Het wordt niet slechter maar anders

Door Monique Harmsen

Belangrijkste oorzaak voor de financiële terugval van gezinnen is de economische crisis die leidde tot een zeer zwakke arbeidsmarkt die maar niet lijkt aan te trekken. Dat is niet alleen slecht nieuws voor werkenden en werkzoekenden, maar ook voor het bedrijfsleven. De koopkracht van de brede middenklasse, de basis van een op consumptie gerichte economie, is hierdoor verstoord. Als vier van de vijf gezinnen niet genoeg geld hebben om de goederen en diensten te kopen, dan zullen nieuwe investeringen achterwege blijven en raken we niet uit de neerwaartse spiraal.

 Gelukkig is het volgens de onderzoekers nog niet te laat om hier wat aan te doen.  Door stevig overheidsingrijpen, lagere belastingen en subsidies op arbeid kunnen overheden ervoor zorgen dat gezinnen er niet verder op achteruitgaan. Klein minpuntje van deze oplossing is wel dat veel overheden op dit moment alle zeilen bij moeten zetten om hun begrotingstekorten terug te dringen. De ondernemingen die de werkgelegenheid moeten verschaffen komen slechts zijdelings aan bod in het onderzoek. Er is geen pleidooi om de salarissen, daar waar het kan wat te verhogen, zoals Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, onlangs bepleitte. McKinsey komt niet verder dan dat business leader moeten worden gestimuleerd om meer op de lange termijn te denken.

 Het onderzoek van McKinsey is niet het eerste onderzoek naar onze toekomstige welvaart en zeker niet het laatste. Wat opvalt aan deze onderzoeken dat zij uitgaan van de huidige situatie en die extrapoleren naar de toekomst. In dit geval wordt uitgegaan van het systeem van constante economische groei. Hiermee onderschatten zij de sterke dynamiek van de wereld om ons heen. Volgens verschillende trendwatchers en deskundigen is er sprake van een paradigme shift waarbij het oude economische denken langzaam plaats maakt voor een ander systeem. Hoe dat eruit gaat zien is nog niet duidelijk en dit creëert veel onzekerheid en spanningen. 

Het zou best zo kunnen zijn dat het Bruto Nationaal Product niet langer de maatstaf is voor de welvaart van een land. Er zijn nu al ontwikkelingen die niet terug te vinden zijn het bnp maar die wel leiden tot meer persoonlijk welzijn. Met de komst van Airbnb kunnen we goedkoper op vakantie, MOOCs (online colleges) maken het voor iedereen mogelijk aan alle topuniversiteiten ter wereld te studeren en we maken gebruik van de meest geavanceerde communicatietechnologie om met de hele wereld in contact te komen en kennis uit te wisselen.

Het is dus helemaal niet gezegd dat de volgende generatie slechter af zal zijn dan hun ouders. De wereld verandert in een razend tempo en het enige dat je kunt zeggen is dat de volgende generatie zich in een andere wereld moet zien te handhaven. In plaats van subsidies op arbeid zouden overheden daarom meer moeten investeren in onderwijs om iedereen optimaal voor te bereiden op die nieuwe wereld.