Heeft bedrijfsleven draaiboek voor kernoorlog?

“‘Wie heeft de grootste, welk jongetje plast het verst?’, was de hoon die tot voor kort op zowel de Amerikaanse president Trump als de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un neerdaalde. Refererend aan hun retoriek over wie als eerste op de rode knop gaat drukken en daarmee een nucleaire oorlog ontketent. Woordenstrijd, met als inzet: de langste raket, de zwaarste atoomkop. Maar grappen en grollen hebben inmiddels plaatsgemaakt voor serieuze bezorgdheid. Gaat het in het Verre Oosten mis, wat zijn dan de mondiale gevolgen? En bestaan er in het Nederlandse bedrijfsleven eigenlijk draaiboeken hoe te handelen als Washington en Pyongyang zich niet kunnen beheersen? 

“Situatie escaleert sinds Trump”

Voormalig Commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn windt er geen doekjes om: de wereldvrede wordt vooral bedreigd door het gescheld en getier van de Amerikaanse president Donald Trump op Twitter. En veel minder door de ‘kleine raketman’ uit Noord-Korea. “Laten we wel zijn, van het Witte Huis zou je toch meer verantwoordelijkheid en enige terughoudendheid verwachten”, aldus de man die vier jaar lang leiding gaf aan de 55.000 manschappen sterke Nederlandse krijgsmacht en daarna voor Deloitte, TenCate en Thales werkte. “Kim Jong-un is relatief gemakkelijk in toom te houden. Door hem te paaien, te doen alsof je hem serieus neemt, hem cadeautjes te sturen, een handelscontract wellicht… Maar sinds Trump in het Witte Huis zit, escaleert de situatie steeds verder. Een idioot, ja ik durf het best te zeggen.”

Radioactief wolkendek

Ook de 4-sterren generaal b.d. kan en wil niet geloven dat het tot een nucleaire oorlog komt tussen beide landen. Omdat de gevolgen zo gruwelijk zijn, zou  geen zinnig mens daar verantwoordelijk voor willen zijn, stelt Berlijn. Met de nadruk op ‘zou’, want de oorlogstaal die beide leiders bezigen, wordt steeds agressiever. “Als zich een rampscenario voltrekt, zal het veel grootschaliger zijn dan het einde van de Tweede Wereldoorlog met de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki”, zegt Berlijn. “Dat waren immers eenzijdige Amerikaanse bombardementen op Japanse steden. Als het nu fout gaat, praat je over wereldsteden als Seoul, Pyongyang, Tokio en Los Angeles. Over een aanval van en op twee afzonderlijke landen. Met mogelijk nog andere mogendheden in de slachtofferrol. Over miljoenen slachtoffers, een nucleaire cloud, een radioactief wolkendek dat de hele wereld overtrekt. Dit stopt niet aan de grenzen van beide Korea’s.”

Geheime scenario’s

De vraag of het Nederlandse bedrijfsleven draaiboeken klaar heeft liggen als het tot die gevreesde nucleaire escalatie in het Verre Oosten komt, is dan ook amper relevant. “Want dan hebben we het over veel grotere, veel ingrijpender gevolgen dan een financiële aderlating voor fabrieken of ondernemingen hier in Nederland. Het is echt niet zo dat bij een atoomoorlog alleen een paar afzetmarkten in het Verre Oosten of aan de Amerikaanse westkust dan wegvallen. Het kan het einde van alles zijn.”

Berlijn (67) werkte als Senior Board Advisor bij Deloitte aan projecten tegen cybercrime. Bij Koninklijke TenCate zat hij in de Raad van Advies, net als bij het in Hengelo gevestigde Thales Nederland, twee internationaal opererende Defensiegerelateerde bedrijven. Hij kent het Nederlandse bedrijfsleven. Maar heeft nog nooit gehoord dat daar rekening wordt gehouden met de gevolgen van een atoomoorlog tussen Amerika en Noord-Korea en dat er rampenplannen klaarliggen. “Misschien, heel misschien hebben grote spelers als Shell en Philips geheime scenario’s wat dan te doen. Maar de rest? Nee, daar is men vooral bezig met de aantrekkende economie, de goed gevulde orderportefeuilles en groeiende winsten. En de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat hier ook amper draaiboeken voor te verzinnen zijn. Stel je doet zaken met Zuid-Korea en Japan. En die landen vallen weg door nucleaire waanzin, ga je dan andere markten in de regio aanboren? Of wijk je uit naar Vietnam? Dat is dan als CEO wel je allerlaatste zorg.”

Provocerende teksten

De oud-gevechtsvlieger, hij leidde onder andere F-16 missies tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië en vloog persoonlijk in zijn F-104 Starfighter met brullende afterburners over de gekaapte trein bij De Punt om de Molukkers angst aan te jagen, noemt de provocerende teksten van Donald Trump als belangrijkste reden voor de huidige militaire hoogspanning. Zodra Kim Jong-un de Amerikaanse president “een oude man” noemt, reageert de 71-jarige onmiddellijk op Twitter: “Waarom zegt hij dat nou? Ik noem hem toch ook niet klein en dik?” Ri Chun-hee, het gezicht van de Noord-Koreaanse staatstelevisie, vervolgens in de rebound: “Trump is te laf om het grensgebied van onze trotse republiek te bezoeken. Een afzichtelijke crimineel die tot de doodstraf is veroordeeld door het Koreaanse volk.”

Pyongyang niet het probleem

En toch; Dick Berlijn benadrukt het nog maar eens, het probleem ligt niet in Pyongyang. Als de ‘kleine raketman’ wordt doodgezwegen – of met inhoudelijke argumenten wordt bejegend – vermindert de dreiging vanzelf. Voorgaande presidenten als Bush en Obama hebben dat bewezen. Maar sinds Trump de wereld – en met name Pyongyang – teistert met zijn tweets is alles anders geworden. “Nog altijd denk, hoop en verwacht ik dat het niet tot een oorlog komt. De Chinezen hebben in de regio veel invloed, die willen geen miljoenen vluchtelingen op drift. En de Russen zitten niet op groeiende Amerikaanse invloed te wachten.”

Is Kim Jong-un in staat met zijn raketten steden aan de Amerikaanse westkust nucleair te bestoken? Dick Berlijn is weg bij Defensie, kent geen militaire details en beschikt niet langer over geheime informatie van inlichtingendiensten. “Maar zeker is dat zijn raketten een groot bereik hebben. En dat hij over atoomkoppen beschikt. Ook zonder glazen bol kun je dan concluderen dat hij Seoul, Tokio en wellicht zelfs Los Angeles en San Francisco nucleair kan aanvallen. En wat de gevolgen zijn. Je kunt maar één ding hopen. Dat zowel Trump als Kim Jong-un hun vinger van die rode knop houden.”