Goed bestuur voor een gezond herstel

Door Grant Thornton

Risicobeheer en governance zijn essentiële voorwaarden voor groei. Net zoals de remmen bij een F1-auto zijn het de bedieningselementen waarmee u met uw onderneming veilig kunt accelereren. 

De pandemie veroorzaakte een enorme schok en stelt veel ondernemingen op de proef qua crisismanagement en risicobeheersing. Volgens de uitkomsten van de International Business Report van Grant Thornton denkt 42,2 procent van de respondenten over de hele wereld aan verbetering van hun crisisbeheersingsprocessen na de coronacrisis. 

Ondernemingen met een gedegen bestuur en goed risicomanagement blijken sneller te reageren op grote veranderingen en zijn daardoor in staat om de gevolgen voor hun bedrijfsvoering te beperken. Een proactieve risico- en governance-aanpak kan zelfs ook zorgen voor innovatie en groei bij toekomstige initiatieven.   

Risicobeheersing als basis voor het benutten van kansen 
We zien risico's en governance vaak alleen als defensieve maatregelen. Met de focus op naleving en gericht op het vermijden van negatieve gevolgen. De voordelen van goed bestuur zien we vaak over het hoofd. 

Annemarie Jongerden, partner assurance bij Grant Thornton, zegt: "Feitelijk gaat het om waardecreatie. Bij governance en risicobeheersing gaat het net zo goed om succesvol uw plannen te realiseren als om naleving van regels. Gebruik het om klantgerichte initiatieven te ondersteunen, maar ook om meer focus te krijgen op inhoudelijke processen. Stel bijvoorbeeld vragen vanuit het oogpunt van beveiliging of denk na hoe er met gegevens wordt omgegaan. Goed risicobeheer en governance zijn intrinsiek verbonden met nieuwe bedrijfsinitiatieven en -processen.” 

Herzie de fundamenten van uw bestuurskader 
Yvonne Vlasman, partner valuations, dispute & investigation services bij Grant Thornton, zegt: "De raad van bestuur staat nu voor twee uitdagingen: (A) overleven nu, en (B) overleven na de coronacrisis. De belangrijkste issues worden nu aangepakt, maar de pandemie dwingt organisaties om niet blindelings te vertrouwen op hun beheersingsprocessen, maar om terug te gaan naar de basis." 

Het komt erop neer dat de raad van bestuur de strategie en risicobereidheid bepaalt en dat dit stapsgewijs binnen de onderneming wordt doorgevoerd. Door het delegeren van bevoegdheden, de implementatie van passende processen en rapportage over belangrijke investeringen en programma's en door te zorgen voor een stabiele technologische omgeving. 

Jongerden zegt: "In feite is dit niets meer dan goed management. Bij succesvolle voorbeelden in de praktijk zien we dat de CEO, de raad van bestuur en managementteams voortdurend naar al deze aspecten kijken, prioriteiten stellen en zorgen dat hun strategie en communicatie in de pas lopen met veranderingen vanuit buitenaf." 

Toets vaker of uw strategie nog past bij de omstandigheden 
De tijd dat we een plan maakten en het bestuur eens per kwartaal de rapportage besprak, is voorbij. Het monitoren van voortgang moet veel regelmatiger gedaan worden. Jongerden: "Als u niet bij de les blijft, bestaat de kans dat u wordt ingehaald door uw concurrent, economische veranderingen of door nieuw overheidsbeleid. Controle op de voortgang van uw strategie en uitvoering daarvan is nu bijna een dagelijkse – realtime – prioriteit." 

Zorg voor een balans tussen technologie en menselijke processen in de besluitvorming 
Gebruik technologie om in realtime de vinger aan de pols te houden. Omarm krachtige tools om complexe zaken makkelijk te maken en informatie te tonen via dashboards (bijvoorbeeld voor het monitoren van zeer complexe toeleveringsketens). Toch heeft technologie ook een keerzijde. Het maakt snellere en vaak betere beslissingen mogelijk, maar brengt ook kosten, complexiteit en risico’s met zich mee. Wees u daarvan bewust. 

Jongerden: "De projectmatige aanpak van programma’s is veranderd. In plaats van een vooraf bepaald stappenplan met mijlpalen en beslismomenten, is nu de agile manier van werken meer gangbaar, waarbij er minder structuur is. Mensen komen dagelijks bij elkaar voor scrums, nemen beslissingen en hebben dan korte sprints voor het uitvoeren van activiteiten. Het is een meer informele, maar flexibelere benadering voor het realiseren van belangrijke programma's. De rol van de programmabeheerder is daarbij weggevallen. Dat werkt wellicht efficiënter in de uitvoering, maar het zorgt wel voor minder zichtbaarheid van programma’s binnen de organisatie en minder druk op belangrijke besluitvorming. Ook ontbreekt vaak de helikopterview die verschillende projectstromen met elkaar verbindt. Door minder bestuurlijk toezicht of verslaglegging kunnen er ook dingen mis gaan.” 

Technologie speelt een belangrijke rol bij het uitvoeren van projecten en programma’s, maar onderschat niet het belang van de menselijke maat als het gaat om beslissingen en gedrag. Het één is niet per sé beter dan het ander, maar bij elk project moet de optimale balans gezocht worden om de beste resultaten te bereiken. 

Gebruik deze pitstop om gewenst gedrag te stimuleren 
"Cultuur en integriteit vormen het fundament van een onderneming", zegt Vlasman. "Vanuit onze praktijk zien we grote fraudes en problemen mede ontstaan door slecht gedrag en -beoordelingsvermogen en een onvoldoende integere cultuur. Door controles in processen over te slaan en medewerkers een bepaalde denkrichting op te sturen om resultaten te behalen, ontstaat het risico dat mensen te ver gaan en dingen doen die ongepast zijn.” 

Een integriteitsaudit brengt de overtuigingen en gedragingen binnen de managementteams aan het licht, die mogelijk leiden tot onethisch handelen en onnodige risico's nemen. 
Vlasman: “Cultuur is niet iets wat uit zichzelf ontstaat. U bepaalt welke cultuur u binnen uw bedrijf wilt zien en welke drijfveren daarvoor nodig zijn ten aanzien van strategie, leiderschap, people management en processen. Daar stemt u ook uw HR-beleid op af, zodat u de juiste mensen aanneemt, ze op de juiste manier traint, en ze beloont en promoot in lijn met de cultuur die u voor ogen heeft.” 

De coronacrisis verstoort bij veel ondernemingen de manier van werken. Innovatieve veranderingen – zowel operationeel als technologisch – spelen een sleutelrol in het herstel. Maar bekijk daarbij kritisch of uw risicomanagement en bestuursprocessen nog wel geschikt zijn voor hun doel. Hebben teams op afstand bijvoorbeeld extra aansturing nodig om te voorkomen dat medewerkers onder druk de gedragsregels overschrijden? Neem maatregelen om de crisis te beheersen, maar pas waar nodig ook het proces aan om uw strategische doelen te bereiken.  

Maak een pitstop
In een serie artikelen delen wij inzichten met u – ondernemers in het middenbedrijf – om u te helpen kijken naar de externe en interne mogelijkheden om uw bedrijfsstrategie te ondersteunen, prestaties te verbeteren en uw veerkracht te vergroten.
Abonneer u om 'in de race' te blijven