‘Happiness’ op de werkvloer: een hype?

Dit artikel is onderdeel van de serie EQ in de organisatie. Lees ook:
– Deel #2 – "Mindfulness"
– Deel #3 – "Resilience"
– Deel #4 – "Empathie"

Een veelvoorkomend misverstand over het thema happiness (in dit artikel afwisselend gebruikt met vreugde en geluk), versterkt door onze cultuur en (social) media, is dat we allemaal continu vrolijk, opgewekt en tevreden zouden moeten zijn. Echt geluk gaat juist over het slechte met het goede nemen en anders tegen ongeluk aan leren kijken. Er moet ook een plek zijn voor angsten, verdriet en somberheid. Die horen er bij. Maatschappelijke druk is een duidelijke keerzijde van het thema geluk. Wie ongelukkig is, is al snel een mislukkeling vanuit sociaal-maatschappelijk oogpunt bekeken.

Een ander veel voorkomend misverstand is happiness als doel zien in plaats van als middel. Onze hersenen blijken anders te werken. We zijn namelijk het meest gelukkig wanneer we in het moment leven en bezig zijn met betekenisvol werk of positieve relaties. “We weten dat mensen het gelukkigste zijn wanneer ze adequaat worden uitgedaagd – wanneer ze doelstellingen proberen te bereiken die moeilijk zijn, maar niet buiten hun bereik”, schrijft Daniel Gilbert in zijn boek over geluk Stumbling on Happiness. Betekenis en uitdaging zijn dus belangrijk, maar ook focus. Wanneer de geest veel ruimte krijgt om te dwalen voelen mensen zich doorgaans ongelukkiger.

Vreugde in organisaties
We weten toch niet echt goed wat happiness nou precies inhoudt. Volgens schrijver en filosoof Jean-Jacques Rousseau is het doelloos ronddrijven, liggend in een boot en je God voelen. Niet erg productief, maar wel gelukkig. Schrijver Samuel Johnson (meestal Dr. Johnson genoemd) zei dat de staat van ‘blij zijn in het moment’ alleen dronken bereikt kan worden. Er zijn in de eeuwen na deze schrijvers vele definities bijgekomen, maar niet meer plausibele dan deze twee.

Omdat dit weinig praktisch is in de toepassingen voor organisaties wenden ze ons tot psycholoog Martin Seligman. Hij beschreef de vijf elementen van happiness die zijn samengevoegd in het acroniem PERMA. Dat staat voor:

● Positieve emoties: Vrede, dankbaarheid, tevredenheid, plezier, voldaanheid, inspiratie, liefde, nieuwsgierigheid en hoop vallen hieronder.
● Engagement (betrokkenheid): Onszelf verliezen in een taak en zo het ervaren van ‘verloren tijd’.
● Relaties: Mensen met betekenisvolle en positieve relaties zijn gemiddeld gelukkiger dan mensen die deze niet hebben.
● Meaning (betekenis): Betekenis ontstaat wanneer we een doel dienen dat groter is dan onszelf en dat de mensheid verder helpt.
● Accomplishment/achievement (prestatie): We moeten onszelf verbeteren om ons tevreden te voelen over ons leven.

Organisaties die meer vreugde willen, zullen moeten sturen op PERMA. Uit de bekende Gallup onderzoeken blijkt dat zij dit nog niet zo goed doen. Slechts 30 procent van de medewerkers zegt engaged (betrokken) te zijn in de VS. 1 op de 5 is zelfs disengaged. Dit zijn mensen die projecten saboteren, anderen tegenwerken en een negatieve sfeer creëren. Kortom, zij vernietigen waarde. Wanneer leiders en manager niet betrokken zijn heeft de organisatie écht een probleem, omdat deze mensen dan niet alleen zelf dwarsliggen, maar ook anderen negatief beïnvloeden.

3 manieren om de betrokkenheid te vergroten:

● Visie: Mensen willen een duidelijk beeld van de toekomst en hoe zij daar inpassen.
● Bedoeling: Het gevoel dat werk er toe doet en bijdraagt aan het verwezenlijken van iets belangrijks. En dat is niet aandeelhouderswaarde (behalve voor de top dan).
● Positieve relaties: Goede relaties zijn cruciaal voor vertrouwen, mentaliteit en de bereidheid bij te dragen aan een team.

De kracht van vooruitgang
Uit zowel hersen- als organisatieonderzoek blijkt dat vreugde op het werk erg belangrijk is. Gelukkige mensen zijn productiever en creatiever. Een keerzijde is dat wanneer werk de plek is waar we happiness vinden, we erg afhankelijk van dit werk worden. Dit maakt het verlies van werk potentieel verwoestend voor iemands leven. In tijden van bijna continue herstructureringen kan dit gevaarlijk zijn.

Ondanks dit bezwaar is happiness geen onderwerp dat leiders kunnen laten liggen. De potentiële voordelen en schade bij wel of niet doen zijn te groot. Praktisch kunnen zij allereerst inzetten op meer happiness door een duidelijke visie neer te zetten, het werk van mensen te verbinden aan het grotere plaatje en goed teamwork te belonen.

Het verbeteren van persoonlijke vreugde kan het beste bereikt worden door te mikken op vele kleine positieve momenten van geluk in plaats van één super gelukkige gebeurtenis. Happiness is het effect van honderden kleine dingen. Leiders kunnen de kracht van kleine momenten van geluk verbinden aan het behalen van organisatiedoelen door te sturen op vooruitgang (in betekenisvol werk). Hoe vaker mensen voelen dat ze vooruitgang boeken – het liefst elke dag – hoe groter de kans is dat ze creatiever en productiever worden.

De kracht van vooruitgang is fundamenteel in de progressie van de mensheid, maar slechts weinig managers begrijpen dit of weten er gebruik van te maken om innovatie en prestaties in hun organisaties te bevorderen. De beste kans om dit te realiseren is door een cultuur van vooruitgang te creëren. Een open cultuur waarin niet geroddeld wordt of met vingers wordt gewezen, maar waarin men samen problemen analyseert en tot de beste oplossing probeert te komen. In een open cultuur blijven de managers op de hoogte van wat er speelt omdat zij zelf gezien worden als een resource in plaats van als een micromanager. Door vervolgens de mensen te geven wat ze nodig hebben, versterkt dat bij hen het vertrouwen dat het werk dat zij doen betekenis heeft. Zo ontstaat een positieve loop.

Een leider/manager kan sturen op vooruitgang door dagelijks een korte checklist te doorlopen waarin zij met name let op de mate van progressie:
– Waarin is vooruitgang geboekt?
– Welke tegenslagen zijn er op ons pad gekomen?
– Welke factoren hebben bijgedragen aan deze vooruitgang en tegenslagen?
– Wat ga ik er morgen aan doen?

Ondanks de keerzijden is happiness onmiskenbaar een belangrijk thema voor individuen en organisaties. Het is aan ons individuen om naar onze waarden te leven op ons werk en aan leiders om een omgeving te creëren waarin mensen tot bloei kunnen komen. De zoektocht naar betekenis staat daarbij centraal.

De HBR-serie ‘Emotional Intelligence’ behandelt de menselijke kant van het professionele leven. Dit artikel is gebaseerd op het eerste deel over ‘Happiness’. Lees verder in deel 2 over "Mindfulness".