ING verwacht problemen door tekort aan accountants

Terwijl het aantal bedrijven dat gecontroleerd moet worden flink is gestegen, neemt het aantal accountantskantoren juist sterk af. Mogelijk zullen steeds meer bedrijven daarom moeite krijgen om een accountant te vinden. Dat blijkt uit een studie van ING Research.

De onderzoekers van de bank constateren dat nog nooit zo'n groot aantal kantoren aangeeft moeite te hebben met het werven van voldoende controleurs. Van alle accountantskantoren zegt 39 procent te kampen met personeelstekorten en daarvan last te hebben bij hun bedrijfsactiviteiten. Dat is het hoogste percentage ooit gemeten door het CBS, dat deze gegevens sinds 2014 bijhoudt.

Nu al hebben meerdere kleinere beursgenoteerde ondernemingen moeite om een accountant te vinden, maar ook niet-genoteerde bedrijven krijgen op termijn last van krapte, schat ING in.

Eén van de oplossingen voor de sector is investeren in data-analyse. Daardoor kan slimmer en efficiënter worden gewerkt en het leidt uiteindelijk tot een betere dienstverlening met meer toegevoegde waarde. Data-gedreven werken staat bij veel accountantsorganisaties echter nog in de kinderschoenen,

Personeelstekort loopt verder op

Uit de meest recente CBS-Conjunctuurenquête blijkt dat vier op de tien accountantskantoren met personeelstekort kampen. Er is vooral een tekort van accountants met drie tot vijf jaar ervaring. De verwachting is dat het tekort de komende jaren verder zal oplopen. Een drietal oorzaken is hier mede debet aan: een lagere instroom van studenten op de opleiding, een hogere uitstroom van meer ervaren accountants naar het bedrijfsleven en een toename van de werkzaamheden, door onder meer covid-19 en een toename van het aantal controleplichtige bedrijven.

Meer bedrijven controleplichtig
Een wettelijke controle van de jaarrekening is verplicht voor bedrijven die gedurende twee achtereenvolgende boekjaren aan twee van de volgende drie criteria voldoen:
1. Een omzet van meer dan 12 miljoen euro.
2. Een balanstotaal van meer dan 6 miljoen euro.
3. Vijftig of meer medewerkers in dienst.

Minder animo voor wettelijke controles

Doordat het aantal oob-vergunninghouders in vijf jaar tijd met een daling van tien naar zes bijna is gehalveerd, hebben vooral kleinere beursgenoteerde bedrijven meer moeite met het vinden van een accountant voor de jaarlijkse controle van de jaarrekening. Ook voor niet-beursgenoteerde bedrijven is dit een reëel toekomstscenario. Zo is in vijf jaar tijd het aantal bedrijven met ten minste vijftig werkzame personen met 9% toegenomen, terwijl het aantal accountantskantoren met een vergunning voor een wettelijke controle met 21% is afgenomen.

Vraag groter dan het aanbod

De daling van het aantal Wta-kantoren komt met name doordat wettelijke controles voor de kleinere kantoren, vanwege alle wet- en regelgeving, niet langer rendabel zijn en ze er derhalve mee stoppen of worden overgenomen. Met als gevolg dat de vraag nu al soms groter is dan het aanbod. De verwachting is dat dit de komende jaren verder zal toenemen, mede door de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt.

Investeren in slimme oplossingen

De accountancysector ontkomt er dan ook niet aan te investeren in data-analyse, zodat slimmer en efficiënter kan worden gewerkt. Bovendien wordt door meer data-gedreven te werken het beroep van accountant voor jongeren weer aantrekkelijker doordat de werkzaamheden afwisselender worden. Daarnaast leidt het op de langere termijn tot een betere dienstverlening met meer toegevoegde waarde, wat nodig is aangezien klanten ook steeds veeleisender worden op het digitale vlak.

Tussen wal en schip

Bij veel accountantskantoren staat data-analyse nog in de kinderschoenen, blijkt uit een analyse van ING Research. De meeste accountantskantoren gebruiken data-analyse met name om de interne processen te optimaliseren zodat efficiënter kan worden gewerkt, zoals bijvoorbeeld in de audit-praktijk. Meer geavanceerde vormen van data-analyse, zoals advies op maat en de ontwikkeling van nieuwe verdienmodellen (data-as-a-service), worden nog nauwelijks toegepast. Vooral de middelgrote kantoren vallen tussen wal en schip. Ze zijn te klein om fors te investeren in data-analyse, zoals het zelf ontwikkelen van tools of een platform, maar groot genoeg om voldoende data te genereren. Deze bedrijven ontkomen er echter ook niet aan om meer data-gedreven te werken en moeten hier derhalve een oplossing voor vinden.

Strategische samenwerking dé oplossing

Eén van de oplossingen is een strategische samenwerking met andere accountantsorganisaties aan te gaan op het gebied van data-gedreven werken. Door deze krachtenbundeling ontstaat er meer financiële ruimte om te investeren in data-analyse, zoals het zelf ontwikkelen van tools of een database of door bestaande technologie in te kopen. Door zo veel mogelijk gestandaardiseerde analyses te ontwikkelen, kan data-analyse op grotere schaal worden uitgevoerd zodat het uiteindelijk winstgevend wordt. Met deze digitaliseringsslag wordt de concurrentiepositie en de continuïteit van de organisatie voor de langere termijn veilig gesteld.

Accountant wordt adviseur

‘Dankzij data-analyse kan slimmer en efficiënter worden gewerkt, wat nodig is om de krapte op de arbeidsmarkt het hoofd te bieden’, stelt Sjuk Akkerman, Sector Banker Services bij ING. ‘Maar de grootste toegevoegde waarde van data-gedreven werken zit uiteindelijk in het geven van hoogwaardig advies om de klant verder te helpen. Op basis van conclusies die uit de controles worden getrokken, komen accountants tot adviezen en verbetertrajecten voor de bedrijven die ze controleren. Dat is ook waar het verdienmodel van de accountancy steeds meer naar toe gaat: de rol van de accountant transformeert van het controleren van de cijfers meer naar begeleiding en advies.’

Lees hier de volledige sectoranalyse