Frieda van Belle (ABS): “Finance kan niet meer volstaan met een cijfermatige waardering van de klassieke assets.”

Er wordt veel gepráát over digitale transformatie. Maar wat staat CFO’s nu te dóen? “De cruciale opgave is om het gebruik van digitale data en technologie te verweven in de complete strategie van de organisatie”, zegt Frieda van Belle, strategie- en transformatieadviseur en docent aan de Universiteit van Amsterdam.

Volgens onderzoek van Gartner staan tech-gerelateerde issues in 2023 in de top drie van de strategic business priority areas van CFO’s. Het gros van ondervraagde CFO’s – 93% – geeft aan dat ze meer willen investeren in IT, digitalisering en digital capabilities dan in het voorgaande jaar. In een ander onderzoek van Gartner zegt 80% van de CFO’s dat ’setting finance’s technology strategy and roadmap’ een topprioriteit is voor 2023.

“Het potentieel van technologische innovaties, zoals generatieve Artifical Intelligence (AI), voor waardecreatie is enorm", reageert Frieda van Belle, strategie- en transformatieadviseur en docent van de Executive Master of Finance and Control (EMFC) van de Amsterdam Business School (ABS) van de Universiteit van Amsterdam (UvA). “De vele technologische vernieuwingen maken het mogelijk voor Finance om de interne business door te ontwikkelen. Met automatisering, robotisering, machine learning en generatieve AI zijn er legio mogelijkheden om efficiënter en effectiever te werken. Daarnaast stellen data en technologie organisaties in staat om waardeproposities te verbeteren.”

Trends versus hypes

De digitale trends volgen elkaar in hoog tempo op. Cloud computing, containerization, blockchain en data analytics worden steeds meer gemeengoed. Maar waar ligt de scheidslijn tussen trend en hype? Er zijn volgens Van Belle goede redenen om als Finance een breed scala aan ontwikkelingen in het oog te houden. “Er zijn mensen die de metaverse dood hebben verklaard, omdat de grote techbedrijven nu veel meer investeren in AI. Maar als je de metaverse ziet als een vierdimensionale sociale omgeving voor ontmoeting, dan is het zeker relevant voor waardecreatie.”

De ontwikkelingen in augmented reality zijn ook niet meer te stoppen, verwacht Van Belle. “De metaverse heeft de potentie om data, processen en producten toegankelijker te maken. De impact van de virtuele omgeving op gebruiksgemak en user experience is minstens zo groot als we hebben gezien bij de komst van apps die bijvoorbeeld online shopping en interactieve dashboards mogelijk maakten.”

Niet-financiële waarden en rijke datasets

Onder invloed van digitale technologie veranderen de verwachtingen van consumenten en werknemers. Een kernvraag voor Finance teams is volgens Van Belle dan ook: hoe spelen we vanuit onze functie en expertise in op de wensen van onze interne én externe klanten? “Finance kan niet meer volstaan met een cijfermatige waardering van de klassieke assets. De waarden van vroeger zijn niet per definitie de waarden van nu en de toekomst. Welke waarde vertegenwoordigen de (klant)data en de algoritmen die je gebruikt? Welke waarde ken je toe aan de loyaliteit van klanten en medewerkers?”

Maatschappelijke thema’s zoals sustainability zijn van toenemende invloed op de prestaties en waardering van een onderneming. Hoe leveren we als organisatie een positieve bijdrage aan de toekomst van de planeet? Wat betekent financiële groei in een duurzame economie? Digitalisering speelt een sleutelrol in de beantwoording van deze vragen. “Er is steeds meer data beschikbaar om performance te kwantificeren en te meten. Naast financiële gegevens gaat het om ethische en maatschappelijke factoren. Tegelijkertijd zijn er rijkere datasets nodig. Steeds meer organisaties willen – of moeten – bijvoorbeeld de CO2 -uitstoot van de bedrijfsvoering in kaart brengen. We meten vandaag nog lang niet alles wat wellicht morgen wel mogelijk is.”

Lees ook op CFO.nl: Dit waren de 10 bestgelezen CFO interviews van 2024!

Van digitale transformatie naar een nieuwe manier van werken

De meest recente editie van het jaarlijkse Finance on a Mission onderzoek laat zien dat er veel aandacht is voor digitale transformatie, maar dat er een grote uitdaging ligt om digitale technologie strategisch toe te passen om de organisatiedoelstellingen verder te brengen. 70% van de ondervraagde Finance professionals geeft aan dat de organisatie investeert in digitale technologie. Slechts 59% van de organisaties hanteert daarbij volgens de respondenten een heldere strategie voor digitalisering.

“Digitale transformatie is geen project met een begin en een einde. Het is een nieuwe manier van werken, waarbij je de organisatie afstemt op de alsmaar veranderende wereld”, aldus Van Belle. “De cruciale vraag is hoe het gebruik van technologie en data – voor interne efficiëntie én voor de waardepropositie voor klanten – wordt verweven in de complete strategie van een bedrijf.”

Een integrale strategie

Van Belle promoveerde aan Cambridge University en werkte vervolgens bij onder meer McKinsey & Company, onderwijsplatform Snappet en adviesbureau SparkOptimus. In de vijftien jaar dat ze zich al bezighoudt met digitale transformatie heeft ze het denken daarover – en over implicaties voor de Finance functie – fors zien veranderen. “Veel organisaties hebben de omgang met data in eerste instantie in een specifiek team ondergebracht, met een Chief Data Officer aan het hoofd. Inmiddels wordt er veel meer integraal naar data gekeken. Daarmee ontstaan er nieuwe vragen over de rol van Finance. Hoe zorgen we voor de governance van data? In hoeverre staat Finance aan de lat voor het bewaken van de integriteit van data? Hoe zijn financiële gegevens aangesloten op de grote hoeveelheden data die een structureel onderdeel zijn geworden van de bedrijfsstrategie?”

Finance vervult steeds meer een strategische positie in digitale transformatie, vult Van Belle aan. “De technische aspecten van digitale transformatie zijn daarbij natuurlijk belangrijk. Maar Finance is er vooral om overzicht te houden over de mogelijkheden voor waardecreatie, de samenstelling van het digitale portfolio en de projectuitvoering. Om een voorbeeld te geven: het is goed om als CFO de conceptuele werking van een ERP-implementatietraject te kennen, maar je bent niet de projectleider. In afstemming met de rest van het managementteam analyseer je als CFO de financiële implicaties van de verschillende scenario’s, en denk je mee over de selectie en interpretatie van relevante data om de waarde van het bedrijf te vergroten.”

Waardecreatie voor de business en klant

Een belangrijke actuele taak voor Finance teams is volgens Van Belle om de digitale ontwikkelingen in het oog te houden, om scenario’s te maken om waarde te creëren en om de uitvoering van het projectenportfolio aan te sturen. “Finance is de interne gesprekspartner van het managementteam op het gebied van waardecreatie voor klanten en medewerkers. De CFO denkt mee over wat er goed gaat, wat er beter kan, welke technologieen de grootste kansen creëren en welke investeringen daarvoor nodig zijn.”

Er is volgens Van Belle volop bewijs dat vernieuwingen die zijn mogelijk gemaakt door digitalisering de waarde van een onderneming vergroten. “Studies van onder andere MIT en McKinsey laten zien dat platformbedrijven winstgevender zijn dan organisaties die niet zijn meegegaan in de digitale ontwikkelingen die van toegevoegde waarde zijn voor klanten en medewerkers. Vroeger werd nogal eens gedacht dat digitalisering een technische keuze is. Maar het is een maatschappelijke beweging waar je niet omheen kunt. Om – nu en in toekomst – als organisatie waarde te creëren, heb je daarom inzicht nodig in alle kansen van digitalisering.”

De CFO als verandermanager

Wat zijn nu de grote uitdagingen voor CFO’s en Finance teams als het gaat om digitale transformatie? De CFO is in toenemende mate een verandermanager, signaleert Van Belle. “Je houdt zicht op de waarde die de organisatie toevoegt voor klanten en medewerkers, en je begeleidt de verandering die nodig is om dat waar te maken. Dat betekent onder andere dat je een open discussie voert. Er zijn veel onzekerheden en veranderingen rond digitale ontwikkelingen. Door open vragen te stellen en ruimte te geven aan verschillende meningen en visies stel je de boardroom in staat om de richting voor de komende periode te verkennen.”

Een open en nieuwsgierige mindset is een succesfactor voor Finance teams die digitale transformatie verder willen brengen, ziet Van Belle. “Het gaat niet om meningen poneren, oordelen vellen en stokpaardjes berijden. De inzet is om op een coöperatieve manier samen te werken aan een toekomst waarin onvermijdelijk aanpassingen in de koers nodig zijn.”

Digitale transformatie en een continu verbeterproces

Van Belle pleit ervoor om digitale transformatie als een continu verbeterproces te zien. “Er is geen silver bullet, en het is een fictie om te denken dat je met één grote investering een systeem koopt dat twintig jaar meegaat. Je kunt veel beter een meerjarig investeringsbeleid ontwikkelen dat focust op het grootste verbeterpotentieel, en dat flexibel genoeg is om zich aan te passen aan de technologische disrupties die zich – vast en zeker, maar meestal onverwacht – voordoen.”

Welke goede voorbeelden zijn er van ondernemingen die de waarde hebben vergroot dankzij technologische applicaties? Wat kunnen we daarvan leren voor onze sector en organisatie? In haar bijdrage aan de EMFC-opleiding van de UvA deelt Van Belle praktisch toepasbare inzichten over digitale transformatie. “Laat het idee van een perfect plan los, en ga stapsgewijs aan de slag”, is een van haar adviezen. “Je knutselt continu aan de ideale oplossing. Want wat nu een goed aanbod is, is dat niet per se straks ook. De vragen van de markt veranderen, en nieuwe technologie maakt andere oplossingen mogelijk.”

Het is essentieel om steeds te focussen op de interne en externe klant, benadrukt Van Belle. “Digitalisering en digitale technologie zijn geen doel op zich. Het is een middel om als organisatie agile te opereren. Als CFO overzie je de technische verbeteringen van financiële processen. Maar minstens zo belangrijk is dat je inzichten deelt in het gebruik van technologie om de waarde van het bedrijf te versterken.”