‘Is het echt zo erg met dat klimaat en wie stopt China?”

‘Nou, Dáár is goed over nagedacht!’ Zo klonk het op de 23e verdieping van het Houthoff kantoor aan de Amsterdamse Zuidas over de door Community Managers Amy Quik en Kevin Mottard bedachte stellingen. De CFO’s hadden er duidelijk zin in, de rode en groene blaadjes voor ‘oneens’ en ‘eens’, stevig in de knuisten.

‘We gaan naar economische krimp in Europa, volgend jaar’. Een meerderheid van de aanwezigen heeft weinig tijd nodig om de ‘eens’ kaart te trekken. Over stelling 2, ‘De niet-herverkiezing van Trump zou een ramp zijn voor de wereldeconomie’, zijn de meningen nog veel meer eensgezind: een duidelijk ‘rood en dus oneens!’ Slechts een aanwezige kan zich vinden in de stelling. Zij is meer bezorgd over de linkse plannen van Sanders en Warren dan over Trump.

Publieke opinie
Ook bijna unaniem wordt er gereageerd op ‘Bedrijven moeten rekening houden met de publieke opinie en zich dus focussen op patriottisme en niet op duurzaamheid’. De zaal kleurt rood van ‘oneens’.

Als dan ‘Nederland moet een meer realistisch en dus protectionistisch handelsbeleid voeren,’ aan bod komt, reageren de meeste financials verdeeld. Want is dit voor een kleine en open economie als die van ons nou wel de remedie? Aan de andere kant wordt het belang van het hier houden van hoofdkantoren en dat daar overheidsinterventie en regulering voor nodig is, ook erkend.

Wat volgt: ‘Het bedrijfsleven onderschat de economische impact van de klimaat bang die op ons afkomt’. Versus: ‘Het alarmisme betreffende klimaat moeten we in context plaatsen en enig scepticisme is op zijn plaats’. Iets meer dan de helft van de financials hecht die eerste stelling meerwaarde toe.

Eigen graf graven
En: ‘De EU moet grootschalige projecten en ambities achterwege laten en zich op het praktische en kleinschalige focussen. Anders graaft diezelfde Europese Unie zijn eigen graf’. Een duidelijke voorsprong hier voor de ‘oneens stemmers’. Dan de laatste stelling: ‘China is het nieuwe Rusland. Investeer met voorzorg’. De ‘groene eens stemmers’ zijn duidelijk in de meerderheid.

De Belgische top-econoom Peter De Keyzer van Growth Inc schetst vervolgens zijn verwachtingen voor 2020 en de jaren daarna. Hij benoemt de negatieve rente in Zwitserland, spreekt over de voorspellingen van OESO en IMF van ‘grotere overheidstekorten in de maak’ en wijst op de cultuurverschillen tussen noordelijke en zuidelijke EU-lidstaten. “Verhoging van de ambtenarensalarissen wordt in landen als Frankrijk, Spanje en Italië – met in Frankrijk de hoogste minimumlonen en in Italië een pensioenleeftijd van 65 jaar waaraan niet getornd wordt– beschouwd als investeringen.”

Over het oprukkende mondiale populisme zegt De Keyzer: “In vrijwel alle westerse landen wordt het steeds moeilijker coalities te vormen. Alleen extreem links en extreem rechts slagen er met hun populisme in een duidelijke boodschap richting kiezers af te geven.” Peter De Keyzer ziet een trend: qua inkomens halen Chinezen en Brazilianen de Europese middenklasse in. Hetzelfde geldt voor landen in Centraal Oost-Europa.

Meer natuurrampen
“Je ziet een regime change waarbij het accent van vertrouwen naar macht verschuift”, aldus Peter De Keyzer. “En die na de industriële revolutie gegroeide welvaart verhoudt zich 1:1 tot de toename van CO2-uitstoot. Natuurrampen zien we steeds vaker, de schade door opwarming wordt groter. Ja, dit is een Lehman moment. Geen investeringen meer in fossiele brandstof projecten.”

Nog zo’n volgens De Keyzer onstuitbare wisseling van de wacht: de tijd dat ‘winst maken’ voor bedrijven op absolute pole position stond, is niet meer. Want zonder social commitment varen bedrijven niet langer wel. We gaan van shareholder kapitalisme naar stakeholder kapitalisme, is zijn overtuiging. “Bedrijven hebben een social license nodig om te kunnen opereren. De publieke opinie doet er toe of je wel of niet wordt geaccepteerd”, zegt de econoom.

Want door duurzaamheid hoog in het vaandel te houden, groeit je legitimiteit navenant. En als je het als groot bedrijf niet zelf ‘doet’, wordt het je wel opgelegd. Door publieke opinie en overheid. Maar geen reden voor paniek, stelt hij de financials gerust: “Want bedrijven hebben echt een globaal bereik, maken veel sneller het verschil dan de politiek of dan organisaties als VN en EU”, legt Peter De Keyzer zijn aandachtig luisterend gehoor voor. ‘Change the world, don’t make a fast buck’.

Migratie overwegen
Nog zo’n pleidooi van de spreker: “We gaan verder krimpen dan nu is voorspeld, ook de Europese bevolking. Terwijl de productiviteit juist omhoog moet. Daarom zou Europa migratie moeten overwegen. Een combi van het Canadees-Australische model.” Op de kritische vraag uit zaal of dat ook voor gezinshereniging telt, reageert hij: “Daar moeten strikte regels gelden. Want horen opa’s, oma’s, neven en nichten ook bij zo’n hereniging?” Niet dus, luidt de conclusie.

Nederland moet kiezen voor een eigen CO2-beleid, onafhankelijk van wat de rest van de wereld doet of nalaat. Daarmee is de zaal het wel eens. En door bijvoorbeeld CO2 heffingen aan de buitengrenzen van Europa te hanteren, kunnen landen die op klimaatgebied niets doen – lees: China – worden gestopt. “China is de tweede economie van de wereld, wij hebben dat toegestaan, wij hebben ze groot gemaakt, wij hebben ze gefacilieerd. Nu worden we door diezelfde Chinezen gegijzeld. En Donald Trump? Hij is de eerste westerse leider die zich de vraag stelt of dat allemaal wel oké is.”

Opvallend: als het om stelling 2 gaat – ‘De niet verkiezing van Trump zou een ramp zijn voor de wereldeconomie’ – kiest Peter De Keyzer voor groen, voor ‘mee eens’, net als welgeteld één andere financial in de zaal. “Want de verkiezing van bijvoorbeeld Bernie Sanders zou voor de mondiale economie gezien een veel grotere schok zijn.

‘Elektrische auto’s? Nee!’
Vanuit de zaal komen wat kritische geluiden, bijvoorbeeld waar het dat door De Keyzer geschetste scenario over het klimaat betreft. Een CFO met finance roots in de energiesector: “Huizen isoleren? Oké! Maar alle kaarten op elektrische auto’s? Nee! Want dat zijn helemaal geen elektrische auto’s, het zijn batterij-auto’s! En al die batterijen moeten worden gevoed…” Een ander stelt: “Nederland is kortzichtig, verplaatst het probleem door haantje de voorste te willen spelen!”

Over de laatste stelling – ‘China is het nieuwe Rusland. Investeer erin met voorzorg’ – wil Peter De Keijzer nog wel iets kwijt. “Als China kleiner was, hadden we dat land allang geboycot. De Chinezen zaaien hier verdeeldheid, net als de Russen dat doen. Militair is Moskou gevaarlijk, maar economisch stelt het niets voor. Rusland sterft qua bevolking uit. Ja, ook zij willen verdeeldheid in Europa.”

Moderator Kevin Mottard heeft nog een uitsmijter waarover nagedacht wordt. “Moeten we ons niet op de verdeeldheid en ontevredenheid in onze samenleving richten waarvoor de ontevreden arbeiders in Ohio die Trump verkozen symbool staan? In plaats van alle ballen op het klimaat te spelen, wat voor diezelfde arbeider een ver van zijn bed show is die hem enkel geld gaat kosten? En worden al die doemverhalen niet een beetje opgepompt? Rechts heeft migratie als stokpaardje, links dat klimaat…”

Econoom De Keyzer: “De wereld zal in het jaar 2100 heus niet ten onder gaan, ook niet door 3 procent opwarming van de aarde. Een reële bedreiging vormt dat klimaat wel, maar al die veranderingen bieden ook weer grote kansen om te investeren in mensen. Zoals die ontevreden arbeider in Ohio.