Corona: hoe ons oude gedrag ons in de weg zit!

In een week tijd is de wereld volledig veranderd. We zijn continue thuis, werken thuis, kinderen zijn thuis, exponentiële toename van corona-zieken, ingestorte aandelenmarkten, uitval van de vraag, bedrijven die dreigen om te vallen. En we staan nog maar aan het begin.

De eerste effecten kennen we wel maar niet de langetermijneffecten en zeker niet hoe de effecten op elkaar inwerken en wat de effecten met ons als mens gaan doen (gedrag en cultuur).

We weten allemaal dat we per direct moeten veranderen om corona terug te dringen maar het probleem is dat we dit heel moeilijk vinden vanwege oud gedrag. Ik vind aanpassen ook lastig en geef hierover onderstaand een paar observaties.

Beangstigend 

Zoals Geert Mak zegt is geschiedenis moeilijk te onderscheiden als je er met je neus bovenop staat. Toch heb ik geprobeerd om een paar belangrijke data aan te geven en dan in het bijzonder de relatie tussen het uitvaardigen van voorschriften door de overheid m.b.t. corona, hoe we daar mee omgaan en op welke wijze gedrag ons daarbij in de weg zit. De snelheid waarin dit alles aan ons voorbij schiet, is beangstigend.

9 maart – we hadden we wel van corona gehoord maar het was op afstand (China, Italië) en we deden er een beetje lacherig over want we zijn immers gezond. We dachten niet aan de impact op anderen inclusief ouderen en leeftijdsgenoten die een mindere gezondheid hebben. Laat staan dat we door hadden dat het de gehele economie kon ontwrichten. Het advies vanaf 9 maart was om goed handen te wassen (ik heb mij er altijd over verwonderd dat de helft van de mannen zo een toilet uitloopt) en elkaar geen hand meer te geven. 

Geen handen geven

Dat laatste bleek lastiger te zijn dan ik had gedacht. Onbewust geef je snel een hand, premier Rutte weet daar alles van. Zo zie je maar dat gewoontes afleren moeilijk is. Geen hand geven was een maand geleden nog ondenkbaar want toen was de onderliggende gedachte dat geen handen geven niet gastvrij is en dan kun je geen goed contact met mensen maken. In het verleden is er veel te doen geweest over imams die juist geen hand wilden geven. Zo belangrijk vinden we dit in onze cultuur!

12 maart – de eerste persconferentie met grote maatregelen (bij voorkeur thuis werken, geen sociale contacten, musea en sportclubs dicht). Bedrijven en dan met name de grote, namen die maatregelen direct over. De overheid wilde scholen openhouden maar de schoolbesturen dachten er anders over en scholen gingen uit zichzelf dicht. Uiteindelijk gingen alle scholen dicht. Zo zie je maar dat de massa invloed heeft.

Hetzelfde bij de winkels. Ikzelf hoorde 12 maart de maatregelen in de auto op weg naar Zwitserland voor het jaarlijkse mannen-ski-uitje. Op dat moment heb ik er geen moment aan gedacht om dit uitje te annuleren en niemand in mijn omgeving die dit suggereerde. Want we gingen immers naar Zwitserland en niet naar het ‘Sodom en Gomarra’ in Oostenrijk en we waren de gehele dag buiten en we zaten niet in een hotel en we waren in een deel van Zwitserland met weinig corona-zieken. 

Alle skigebieden dicht 

Hoe snel de ontwikkelingen kunnen gaan blijkt wel doordat in Zwitserland op de ochtend van zaterdag 14 maart alle skigebieden al dicht waren en op maandag 16 maart om 8.00 uur de grens tussen Duitsland en Zwitserland dicht ging. Het viel ons op afstand op dat in Nederland alles gewoon doorging ondanks de aangekondigde maatregelen van 12 maart. Iedereen wist ervan maar er werd niet naar gehandeld. 

We waren de maatregelen van donderdag 12 maart echt niet vergeten maar we waren gewoon niet in staat om ons gedrag aan te passen en dan zeker niet snel want we hadden zoveel gepland en hadden zoveel leuke dingen in het verschiet en we hebben er gewoon recht op! Ik had wel mijn voorzorgsmaatregelen getroffen want ik had mijn laptop meegenomen naar Zwitserland, hetgeen ik normaal nooit doe. Gelukkig, het risico-denken zit er wel in.

16 maart – de start van een nieuwe week maar ook een nieuw tijdperk. Nederland ging zoveel mogelijk thuis werken. Boeiend om te zien dat sommige medewerkers toch gewoon naar kantoor gingen en dus blijkbaar moeite hadden om hun gedrag aan te passen. Niet iedereen had alle zaken gelijk goed voor elkaar om thuis te kunnen werken. 

Er moest ook een beetje ruimte worden gemaakt in huis, dus de dagen daarna had de vuilnisstort het drukker dan ooit tevoren. Ik zelf ging met de app Teams vergaderingen op afstand houden. De technologie was al lange tijd in huis maar tot maandag 16 maart had ik deze nog nooit gebruikt. Het was een openbaring! Teams is eenvoudig te gebruiken, van goede kwaliteit, stabiel etcetera. Gedrag zat mij voor die tijd blijkbaar in de weg, want deze nieuwe technologie had ik natuurlijk veel eerder kunnen inzetten.

Digitaal lesgeven 

Scholen waren vanaf deze dag dicht en ik was verbaasd hoe snel de scholen lespakketten gereed hadden en dan in het bijzonder met digitale manieren van lesgeven. Deze moeten allemaal al beschikbaar zijn geweest want anders hadden scholen dit niet zo snel kunnen regelen. Dit geeft bij mij aan dat bij leraren ook oud gedrag in de weg zit. Wel staken om een lagere werkdruk voor elkaar te krijgen maar niet kritisch kijken op welke wijze ze anders hadden kunnen werken en hier mee experimenteren.

19 maart – minister Bruno Bruins trad af en somde premier Rutte de maatregelen nog een keer op. Toen drong het pas echt tot mij door hoe belangrijk het is om de 1,5 meter afstand te houden en realiseerde mij in de dagen daarna hoe moeilijk het is om dit uit te voeren. In een drukke supermarkt is dit echt onmogelijk. En zelfs dan kun je je gedrag aanpassen om wel aan deze regel te voldoen (alleen naar de supermarkt gaan, heel vroeg of heel laat gaan want de openingstijden zijn opgerekt etc.) maar dan moet de ander dit ook doen. Mooi is ook om te zien dat mensen er elkaar op wijzen en om ruimte vragen.

21 maart – de supermarkt was het uitje voor het gezin om samen even er uit te gaan want winkelen, sporten, museumbezoek was niet meer mogelijk. Met het gezin samen naar de vuilstort werd ook veel gedaan zoals bleek uit het achtuurjournaal. Een week eerder was dit ondenkbaar geweest! Doordat de overheid bepaalde locaties sloot werden andere plekken juist drukker! Op zondag 22 maart volgde zelfs 2 keer een NL Alert om toch maar de benodigde afstand te houden. Maar mensen bleven er op uit gaan naar strand en bos mede vanwege het mooie weer en de gedachte dat ze weer de hele week thuis moesten blijven.

Risicocategorie

Bij al deze maatregelen valt mij op dat velen denken dat deze maatregelen nuttig zijn en voor anderen gelden maar voor hunzelf niet noodzakelijk zijn. Zelfs mijn schoonvader van midden ’80 is deze mening toegedaan en beseft niet dat hij ondank zijn goede conditie wel tot een risicocategorie behoort. Ik heb dit zelfs bij mensen gehoord die zelf overduidelijk geen goede conditie hebben. Is het naïef of is het oud gedrag?

Dit zijn de eerste observaties over corona en op welke wijze ons gedrag hierbij in de weg zit. Ik blijf het volgen. De volgende blogs gaan over corona en kansen, zowel zakelijk als privé.