de Boer en C1000 hadden eigen stakeholders, met franchisenemers en medezeggenschapsorganen. De ruimte om te ondernemen was kleiner. ”

Was de familie Van Eerd zich hier ook bewust van toen jullie de overnames planden?
“We wisten heel goed wat de overnames zouden doen met ons bedrijf: het zou niet meer vanaf de keukentafel te besturen zijn, bij wijze van spreken. We wisten heel goed dat we dag en nacht zouden moeten werken om die integratie een succes te maken. Ik denk dat we dat nog wel spannender vonden dat dan de financiële schuld die we op ons namen. De familie realiseerde zich dat hierdoor het bedrijf meer bestuurlijk en minder ondernemend zou worden. Je krijgt met verschillende belangen en stakeholders te maken. Het is meer ondernemerschap binnen de kaders, dat is ook wel zo ervaren.”

Een uitgebreid interview met Ton van Veen verschijnt in het volgende CFO Magazine. (Verschijningsdatum, 1 juni 2017)

Lees ook: Overnamehonger Jumbo was nog niet gestild