Stappen politiek tegen KLM vanwege schenden afspraken?

Tweede Kamerleden zijn woest over de conclusies van een onafhankelijk toezichthouder dat luchtvaartmaatschappij KLM, tot dusver ongestraft, de voorwaarden voor staatssteun tijdens de coronacrisis heeft geschonden.

De vliegtuigmaatschappij kreeg tijdens de coronacrisis het grootste steunpakket van alle Nederlandse bedrijven, bij elkaar zo'n 3,4 miljard euro. Daar stonden wel een aantal voorwaarden tegenover. Zo moest KLM structurele bezuinigingen doorvoeren. Staatsagent Jeroen Kremers moest er de afgelopen jaren op toezien dat het bedrijf zich aan die voorwaarden zou houden.

En dat is keer op keer niet gebeurd, zegt Kremers. Zo heeft de vliegtuigmaatschappij te weinig structurele kostenbesparingen doorgevoerd. Terwijl laagbetaald grond- en cabinepersoneel en de top van het bedrijf volgens de afspraak in 2022 een deel van hun salaris inleverden, bleef volgens hem de bijdrage van het hoger betaald personeel "ver achter bij de voorwaarden".

Kamer zint op vervolgstappen

Kamerleden zinnen op vervolgstappen. Onder meer de PvdA, het CDA, D66 en de VVD willen weten welke mogelijkheden de overheid daarvoor nog heeft. Ook werd donderdag in het debat over de staatsdeelnemingen herhaaldelijk de vraag gesteld of de overheid KLM in de toekomst nog wel steun zou kunnen bieden als er weer een crisis uit zou breken.

Het kabinet had eerder 'staatsagent' Jeroen Kremers aangesteld om mee te kijken bij KLM zolang het bedrijf overheidssteun genoot. Die steun is al weer terugbetaald. Maar Kremers concludeerde deze week in zijn laatste rapport dat het gezag van de overheid schade heeft opgelopen doordat KLM de steunvoorwaarden schond. Kremers valt vooral over een winstdelingsregeling voor het personeel over 2022. Daarnaast vindt hij dat KLM nog te weinig heeft gedaan tegen belastingontduiking door vliegend personeel.

PvdA-Kamerlid Henk Nijboer reageerde fel. "KLM lijkt volledig losgevlogen van de werkelijkheid en daar moet een einde aan worden gemaakt." Hij wilde van minister Sigrid Kaag van Financiën weten of ze bereid is juridische stappen tegen KLM te nemen. Nijboer zegt de handelwijze van het KLM-bestuur ook niet te begrijpen met het oog op de toekomst. "Ik zie niet snel hoe bij een volgende pandemie of een volgende enorme onverwachte terugslag er in vredesnaam nog publieke steun kan worden gegeven aan dit bedrijf."

KLM CFO Swelheim reageert

In FD reageert KLM CFO Erik Swelheim op de kritiek van Kremers en de kamer. 'De staatsagent vindt dat we onvoldoende structureel bezuinigen. Maar dat moet nog maar blijken. Want hij beoordeelt dat op basis van dit jaar en volgende jaren en die liggen niet vast. We zijn het met hem eens dat de kosten in de hand moeten worden gehouden, ook in de komende jaren. Om concurrerend te blijven. En om de investeringen te kunnen doen in verduurzaming. We hebben ons tot 2022 aan de overheidsvoorwaarden rond kostenbesparingen gehouden. Maar in 2022 werden we geconfronteerd met krapte op de arbeidsmarkt en oplopende inflatie. In de nieuwe cao's hebben we daar rekening mee gehouden en de ministeries van Financiën en Infrastructuur daarvan steeds op de hoogte gehouden."

Welk signaal geeft KLM af?

CDA'er Evert Jan Slootweg benadrukte dat het heel belangrijk is dat een bedrijf als KLM zich aan de afspraken houdt. Verder vroeg Alexander Hammelburg van D66 zich af wat voor signaal KLM eigenlijk heeft afgegeven richting de belastingbetaler. Hij benadrukte dat KLM toch met belastinggeld door de coronacrisis is geloodst. Ook de grootste partij in de Kamer, de VVD, liet van zich horen. Kamerlid Eelco Heinen vroeg zich hardop af of Kaag bereid is om de landsadvocaat naar de kwestie te laten kijken.

Kaag is teleurgesteld in de luchtvaartmaatschappij. "We hadden beter mogen verwachten." Maar als het gaat om verdere stappen wil ze eerst uitgezocht hebben of die juridisch wenselijk en haalbaar zijn. Hiervoor schakelt ze een juridisch adviseur in. Kaag hoopt de Kamer nog voor de zomer te kunnen informeren. Ook wordt het proces rond het verstrekken van de coronasteun nog geëvalueerd.

ANP