Econoom Peter De Keyzer: Wie overleven in het nieuwe normaal?

Bekijk hier het webinar 'Economische Consequenties van de Grote Lockdown'

Het programma ‘Understanding Global Macroeconomics’ dat econoom Peter De Keyzer onderwijst aan het Amsterdam Institute of Finance (AIF) helpt bestuurders en managers de wereld door een andere lens te zien en de impact van economische trends op hun bedrijf te begrijpen. We zitten misschien vastgelijmd aan onze apparaten voor de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van Trumpiaanse politiek of een update over de lopende handelsgeschillen tussen China en de VS. Maar in onze interesse in de dagelijkse details, zien we vaak niet het volledige plaatje met zijn complexiteit, verbindingen en gevolgen. "Mensen die het grotere, meer complexe beeld kunnen zien, hebben een voorsprong op mensen die simpelweg reageren op de nieuwskoppen", zegt Peter de Keyzer. “De wereld is geen simpele plek. In deze steeds meer onderling verbonden wereld zijn managementbeslissingen afhankelijk van zowel macro-ontwikkelingen als beleidsbeslissingen. Zowel binnenlands als buitenlands.” 

En deze observatie was nog voor corona, het meest ingrijpende economische event van deze tijd dat blijvende gevolgen zal hebben. In een speciale corona-webinar, vertelde De Keyser over de verwachte consequenties van de lockdown. Zijn eerste vergelijking was die van de corona-crisis met de inslag van een atoombom. “Eerst komt de impact-explosie”, aldus De Keyzer. “Er zijn bedrijven die de eerste maanden van de lockdown niet overleefd hebben. Daarna komt de schokgolf. Hierdoor zullen bedrijven omvallen die de 1,5 meter economie niet zullen overleven. De derde fase is de radioactieve straling. De corona-crisis zal langdurige impact hebben op hoe we zaken doen en hoe financiële instellingen kijken naar risico’s.”

Hoe ziet het herstel eruit? 
Veel economen hebben tot dit punt veronderstelt dat de economie als V-vorm zal herstellen. Oftewel, een snelle rebound na een diepe val in het ravijn. De deelnemers aan het webinar en ook de Keyzer zelf waren minder optimistisch. 60 procent zag een U-vormig herstel voor zich. Een zacht herstel dat een (lange) tijd zal duren. De impact is al ongekend heftig met miljoenen mensen in de VS die hun baan in de maanden na de lockdown zijn kwijtgeraakt. Het BNP zou in de VS met 30 procent kunnen terugvallen. Na zo’n diepe val komt geen snel herstel. Er zijn teveel verloren banen, teveel failissementen en teveel onzeketheid. De Keyzer sprak van een ‘triple shuck’, namelijk een demand shuck, supply shock en trade shock. In de woorden van economisch commentator Martin Wolf: “Dit is de grootste economische ramp sinds de Grote Depressie en we hebben incompetentie op de hoogste niveaus van overheid. We zullen eruit komen, maar waar gaan we dan in terecht komen?”

In het komende herstel zullen bedrijven last hebben van een aantal problemen. Denk aan supply chains die beschadigt zijn en businessmodellen die niet langer werken, zoals de luchtvaartindustrie. En dan kan er nog een crisis volgen, zoals een bancaire crisis, een eurocrisis, of een populistische crisis. En dan hebben we het nog niet gehad over de mogelijkheid van een tweede corona-golf. Kortom, geen vrolijk plaatje. Dat betekent dat beleidsmakers voorlopig aan bod zijn. De centrale banken blijven miljarden in de economie pompen, zodat er geen liquiditeitsproblemen ontstaan. En overheden die schulden maken om de economie aan de praat te krijgen. Volgens De Keyzer zien we nu een ongekende schuldenopbouw in de EU. Hoewel noodzakelijk, zal dit wel de rem zetten op het economisch herstel en de gevolgen zullen we nog tientallen jaren meedragen. 

Consequenties voor Europa
Het succesvol dealen met de gevolgen van de wereldwijde corona-uitbraak vraagt meer dan ooit om samenwerking. Helaas reageren veel landen juist nationalistisch. Wanneer Europese landen allemaal voor zichzelf gaan, zal de Europese Unie zwakker uit deze crisis komen. De solidariteit zal nu een zware test ondergaan. “Het lastige hierbij is, is dat we wel een munt delen maar geen schulden”, aldus De Keyser. “Als we echt richting een monetaire unie willen bewegen, zullen we Europese schuldinstrumenten moeten ontwikkelen. Het voordeel daarvan is solidariteit waarbij de sterkere landen de economisch zwakkere kunnen beschermen tegen aanvallen van financiële markten. Een probleem ontstaat echter wanneer die economisch sterkere landen hervormingen willen doorvoeren in de zwakkere, en dat deze landen daar niet in mee willen gaan. We hebben dit eerder gezien.”

Wat De Keyser daarnaast verwacht is dat de grotere landen meer macht naar zich toe gaan trekken. Bijvoorbeeld, de (deels) genationaliseerde luchtvaartmaatschappijen krijgen de beste hulp in tegenstellingen tot de vrije markt ondernemingen uit het buitenland. “De winnaars worden de grote landen met de diepste zakken en de kleintjes delven het onderspit. Ook voor de eenheid van de EU is het slecht.”

Scenario’s
Voor het bedrijfsleven heeft De Keyzer drie scenario’s in kaart gebracht:
1. Peaks & Valleys
2. Fall Peak
3. Slow Burn

In het eerste scenario gaan we opnieuw pieken zien in het aantal infecties en zullen de komende 1,5 tot 2,5 jaar meer lock-downs volgen. Het het tweede scenario moet de ergste infectie golf nog komen wat overheden zal dwingen tot een zeer stringente nieuwe lock-down. Het derde scenario is het beste, stelde De Keyzer. “In dat geval hebben we het ergste gezien, en volgen er geen lockdowns meer.” Over het vinden van een vaccin is de econoom niet erg optimisch. En zelfs als het gevonden wordt, lukt het niet snel genoeg om voldoende te produceren. “We hebben minstens vijf miljard vaccins nodig voor de wereldbevolking en dat gaat de productiecapaciteit van de grote farmabedrijven ver te boven. Dan is er nog de anti-vaccin-beweging. Eenderde van de Fransen heeft bijvoorbeeld gezegd een vaccin te weigeren als dat beschikbaar zou komen.”

Kortom, we zullen nog een lange tijd met het virus moeten leven. Het is daarmee een paradigma-veranderend evenement. Vergelijkbaar met hoe 9/11 voor altijd beveiliging en privacy veranderd heeft. En recentelijk de zaak tegen Harvey Weinstein die voor altijd heeft veranderd hoe we aankijken naar machtsverhoudingen op het werk. Enkele lessen voor bestuurders en ondernemers zijn om de acceleratie van technologie te vergroten, te kijken naar de toekomst van werk en je zo snel mogelijk daaraan aan te passen. Veerkracht wordt het belangrijkste vermogen, belangrijker dan efficiency. En last but not least, bereid je voor op creative destruction. “Sommige industrieën zullen verdwijnen of blijvend veranderen. De reisindustrie bijvoorbeeld. Houd niet vast aan bestaande concepten, maar bedenk nieuwe manieren waarop mensen op vakantie kunnen gaan.”

De Keyzer gelooft dat veel van deze veranderingen permanent zijn. Bijvoorbeeld thuiswerken. “Mensen die drie maanden thuis hebben gewerkt, gaan niet terug naar vijf dagen in de file staan. En omdat de COVID19 crisis niet zomaar gaat overwaaien”, concludeert de econoom, “doen bedrijven er goed aan zich zo snel mogelijk aan te passen aan het nieuwe normaal. Hoe sneller je je bedrijf aanpast, hoe groter de kans dat je organisatie deze crisis gaat overleven.”
 

Understanding Global Macroeconomics
Managers en bestuurders van bedrijven worden gebombardeerd door macro-economisch en financieel nieuws van over de hele wereld. Aangezien bijna alle beslissingen in deze steeds meer onderling verbonden wereld afhankelijk zijn van zowel macro-economische als buitenlandse ontwikkelingen, is het belangrijk dat managers begrijpen hoe zij deze informatie in een coherent kader kunnen integreren. In het programma Understanding Global Macroeconomics van het AIF (Amsterdam Institute of Finance) maken de deelnemers kennis met verschillende aspecten van de macro-economie en met de belangrijkste concepten en beleidsdebatten. Docent Peter De Keyzer heeft ruime ervaring als econoom en hoofdeconoom bij KBC Asset Management, ABN AMRO Bank, Petercam en BNP Paribas Fortis en is gastdocent aan de Universiteit Antwerpen. Voor meer informatie en inschrijven, ga naar aif.nl.