Duur lesje voor de Belastingdienst

Door Monique Harmsen

Dat is een dure les voor staatssecretaris Wiebes van Financiën die hiermee even geen rekening had gehouden in zijn ijver om de Belastingdienst zo snel mogelijk te hervormen. Het is des te schrijnender omdat het juist de Belastingdienst is die door extra heffingen op VUT-regelingen het vroegpensioen wil ontmoedigen.

Voor veelgevraagde specialisten, die de dienst liever had gehouden, lokt mogelijk nog een extraatje. Directeur-generaal Hans Leijtens waarschuwde in het voorjaar al dat door de brain drain er een tekort aan deskundigheid dreigt te ontstaan op essentiële plekken in de organisatie. Het is de vraag hoe de Belastingdienst dit gaat oplossen. Hiervoor moeten nieuwe mensen gevonden worden naast de 1500 nieuwe data-analisten waar de Belastingdienst naarstig naar zoekt. In een arbeidsmarkt waar de specifieke kennis waar de belastingdienst naar op zoek is steeds schaarser wordt, is het maar de vraag of kandidaten staan te springen om aan de slag te gaan bij een organisatie die steeds negatief in het nieuws komt.

Maar overal valt een mouw aan te passen. Het rijksbeleid staat sinds kort toe dat vertrokken ambtenaren als ZZP’er terugkeren, voorheen gold hiervoor een verbod gedurende twee jaar. In antwoord op Kamervragen over deze mogelijkheid stelde staatssecretaris Wiebes van Financiën dat is afgesproken dat dit niet zal gebeuren “alhoewel er nog een minuscule onzekerheid is of dit werkelijk niet zal gebeuren.”  Nu is de geloofwaardigheid van Wiebes in deze affaire tot het nulpunt gedaald na verschillende eerdere’ leugentjes om bestwil’ en gedraai en halve waarheden. Het zou mij niet verbazen dat als het stof is neergedaald, en de nood hoog is, er via een achterdeurtje toch weer mensen terugkomen.  De vraag dringt zich op hoe het eventueel opnieuw inhuren van vertrokken ambtenaren via een ZZP-constructie te rijmen valt met de nieuwe Wet DBA die juist door de Belastingdienst is opgetuigd om dit soort schijnconstructies te voorkomen? Ik raad Wiebes aan zich hier vast in de verdiepen voor het geval de ‘minuscule onzekerheid’ zich voordoet.

Maar misschien loop ik nu te ver op de zaken vooruit. Alhoewel, je kunt het zien aankomen. De noodzaak voor deze hele reorganisatie staat nog steeds overeind. Er moet een eind komen aan de ICT-problemen van de dienst en er moet door de toenemende digitalisering anders gewerkt worden. Dat is een mega-opgave die al jaren als een donkere wolk boven de dienst hangt.

De hele discussie rond de vertrekregeling van de afgelopen weken verdient niet de schoonheidsprijs. Een verantwoordelijke staatssecretaris die alleen onder veel dwang de Tweede Kamer openheid van zaken geeft, een belangrijke overheidsdienst die de verantwoordelijke bewindsman niet op tijd of volledig informeert en het niet naleven van eigen regelgeving, dit alles draagt niet bij aan de geloofwaardigheid en legitimiteit van de Belastingdienst. Dat is gevaarlijk en ondermijnend: als de Belastingdienst zich niet houdt aan haar eigen regels waarom zouden wij dat dan nog doen?