De eerste 100 dagen van Mieke van den Berg (CFO RET): “De vraag is: kunnen we slanker opereren, zonder kwaliteit te verliezen?”

Wat was je aanvliegroute naar de RET? Je hebt veel bestuurlijke ervaring maar dit is je eerste officiële CFO-rol.

“In de titulatuur ben ik inderdaad nog nooit CFO geweest, maar inhoudelijk heb ik wel altijd die rol gehad: Finance, control, internal audit, HR, facilitair en ICT, de bedrijfsvoering zeg maar, vielen altijd binnen mijn portefeuille. Behalve HR is dat nu nog steeds zo. En als statutair bestuurder ben je natuurlijk altijd van de  strategie.

Tot vorig jaar was je nog lid van het CvB bij Inholland…

“Ja, ik stopte daar in oktober. Ik heb altijd fulltime gewerkt, maar dacht vorig jaar: ‘ik ben 58, ik wil nu heel even een time out om te kijken wat ik echt wil.’ Ik wilde sowieso een andere sector. Wilde iets nieuws leren. Natuurlijk word je dan nog steeds veel gebeld, onder andere voor deze rol bij de RET. Ik was nieuwsgierig en ben toch gaan koffiedrinken. Het was zo’n leuk gesprek, dus die koffie werd er nog een – en nog een. Ik wilde eigenlijk iets langer vrij nemen dan die drie maanden – maar uiteindelijk, vroeg mijn man: ‘wat ga je dan eigenlijk doen in januari?’ Daar had hij wel een punt. Ik houd gewoon van werken.”

Bovendien staat de RET voor een paar flinke uitdagingen…

“Dat klopt. Het OV heeft tijdens Corona stevige klappen gehad. Mensen gingen thuis werken en kwamen niet meer in dezelfde hoeveelheid terug na de pandemie. De RET leeft voor de helft van de kaartopbrengst, dus de helft minder reizigers, dat tikt aan. Financieel werd het lastig. De aandeelhouders – de Gemeente Rotterdam en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH)- zijn ons te hulp geschoten en we zijn nu financieel weer op de rit. Maar de marges zijn flinterdun, dus de vraag is: hoe blijf je financieel gezond. De aandeelhouders en onze RvC verwachten dat we efficiënt opereren. Ik vind dat een legitieme vraag. Tenslotte werken we ook met subsidies en dat moet maximaal maatschappelijk verantwoord worden ingezet.”

En dan is er nog de Haagse korting op de Brede Doeluitkering (BDU)…

“Ja, weer een grote financiële tegenvaller. De geplande korting op de BDU, de jaarlijkse financiële bijdrage van het Rijk aan vervoerregio’s heeft een flinke impact op de levensvatbaarheid van het OV. Voor de RET betekent het 40 miljoen euro minder inkomsten, op een omzet van €500 miljoen. Dat is een flink deel. We proberen de politiek nog steeds te overtuigen dat dit een vergissing is in de overheidsbegroting van vorig jaar die hersteld moet worden. Maar we weten nog niet of dat gaat lukken.”

En als niet, wat dan?

“De gevolgen van deze subsidiebezuiniging? We zullen er in dat geval niet aan ontkomen om het mes te zetten in ons vervoersaanbod en ritprijzen te verhogen. Maar het OV heeft geen oneindige prijselasticiteit. Mensen met een krappe beurs moeten het óók kunnen blijven betalen. Niet iedereen heeft een alternatief. En bovendien willen we de keuze voor OV ook stimuleren vanuit duurzaamheid, maar dan moet het prijstechnisch wel interessant genoeg zijn. Uiteindelijk moeten we ook gewoon onze eigen broek kunnen ophouden. Maar ik ben niet anders gewend in mijn vorige functies. De vraag is: kunnen we nog slanker opereren, zonder kwaliteit te verliezen?”

Wat zijn andere opties?

“Onze bestuurders blijven we hard nodig houden. Vanwege vergrijzing zullen we nieuwe bestuurders blijven werven en opleiden. Slanker opereren is daar geen verstandige zet. Maar op langere termijn kunnen we wél slimmer gaan rijden. Autonoom rijden is nu nog experimenteel, maar in het buitenland gebeurt het al meer.

Ook met betrekking tot onze IT kunnen we slagen maken: zoals slim plannen en inroosteren – met een betere beschikbaarheid van voertuigen, met minder mensen, transparanter en minder handmatig. Dat is ook prettiger voor onze werknemers zelf. Dat proces gaan we automatiseren binnen nu en twee jaar. En slimmer organiseren met behulp van moderne technologie is sowieso een verstandig antwoord op de krapte in de arbeidsmarkt.”

En iets met data?

“Ja, binnen RET loopt ook programma ‘vernieuwing bedrijfsvoering’. Dat valt samen met onze migratie van SAP ECC naar S/4Hana, voor HR, Finance en techniek. Dit programma valt ook binnen mijn portefeuille. Wij hebben daarbij heel bewust gekozen voor een Greenfield-migratie en niet een Brown-field zoals de meeste organisaties doen. We beschrijven al onze processen eerst as-is, kijken vervolgens naar to-be – en kiezen dan voor best practices. Dat betekent dat we onze processen en data heel erg goed op orde gaan krijgen en bovendien gericht op de toekomst.”

Zin in?

“Ja, Mijn voorganger had deze koers al ingezet. Het kan ons helpen om te zien waar we vandaan komen – en wat we écht nodig hebben als bedrijf. Deze week hebben we onze Greenfield strategie herbevestigd, samen met onze RvC. Dat was fijn. Niemand onderschat het, maar een fundamentele migratie is ook een kans. En we gaan er voor.”

Is er iets dat je heeft verrast de eerste 100 dagen?

“Eerlijk? Het OV zelf. Ik woon in Amsterdam en deed voor mijn werk alles met de auto. Privé pakte ik hooguit het trammetje naar de binnenstad. Inmiddels reis ik iedere dag van Amsterdam-Zuid naar de Kop van Zuid, met de NS én natuurlijk met de RET. Hoe fijn dat is, is eigenlijk de grootste eye opener. Ook privé doe ik het nu.”

En binnen de RET zelf?

“Wat mij opviel: we hebben veel mensen die al heel lang bij de RET werken hebben. Zij hebben enorm veel kennis in huis. Ik zie een cultuur waar mensen zichzelf ook kunnen ontwikkelen. Ik ben blij met die cultuur, die heel betrokken en warm is. Soms mag het ook iets zakelijker, maar die warme kant moeten we wel bewaren. Binnen de RET zijn we ook bezig met een cultuuronderzoek: wat is nu de cultuur en welke cultuur past bij de uitdagingen waar we voor staan? Dit doen we in samenwerking met onze Medezeggenschapraad. Die kijkt in onze sector heel goed mee, samen met de vakbonden. CFO zijn betekent voor mij niet alleen naar de harde kant kijken, maar samen een koers varen waar iedereen zich wel bij voelt.

En tenslotte nog iets dat mij aangenaam heeft getroffen: de hoeveelheid technologie die in ons bedrijf zit, zowel Operationele Techniek (OT) als IT. Hoe die werelden elkaar steeds meer ontmoeten, vind ik super interessant. Ik kijk er naar uit om daar de komende jaren nog veel meer over te leren.”

CFO Day 2025: Ontmoet de financiële top op 28 mei in Noordwijk

Als CFO sta je continu voor uitdagingen: economische onzekerheid, nieuwe regelgeving en disruptieve technologieën. Tijdens CFO Day 2025: From Obstacle to Opportunity verkennen we hoe obstakels juist aanjagers kunnen zijn van innovatie, efficiëntie en transformatie – via visionaire keynotes, praktijkcases en interactieve sessies. Beleef de 24e CFO Day samen met 500 financiële leiders op 28 mei in Grand Hotel Huis ter Duin.

Ja, ik kom naar CFO Day 2025