De methode Bellincat (CFO Day 2021)

Wat maakt een tijger? Zijn strepen natuurlijk! Elke grote roofkat wordt geboren met een uniek patroon van strepen en vlekken, die van kitten af aan een soort unieke ‘vingerafdruk’ vormen, waardoor ze goed aan hun partroon te traceren zijn. Handig, als je bijvoorbeeld via Instagram de illegale handel in bedreigde diersoorten probeert te traceren. Zo is er een smokkelaarsring in de Verenigde Arabische Emiraten opgerold via de tijgertjes waarmee Instagraminfluencers mee op de foto gingen. Tientallen vrijwilligers traceerden de diertjes naar een vaste fotolocatie in een appartement (waarvan de lokatie werd achterhaald door shots van het uitzicht te vergelijken met Google Streetview), en zo konden de criminelen worden opgepakt. Het is slechts een van de vele voorbeelden van de methode-Bellingcat, waarbij er met openbaar beschikbare data en grote groepen vrijwillige speurders grote zaken worden opgelost. Van kinderpornonetwerken in Afrika tot de locatie van de BUK-lanceerinrichting die MH17 neerhaalde, onderzoekscollectief Bellingcat heeft een groot aantal geruchtmakende zaken op z’n naam staan. 

De wereld een betere plek maken
Het doel van Bellingcat is op een non-profitbasis de wereld een betere plek te maken door allerlei vormen van criminaliteit en machtsmisbruik in de openbaarheid te brengen, door een verbindende schakel te zijn tussen professionele speurneuzen en amateurs die graag mee hulpen puzzelen, en lokale en internationale media. Operationeel directeur Dessi Damianova praatte de zaal bij over de zakelijke uitdagingen en de business vectors die bij het runnen van een dergelijk complex internationaal netwerk van media en speurneuzen komen kijken. Ondanks dat het een non-profit collectief is spelen natuurlijk traditionele zakelijke overwegingen een belangrijke rol: het optimaliseren van de processen zodat de ‘riddles’ (in de term van Bellingcat) zo snel en efficiënt mogelijk worden opgelost is daar een van. Ook is het belangrijk datde onderzoekers gebruik kunnen maken van de nieuwste digitale tools om hun werk uit te voeren, van big data-software tot programmaatjes waarmee aan de hand van de stand van de zon de locatie van een foto kan worden bepaald. Soms lijkt het net een gewoon bedrijf, zegt Damianova, met interne standaarden voor rapportage en trainingsprogramma’s voor de medewerkers.

Databases nucleair arsenaal VS op straat
Het is ook weer een wijze les in hoe slechte businesspraktijken op het gebied van data kunnen leiden tot gevaarlijke toestanden – iets wat in elke C-suite zou moeten doordringen. Damianova gaf het voorbeeld van de Amerikaanse militairen die belast zijn met het beveiligen van de bunkers waarin over de hele wereld het nucleaire arsenaal van de VS ligt opgeslagen. Om dit werk te kunnen doen moeten de militairen een groot aantal protocollen, wachtschema’s en dat soort dingen uit hun hoofd leren, waarvoor ze vaak gratis beschikbare flashcard-apps gebruikten. Helaas waren de databases van deze apps vaak zeer kwetsbaar (of zelfs onbeveiligd) waardoor er militair zeer brisante informatie zomaar ineens op straat lag. Het is maar goed dat Bellingcat geen kwade bedoelingen had met deze ontdekking…