Jaarcongres Public Finance 2013: Op weg naar de Big Society

Bekijk de foto’s hier. De presentaties vindt u hier.Kevin Mottard (CFO Community Manager bij Alex van Groningen) licht het thema nader toe. ‘Technologie stelt burgers in staat meer te doen. Daarnaast heeft de overheid minder financiële slagkracht. Een combinatie van die twee samen moet leiden tot een transitie naar een beter functionerende overheid die perfect past binnen deze tijd. Ketensamenwerking, transparantie, financieel leiderschap en innovatie zijn enkele onderwerpen die vandaag aan bod komen.’  De eerste spreker komt van over het kanaal. Camilla Sheldon werkt voor de Britse overheid aan het thema ‘Big Society’. Dit is een thema dat door premier Cameron werd geïntroduceerd en feitelijk neerkomt op het macht geven aan communities. ‘You’ve got the power’, is de boodschap die de overheid aan burgers wil meegeven. ‘Publieke dienaren moeten iets heel anders gaan doen, willen ze de toekomst realiseren die de meeste mensen voor zich zien’, aldus Sheldon.  Wat doen ze dan anders dan eerst? Sheldon: ‘Er zijn behoorlijk wat nieuwe initiatieven ingevoerd. Lokale communities kunnen bijvoorbeeld nu de lokale autoriteiten uitdagen als ze denken de diensten beter uit te kunnen voeren. Daar worden ze dan toe in staat gesteld.’ Een ander concept is ‘our place’. Hierbij worden de juiste mensen samengebracht – adviseurs, zakenmensen, vrijwilligers, publieke dienaren, et cetera – om de manier waarom hun buurten functioneren te revolutioneren. ‘De initiatieven zijn rond buurten georganiseerd, want volgens de visie erachter voelen mensen zich het meeste verbonden met de buurten waar ze wonen’, besluit Sheldon. Van verzorgingstaat tot participatiesamenlevingTerug naar Nederland waar bovenstaande ontwikkelingen de laatste jaren al door tal van kabinetten als belangrijke doelstelling van beleid werd aangehaald. Hoe zijn ze erin geslaagd om burgers en samenleving verantwoordelijker en meer betrokken te laten handelen? De visie van hoogleraar, ondernemer en voormalig minister Willem Vermeend is duidelijk: ‘Big Society is niets anders dan een pleister om op problemen te plakken waar overheden wereldwijd mee kampen. Er is ntenschappelijks aan. Het zijn hervormingen, niks meer en niks minder.’ ‘Lastenverzwaringen nekken ons momenteel’, vervolgt Vermeend. ‘De export gaat wel goed, maar de koopkracht blijft in Nederland zwaar achter vergeleken met andere Europese landen. Dus kunnen we niet groeien. Er moet meer met minder, dat is een ontwikkeling die we wereldwijd zien. Maar dit is nog geen realiteit – de zorg is alleen maar duurder geworden de laatste jaren. De grootste posten zijn momenteel sociale zekerheid en zorg. Dat gaat ten koste van onderwijs. Slechts 5,5 procent van het BNP gaat naar het onderwijs. Dat moet 7 procent worden als we willen concurreren met landen die dit goed doen.’ __________________________________________________________________________________Wilt u als public controller doorgroeien? Staat u als financial voor strategische uitdagingen tijdens bezuinigingen en decentralisaties? Volg dan de opleiding Public Controller in een Week, dé opleiding voor finance professionals in overheden en non-profit organisaties. Ontdek in vijf dagen direct de kennis, instrumenten en vaardigheden die u als public controller moet beheersen. U wordt gegarandeerd een betere public controller. Meld u hier aan. __________________________________________________________________________________Volgens Vermeend zijn smart phones, tablets, 3D printing en ‘het internet van dingen’ de innovaties die de economie compleet gaan veranderen, nog veel meer dan nu het geval is. ‘Iedere gemeente die wil meekomen heeft supersnel internet nodig om alles aan elkaar te verbinden. Dat komt er toch aan, dus daar kun je beter zo snel mogelijk mee beginnen. Wat we verder nodig hebben in Nederland is een participatiebestuur, geen participatiesamenleving. De kracht van Europa is de samenwerking tussen regionale bestuurders en de overheid. Ook culturele verscheidenheid is een kracht van de Europese economie. Een derde kracht is inkomensgelijkheid. Gelijkmatige inkomsten zijn veel beter voor de economie, dat kan iedere econoom je vertellen. 95 miljoen Amerikanen lopen met voedselbonnen en hebben computers van 10 jaar oud in huis staan.’ ‘Met de term Big Society hoef je niet aan te komen bij de burger’, besluit Vermeend. ‘Die weet dat dit eigenlijk ombuigingen betekent. Wat je wel moet doen is met burgers in contact treden over de ontwikkelingen die eraan komen. Zo krijg je betrokkenheid. U moet de economie zelf vormgeven als publieke organisaties. Groei komt uit de regio’s, niet uit Den Haag. Iedere ondernemer wil samenwerking met gemeenten, want ze willen onderdeel van sterke regio’s uitmaken. Dus stop met hokjesdenken en ga werken richting integraal sociaal en financieel beleid.’  Innovatie binnen de overheidDe volgende spreker is ingeschakeld om de financials te inspireren eens flink met innovatie aan de slag te gaan. Kim Spinder is een bekroond innovator in het publieke domein. Haar stelling is dat revoluties meestal ver van je bed plaatsvinden, maar dat je ze pas echt gaat begrijpen als je er in eentje hebt gezeten. ‘Change is permanent’, begint Spinder. ‘Dat vraagt om open en flexibele medewerkers. Mijn belangrijkste boodschap is: just do it. Soms met de ogen dicht als het spannend wordt. Als je in Amerika failliet gaat is dat een pre. Hoe vaker je failliet gaat, hoe kleiner de kans namelijk is dat het weer gebeurt. Dus wil iedereen zaken met je doen! In Nederland is dat wel anders.’  Ze geeft een voorbeeld uit haar eigen praktijk. ‘Skype wordt veel voor privé doeleinden gebruikt, terwijl het ook zakelijk een prachtige toepassing is. Ik wilde Skype dus zakelijk inzetten in een publieke instelling, maar ICT wilde dat niet bij iedereen installeren, want de meesten hadden geen geluidskaart. Dus heb ik een Skype hok neergezet. Ik wilde de muur van het hok blauw verven, maar moest van de afdelingsmanager eerst de directeur om toestemming vragen. Dat ga ik niet doen dacht ik toen, die heeft wel wat beters te doen. Bovendien, wat is het ergste dat er kan gebeuren? Dat ik de muur maandag weer wit moest schilderen. Dat is niet gebeurt, en Skype is een groot succes geworden.’ Een ander initiatief van Spinder was het organiseren van een Open Innovation Festival. Maar hier kreeg ze geen toestemming voor, want het stond niet in het jaarplan. ‘Veel gemeenten willen niet innoveren, omdat het niet in het budget past. Ik heb toen maar vrij genomen en heb het in mijn vrije tijd georganiseerd. Mijn boodschap; Ik hoop dat jullie meer gaan muiten. Neem daarbij de slogan van Steve Jobs bij Apple ter harte: ‘It’s more fun to be a pirate than a marine.’ Nieuwe business –en financieringsmodellen voor de publieke sectorIn de laatste sessie van de dag gaan drie creatieve publieke denkers het gesprek met het publiek aan over hoe zij de veranderende omgeving kunnen gebruiken om op een andere manier maatschappelijke doelstellingen te behalen en publieke taken te financieren. De eerste spreker is Mariëlle Vogt-Claessens (Financieel Directeur TU Delft) die het publiek vertelt over MOOC’s – Massive Open Online Courses. ‘MOOC’s zijn voor het eerst aangeboden door de Amerikaanse professor Sebatian Thrun. Voor zijn online opleiding in Artificial Intelligence waren 160.000 aanmeldingen, een werkelijk gigantisch aantal. 24.000 haalden uiteindelijk hun diploma. Daar zat ook een jongen van 16 uit Mongolië bij. Die heeft nu een beurs aan Stanford – de universiteit waar Thrun aan verbonden is. Wij – de TU Delft – zijn nu ook aangesloten op twee MOOC’s. Er zijn al 75.000 inschrijvingen! Dat is meer dan in de hele geschiedenis van de TU Delft. Thrun denkt dat er over 10 jaar wereldwijd nog maar 10 universiteiten zijn die hoger onderwijs aanbieden. Wat als docenten vanuit de huiskamer les gaan geven? Wat gebeurt er dan met alle docenten die nu voor de klas staan? Wat betekent dat voor mij als financial? En stel dat de overheid voortaan het budget verdeeld onder studenten zodat ze wereldwijd kunnen gaan shoppen. Wat betekent dat voor ons als universiteit? Ik denk dat scenarioplanning een goed middel is om hiermee om te gaan. Ons businessmodel gaat er compleet anders uitzien de komende jaren. We leven in tijden van disruptive technology. Kijk wat Spotify gedaan heeft met de platenindustrie. Dat kan met iedere industrie gebeuren en daar moeten we ons klaar voor maken.’ De tweede spreker is Walter van Wijngaarden (CFO en plv. Directeur Generaal RIVM). ‘Het gaat om de verbinding maken. Je bent niet de enige op jouw gebied. Scenario’s zijn handig, maar we moeten af van het idee dat de toekomst maakbaar is. De CFO moet de rol van change agent omarmen. Niet alleen in het financiële veld, maar ook de verbanden leggen met primaire en ondersteunende processen. Ook in de buitenwereld valt veel te halen. Inhoud, tuurlijk. Maar de verbinding maken is de uitdaging voor de financial de komende tijd. Ik denk dat de positie die iemand heeft minder belangrijk wordt. Social media wijzen in toenemende mate uit wie belangrijk zijn. Het gaat om halen, maar net zo goed om brengen. Dat heb je nodig om de verbinding te kunnen maken.’  Tot slot deelt Marike Bonhof (CFO gemeente Utrecht) haar ervaringen. ‘Big Society is niks nieuws onder de zon. Waar het op neer komt is dat de samenleving van nu niet meer die van vroeger is. Informatietechnologie is de belangrijkste motor daarachter. Dat verandert de manier waarop we werken en samenwerken. Ik pleit daarom voor een revolutie. Ik wil de omvang van het ambtenarenapparaat in Utrecht verkleinen en de kracht van de stad aanspreken. Vanuit mijn rol als CFO kan ik Utrecht zo financieel het beste dienen. Flexibiliteit in de begroting is daarbij cruciaal. We moeten niet alles dichttimmeren. Tot slot vind ik dat we als finance community echt het vak moeten vernieuwen. Het verhaal over finance als business partner horen we al jaren, maar ik vind dat we met zijn allen nog veel te klassiek zijn als finance.’ Uit de zaal komt een kritische noot bij al deze pleidooien voor innovatie en vernieuwing. ‘De financiële sector heeft ons in de crisis gestort door allerlei financiële innovaties door te voeren. Hoe ga je om met de checks & balances?’  Van Wijngaarden pleit voor control door vertrouwen. ‘Ik ga de organisatie in om met mensen te praten. Wat is de Grote B – de bedoeling – achter de dingen die we doen? Mijn vertrouwen is slechts enkele keren beschaamd in al die jaren.’ Bonhof vindt adequaat risicomanagement zeer belangrijk. ‘Risicomanagement zet aan tot nadenken. Ik vind dat dit erg aan de voorkant van de processen moet zitten. Dat maakt het erg transparant.’ Ook Vogt-Claessens onderkent dat de checks & balances niet vergeten mogen worden. ‘Je hebt zowel soft als hard control nodig. Die balans vinden is de uitdaging.’ En toen kwam er een einde van het jaarcongres Public Finance 2013. De bezoekers keren terug naar huis met een flinke dosis inspiratie op zak. Het komende jaar mogen we flink wat innovaties verwachten bij overheidsorganisaties…In de tussentijd zal de Public Finance Community evenementen blijven verzorgen voor deze zeer belangrijke groep financiële professionals die met hun werk de samenleving een enorme dienst bewijzen. Houdt het aanbod van de bijeenkomsten in de gaten op Public-Finance.nl.