De Controlled Environment Agriculture (CEA)-sector staat voor innovatie, duurzaamheid en internationale samenwerking. Als CFO van Atrium Agri, een wereldwijd opererend kassenbouwbedrijf zie ik echter hoe deze fundamenten steeds vaker worden ondermijnd door een factor die we zelf nauwelijks kunnen beïnvloeden: politiek wispelturig (handels)beleid.
De heropleving van protectionisme en deglobalisering, aangewakkerd door de koerswijzigingen onder president Trump, laat diepe sporen na. Nu al. Zijn wispelturige beleidsmaatregelen in het algemeen en de importheffingen op goederen maken het vrijwel onmogelijk om strategisch, tactisch en zelfs operationeel effectief beleid te voeren. En dan is hij pas 100 dagen bezig!

Onze sector (Nederland is wereldleider in hightech glastuinbouw) is sterk afhankelijk van internationale samenwerking. Onze innovatieve kasoplossingen, hoogwaardige materialen zoals speciaal glas, en technologische installaties voor klimaat- en waterbeheer komen uit een (wereld)wijd netwerk van partners.
De aangekondigde importheffingen op onder andere staal, aluminium en technologische componenten zetten de operationele keten ernstig onder druk. Kosten voor bouwprojecten in de VS stijgen aanzienlijk en planningen lopen uit. Bovendien zijn klanten minder bereid te investeren in nieuwbouw wanneer zij worden geconfronteerd met onzekere prijsontwikkelingen. Investeringen in high-tech kassen belopen vele tientallen miljoenen met een horizon van 30 jaar en meer. Deze besluitvorming wordt nu dus beïnvloed door de waan van de dag.

“Terwijl de klimaatuitdagingen vragen om grensoverschrijdende samenwerking en duurzame landbouwoplossingen, worden we door protectionistische maatregelen teruggeduwd in nationale belangenpolitiek.”

Herziening strategie
De paradox is schrijnend: terwijl de klimaatuitdagingen vragen om grensoverschrijdende samenwerking en duurzame landbouwoplossingen, worden we door protectionistische maatregelen teruggeduwd in nationale belangenpolitiek.
Deze situatie vraagt om een herziening van onze strategie als kassenbouwer. Niet alleen operationele, maar ook strategische keuzes worden bemoeilijkt. We moeten nadenken over het verkorten van supply chains, het opzetten van lokale productielijnen en het heroverwegen van internationale partnerships. Maar deze omschakeling vereist tijd, middelen en investeringen – een luxe die niet ieder bedrijf zich kan veroorloven.
En mochten partijen strategische investeringen willen doen in fabricagecapaciteit in Amerika, dan blijft altijd boven die besluitvorming hangen: wat in de periode post-Trump? Komt er dan weer een juist tegenovergesteld beleid? Kan de bezettingsgraad van de nieuw neergezette fabriek in Amerika wel hoog genoeg worden? En de bestaande concurrentie uit huidige fabrieken in China en Europa zal niet zomaar verdwijnen, waardoor er op termijn overcapaciteit kan ontstaan.

“De voortdurende onzekerheid of er bij het lossen van een container in de VS sinds het vertrek uit bijvoorbeeld Rotterdam of China importheffingen zijn ‘ontstaan’ zorgt voor uitstelgedrag van onze klanten in contractgunning.”

Consistent beleid onmogelijk
Deze onvoorspelbaarheid belemmert niet alleen onze langetermijnstrategieën, zoals investeringen in nieuwe markten en technologieën, maar ook tactische beslissingen over inkoop, projectplanning en risicospreiding. Zelfs op operationeel niveau, in de dagelijkse uitvoering van projecten, wordt consistent beleid haast onmogelijk. Als importheffingen van de ene op de andere dag veranderen, kunnen wij geen stabiele kostenramingen maken, geen betrouwbare leveringsafspraken sluiten en geen vaste contracten offreren. De voortdurende onzekerheid (bij klanten en bij ons) of er bij het lossen van een container in de VS sinds het vertrek uit bijvoorbeeld Rotterdam of China importheffingen zijn ‘ontstaan’ zorgt voor uitstelgedrag van onze (potentiële) klanten in contractgunning. Het gevolg is een voortdurende staat van reactief handelen, waar lange termijnvisie en duurzame groei onder lijden.

“Een daling in de export naar de VS kan leiden tot afname van transportvolumes, met directe impact op planningen en inzet van middelen.”

Significante valuta-effecten
Naast de directe kostenstijgingen door importheffingen, ondervinden we ook significante valuta-effecten. Voor bedrijven die internationaal opereren, zoals in de CEA-sector, is het essentieel om valutarisico’s actief te beheren. Zolang het besluit tot investering nog niet is genomen, zijn de valutaschommelingen contraproductief. Pas na ondertekening kunnen valutahedges toekomstige onzekerheid grotendeels wegnemen.
De aangekondigde importheffingen hebben ook aanzienlijke gevolgen voor de logistieke stromen. Een daling in de export naar de VS kan leiden tot afname van transportvolumes, met directe impact op planningen en inzet van middelen. Bovendien kunnen geopolitieke spanningen, zoals vergeldingsmaatregelen van andere landen, leiden tot verdere verstoringen in de wereldwijde toeleveringsketens. Het handelsgevecht tussen Amerika en China kan misschien wel uitmonden in een tweestrijd waarbij andere landen ‘partij’ moeten gaan kiezen. Waarbij naar mijn bescheiden mening er geen winnaars zullen zijn.

“Handelspolitiek moet niet de rem zetten op vooruitgang, maar deze juist ondersteunen.”

En nu…?
Vanzelfsprekend staat wendbaarheid van de organisatie en medewerkers wederom én structureel centraal. Allereerst natuurlijk in toeleveringsketens. Inkoop van staal, aluminium en glas is hierbij de grote uitdaging. Zowel in het kader van de gewenste kwaliteit (als de VS het kon leveren hadden we het wel ingekocht) als kwantiteit (productie kan niet overal zo makkelijk opgeschaald worden).
Daarnaast is het van belang om scenario’s op te stellen. What-if (zowel bedrijfseconomisch als geopolitiek) is een bijna standaard onderdeel van Board meetings, maar ook van meetings met prospects en leveranciers.
Hoewel de impact van een individuele sector als de CEA/kassenbouw mogelijk beperkt is, is de lobby voor een terugkeer naar voorspelbare, eerlijke en stabiele handelsrelaties broodnodig, evenals het meegeven dat met nieuw neergezette kassen in Amerika de zelfvoorzienendheid zal toenemen, hetgeen toch één van de speerpunten lijkt te zijn van het beleid van Trump.
En bovenal: stakeholdercommunicatie. Houd belanghebbenden, waaronder investeerders en klanten, proactief geïnformeerd over de impact van internationale handelspolitiek op de bedrijfsvoering.
Handelspolitiek moet niet de rem zetten op vooruitgang, maar deze juist ondersteunen. Alleen onder die voorwaarden kunnen wij blijven investeren in innovatie, verduurzaming en wereldwijde voedselzekerheid. Laten we hopen dat beleidsmakers – aan beide kanten van de oceanen – dit snel zullen inzien.

Lees ook op CFO.nl: Zijn CFO’s goed genoeg voorbereid op geopolitieke disruptie?

CFO Day 2025: Ontmoet de financiële top op 28 mei in Noordwijk

Als CFO sta je continu voor uitdagingen: economische onzekerheid, nieuwe regelgeving en disruptieve technologieën. Tijdens CFO Day 2025: From Obstacle to Opportunity ontdek je hoe juist deze obstakels innovatie, efficiëntie en transformatie kunnen stimuleren. Laat je inspireren door visionaire keynotes, praktijkcases en interactieve sessies. Beleef CFO Day 2025 samen met 500 financiële leiders op 28 mei in Grand Hotel Huis ter Duin.

Ja, ik kom naar CFO Day 2025