Jumbo CFO Ton van Veen: ‘Zoals vroeger wordt het niet meer’

Een marktaandeel van 22 procent, bijna 700 winkels, zeven distributiecentra, 90.000 medewerkers. Supermarktketen Jumbo draait in deze coronacrisis 24/7. CFO Ton van Veen vertelt.

Chief Financial Officer Ton van Veen benadrukt het: vergeleken met andere sectoren – neem luchtvaart, horeca en toerisme – is de situatie bij Jumbo compleet anders. Want waar het grootste deel van de economie on hold is, draaien de bijna 700 supermarkten op volle toeren, worden alle zeilen voortdurend bijgezet om aan de consumentenvraag te voldoen. Keerzijde voor Finance bij de supermarktreus is de sluiting van de La Place restaurants, in 2016 overgenomen uit de failliete V&D boedel, en als alle horeca in Nederland sinds zondag 15 maart potdicht. 

“Onmiddellijk na de eerste persconferentie van premier Mark Rutte, op 12 maart, ontstond er een run op onze winkels”, vertelt Ton van Veen. “Dat massale hamsteren zette een week vol door, onze omzet steeg die dagen met 50 procent. Gelukkig is de hectiek inmiddels wat genormaliseerd. Onze omzet ligt nog steeds zo’n 10 procent boven ‘vroeger’, maar is niet meer zo grillig als in de begindagen van deze crisis. En je kunt dan honderd keer zeggen dat er genoeg voorraad is, dat hamsteren absoluut niet nodig is, de psyche van de mens wil blijkbaar toch volle keukenkasten. Mensen willen het zekere voor het onzekere nemen.”

Wat bij de Jumbo Groep gebeurde: het automatisch bevoorradingssysteem werd verstoord door de acute en extreme vraag. Alle algoritmes die tot de crisis werden gebruikt veranderden volledig. Ton van Veen: “Op dat soort verstoringen waren ook wij niet voorbereid. Conserven, deegwaren, hygiëne- en reinigingsmaterialen, basisvoeding en – vreemd genoeg – wc-papier… Dat alles vloog de schappen uit. Uitdagingen waren er te over. In de distributiecentra, in de winkels. En de missie om al die spullen van A naar B te krijgen. Sinds die 12e maart zijn wij voortdurend in verhoogde staat van paraatheid.”

Communiceren essentieel 
Bij Jumbo werd het noodscenario van kracht en ging het onder leiding van financieel topman Ton van Veen gevormde crisisteam aan de slag. De CFO heeft daarin als voorzitter onder andere vertegenwoordigers van de Operatie, Supply Chain, Human Resources, ICT en Communicatie in zijn team. “En dat laatste betreft zowel externe als interne communicatie”, legt hij uit. “Want communiceren is met 90.000 medewerkers op zoveel verschillende locaties in Nederland en België van essentieel belang. Dat doen we met tools als e-learnings, instructiemateriaal en richtlijnen op handzame A4’tjes. Voor onze managers, franchisenemers, leidinggevenden van distributiecentra en voor al onze medewerkers.”

Tegenover de toegenomen omzet, staan – naast inkomstenderving door de gesloten La Place restaurants – kostenstijgingen vanwege al het extra werk. “Als ik mijn CFO-pet opzet, noem ik dan extra kosten om verstoringen in de supply chain tegen te gaan, vanwege het rond de klok doorwerken in onze distributiecentra en de inzet van extra mensen voor het garanderen van de veiligheid in onze winkels. Op enkele locaties hebben we beveiligers ingehuurd. Want het gaat heel vaak goed, er is veel begrip, maar er zijn soms ook discussies tussen medewerkers en klanten die niet buiten willen wachten of geen boodschappenkarretje mee naar binnen willen nemen. Onze focus is het laten draaien van deze operatie, het vullen van de winkels, de zorg voor de veiligheid en gezondheid van mensen. Voedselvoorziening is vitaal voor onze samenleving. En Jumbo staat, met een marktaandeel van 22 procent, voor een groot deel voor die voedselvoorziening.”

Het ziekteverzuim onder Jumbo-personeel liep aanvankelijk in het zwaar door corona getroffen Brabant op, maar daalt daar nu weer. In de rest van het land is die situatie wisselend. “Maar we mobiliseren mensen. Bijvoorbeeld uit ons hoofdkantoor in Veghel, waar de meeste mensen thuis werken. Als het kan springen ze bij in de winkels en distributiecentra. Datzelfde geldt voor het personeel van de La Place restaurants. Die beginnen deze week – opnieuw waar en wanneer dat kan – in onze supermarkten.”

Online blijvend hoger
Wordt het ooit weer ‘als vroeger’? CFO Ton van Veen denkt het niet. “Wat is er niet veranderd door deze crisis, we leven in een geheel andere wereld. Lessons learned? Goede vraag! Op korte termijn is het een kwestie van overleven, op langere termijn moeten we de vraag ‘hoe komen we hier sterker uit?’ zien te beantwoorden. Want niets is meer vanzelfsprekend, de verwachting dat morgen net zo zal zijn als gisteren is definitief voorbij. We moeten bereid zijn dingen fundamenteel anders te doen, dat is de les hiervan. Bij Jumbo werken we aan verschillende toekomstscenario’s. We zien een enorme verschuiving in verkochte producten. En we zien een megagroei naar online-verkoop van wel meer dan 50 procent, maar met een nog veel grotere vraag. De capaciteit die voor veel meer thuis bezorgen nodig is, gaan we opvangen. Maar daar hangt een prijskaartje aan. En of die mensen allemaal terug naar de winkels komen, straks, ooit? Een groot deel wel, maar het aandeel online zal blijvend hoger zijn, verwacht ik.”|

Financiële conclusies voor Jumbo wil Van Veen nog niet trekken. Ook omdat hij verwacht dat de gevolgen van deze crisis ons nog maanden in de greep zullen houden. Tot er een vaccin is, en dat kan – zo zeggen virologen – nog wel eens een jaar gaan duren. 

“Er gaan bedrijven omvallen, er zal een ontslaggolf volgen, een zware recessie, daar ontkomen we niet aan”, zegt CFO Ton van Veen. “En die enorme economische nasleep zal uiteindelijk ook Jumbo treffen. We zullen moeten leren in beperkingen te denken, in het belang van riskmanagement, in scenario’s- en dan niet louter de theoretische. Nee, het wordt niet meer zoals vroeger. Ik zag gisteren beelden van drommen mensen, vlak op elkaar, ergens begin maart. Amper voorstelbaar dat zoiets een paar weken geleden nog kon. Maar het is ook het risico van een open maatschappij als de onze, met veel mensen dichtbij, veel mensen samen. “