Leadership in Finance Summit 2024: “CFO met hoog snapvermogen haalt het meeste uit AI.”

Met AI kan finance nu al enorme voordelen behalen. Veel werk kan met de inzet van kunstmatige intelligentie veel beter, sneller en goedkoper plaatsvinden. Maar alertheid is geboden. “We moeten ervoor waken het denken uit te besteden aan AI.”

Bekijk hier de foto’s >>

Wat kan een CFO met kunstmatige intelligentie? Naomi weet het wel. Tijdens de gisteren gehouden Leadership in Finance Summit in Theater Flint in Amersfoort gaf ze hier een presentatie over aan de ruim 200 aanwezige financials. “Artificiële Intelligentie (AI) transformeert de manier waarop bedrijven opereren, met toepassingen die verder reiken dan alleen technologie. In finance zien we AI terug in drie kerngebieden: fraudedetectie, kredietrisicobeoordeling en real-time klantenservice via chatbots. Dit zijn geen toekomstdromen meer, maar realiteit.” En – nadat ze om de ‘next slide, please’ had gevraagd, ging Naomi verder.  

AI automatiseert niet alleen routinetaken, maar verbetert ook de kwaliteit van besluitvorming door gebruik te maken van geavanceerde data-analyse, zei Naomi. “Voor CFO’s biedt AI bijzondere mogelijkheden om meer te bereiken met minder middelen. Concrete voorbeelden hiervan zijn: Automatisering van financiële cycli (Purchase-to-Pay (P2P) processen, Order-to-Cash (O2C) cycli, Factuurverwerking); Verbeterde besluitvorming door nauwkeurige voorspellende analyses, betere budgettering en geoptimaliseerde investeringsbeslissingen; Risicobeheer (Vroege detectie van afwijkingen, Proactieve risicoherkenning, Betere compliance). Na weer een ‘next slide, please’ – ging Naomi verder. “Door AI strategisch in te zetten, kan de financiële afdeling uitgroeien tot een echte strategische partner binnen de organisatie. Dit gaat verder dan alleen het produceren van financiële rapporten – het draait om het leveren van waardevolle inzichten die bijdragen aan de groei en stabiliteit van het bedrijf.” 

Naomi bestaat niet echt. Dat wil zeggen: Naomi is een chatbot, die napraat wat er op internet te vinden valt over AI en finance. Als je haar uitlatingen naleest, bekruipt je het gevoel dat er iets niet klopt. Het is misschien niet onwaar wat ze zegt, maar het is wel erg algemeen en in een soort makelaarstaaltje gesteld. Wat heb je hier aan als je AI in je eigen bedrijf overweegt toe te passen? Daar heeft Naomi het niet over. Terwijl het toch de bedoeling van de summit is om juist daar antwoord op te geven. In de woorden van René de Monchy, dagvoorzitter en content director van het financecluster van Sijthoff Media: “Als het goed is, gaat iedereen vanavond naar huis met het gevoel: ‘Ja, ik had hier wat aan. Hier kan ik wat mee’.” 

Business Case 

Een groot gedeelte van de dag werd die vraag – wat kan ik als CFO met AI? – verkend. Dat AI inderdaad – zoals Naomi ook al aangaf – van waarde kan zijn voor de CFO, daar was iedereen het wel over eens. Maar waar schuilt die mogelijke waarde dan in? En hoe zorg je dat dit waardepotentieel wordt verwezenlijkt?

Tijdens een paneldiscussie werd een poging gedaan dat te achterhalen. Deelnemers waren Jasper Wognum, CEO van AI bedrijf BrainCreators, Ron van Houten, CFO van TP Vison, een carve-out van Philips, Caroline Fluit, Global VP digital product engineering bij IKEA, Sjors Lockhorst, software engineer en MSc. Artificial Intelligence, schrijver, dichter en ondernemer Aaron Mirck, Diederik Veelo, Chief Innovation Officer van Ambassadors, Cube en Vocoda.ai en Emiel van Alphen, Head of Center of Improvement, Corporate Control van ASML. 

Wognum waarschuwt voor een veel voorkomende valkuil: “Wat is het probleem dat je oplost als je zegt: ‘ik wil wat AI?’” Hij vertelt over bedrijven die met innovatiebudgetten komen van 200.000 euro, waarvan de helft naar blockchain moet en de andere helft naar AI. “Het probleem is eigenlijk dat er eigenlijk geen probleem was”, stelt hij vast. 

Hij krijgt bijval van Van Houten. Zijn boodschap is helder: bedrijven die niet investeren in AI-technologie lopen het risico over een paar jaar niet meer te bestaan. Maar het moet wel doordacht gebeuren. “Je moet een langetermijnstrategie hebben”, benadrukt hij. “En de kosten en baten tegen elkaar afwegen. Wat is de business case?” Zelf gebruikt hij AI onder meer als instrument om risico’s beter te kunnen beheersen – hij zet AI onder meer in om externe factoren te analyseren die mogelijk een impact hebben op het bedrijf, van de oorlog in Oekraïne tot de verkiezing van Donald Trump tot president van de VS. Een andere toepassing is het gebruik van AI snel om cashflowoverzichten te maken en zo te kunnen identificeren waar de problemen liggen en waar het goed gaat. ‘Cash is king’ tenslotte, en inzicht in de cashflow is van levensbelang om het bedrijf goed te kunnen aansturen. 

 Praktisch tot en met  

Om de aanwezigen verder op weg te helpen, geeft Verschuren een presentatie die praktisch tot en met is. “AI moet geen doel op zich zijn”, benadrukt hij. “Het is een middel om processen te verbeteren.” Mits goed toegepast, kan AI volgens hem ‘allerlei processen beter, sneller en goedkoper maken.” Hij deelt drie concrete voorbeelden uit zijn praktijk.  

Bij metaalbedrijf MCB helpt een chatbot nieuwe verkopers door een 770 pagina’s dik handboek te doorzoeken. Een transcriptietool (Firefly) zet vergaderingen automatisch om in doorzoekbare tekst met actiepunten. En bij Pontmeyer, een leverancier van bouwmaterialen, besteedden medewerkers gemiddeld 25 minuten per e-mail aan het opzoeken van artikelnummers. “We hebben een tool gebouwd die e-mails analyseert, producten identificeert en automatisch de juiste artikelnummers opzoekt”, vertelt Verschuren. “De tijdsbesparing? 18 minuten per e-mail. Kosten: €20.000. Ontwikkeltijd: twee weken.”Zijn belangrijkste les: perfectie is niet nodig. “Een AI-systeem dat 4% minder accuraat is maar wel tien keer sneller, levert nog steeds miljoenen op.” Ook Van Alphen denkt er zo over. ASML werkt bijvoorbeeld met Microsoft Copilot. Kosten: een paar honderd euro per jaar. Medewerkers worden er productiever door. Hoeveel precies? Misschien wel 8 tot 10%. En elk procent bespaart ASML 60 miljoen euro. 

Een belangrijke les is om klein en praktisch te beginnen. “Veel bedrijven maken het te ingewikkeld”, zegt Verschuren. Ze willen meteen hun kernprocessen automatiseren. Maar begin met secundaire processen waar de risico’s laag zijn. Een arts besteedt 30% van zijn tijd aan administratie – daar zit je grootste winst.” Ook benadrukt hij het belang van denken in deeloplossingen: “AI hoeft niet alles te kunnen. Als je 90% van een proces kunt automatiseren, is dat ook waardevol. Knip grote projecten op in behapbare delen.” 

Voor financiële professionals in het bijzonder biedt AI verschillende kansen, concludeert Verschuren. “Finance-afdelingen hebben vaak te maken met veel routinematige taken die zich goed lenen voor automatisering. Denk aan het verwerken van facturen, het analyseren van uitgavenpatronen of het voorbereiden van rapportages.”  

Financials lijken bovendien bij uitstek geschikt om zich op AI bezig te houden, nuchter, betrouwbaar en datagedreven als ze zijn. Mensen met een hoog ‘snapvermogen’, zoals Fluit het noemt. En een financiële afdeling waar dat ‘snapvermogen’ tot z’n recht komt, presteert niet alleen beter, maar leidt ook tot een aantrekkelijke werkomgeving voor werknemers. “AI moet de medewerkers ondersteunen en hun werk leuker maken. Het allerbelangrijkste is dat iemand zegt: ‘Dit helpt mij’. “Als een financieel medewerker verzucht ‘wat een last’, dan hebben we ons werk niet goed gedaan.”  

 Oog voor schaduwzijden 

 Zoals bij iedere business case, staan ook in het geval van AI kosten tegenover alle opbrengsten. Zeker als er geen duidelijke business case is – dan loop je gevaar op een ongebreidelde stijging van de IT-kosten vanwege allerlei experimenten met AI, zoals Fluit zegt. Maar ook als er wel een duidelijk probleem is, en enig idee van hoe AI dat probleem kan helpen oplossen gaat dat gepaard met kosten.  

Meer in het algemeen: tegenover de voordelen van AI staan nadelen. Het zal lastig zijn om die allemaal in elke business case mee te nemen, maar het is zeker een goed idee om ook bij die nadelen stil te staan. Diverse sprekers deden dat ook, en gingen uitgebreid in op de schaduwzijden van AI.  

Zo heeft AI nogal eens de neiging om overtuigend klinkende maar feitelijk onjuiste informatie te produceren. “Als je nu aan ChatGPT vraagt wat meer is, 9,9 of 9,11, dan zegt ChatGPT dat het natuurlijk 9,11 is, want 11 is meer dan 9”, weet Mirck tijdens zijn presentatie. Deze neiging om te fabuleren levert problemen op die verder gaan dan rekenfoutjes. Mirck noemt het voorbeeld van een Canadese luchtvaartmaatschappij waar een chatbot kortingen beloofde die niet bestonden: “De rechter oordeelde dat die kortingen toch geldig waren.”  

Ook waarschuwt Mirck voor het lekken van bedrijfsgevoelige informatie: “Het is zeer waarschijnlijk dat werknemers nu al ChatGPT gebruiken op kantoor, zonder dat ze de richtlijnen volgen – als die al zijn opgesteld.” Zijn advies aan organisaties is dan ook duidelijk: “Begin morgen met het maken van een richtlijn voor AI-gebruik, als je die nog niet hebt.” Daarnaast pleit hij voor een realistischer beeld van wat AI wel en niet kan: “Het is geen wondermiddel, maar een instrument dat, mits zorgvuldig ingezet, bepaalde taken kan automatiseren. Meer niet.”  

Daarmee zijn de problemen met AI nog niet de wereld uit. De opkomst van deepfakes en door AI gegenereerd nepniews en andere content vormt een groeiend risico voor organisaties en individuen. “Als je nu je microfoon aanzet en je neemt ongeveer 10 à 15 seconden van mijn stem op, zijn er modellen waarmee je mij in principe al bijna alles moet kunnen laten zeggen”, waarschuwt Lockhorst.  Het detecteren van AI-gegenereerde content wordt hem steeds uitdagender: “De detectiemodellen worden wel steeds beter, maar de teksten die AI fabriceert ook.” Voor beeld en geluid geldt het zelfde. Een voorbeeld van hoe dit kan ontsporen: een videodeepfake van een CFO die financiële medewerkers sommeert om tonnen naar een bepaalde bankrekening over te maken – lees: weg te sluizen naar criminelen.

Veelo geeft een prachtige presentatie hoe AI-filmpje kunnen worden ingezet in de reclame (hij laat o.a. zien hoe beelden van Amsterdamse grachtenpanden in een handomdraai van sneeuw kunnen worden voorzien voor een kerstfilmpje), dus de techniek kan ook ten goede worden gebruikt. En laat je als CFO ook niet afschrikken door mogelijk misbruik, voegt Lockhorst toe. Verdiep je juist in de toepassingsmogelijkheden, al hoef je niet de precieze werking van de techniek  te kennen  –  evenmin als je hoeft te weten hoe een verbrandingsmotor werkt om auto te kunnen rijden. Maar enig inzicht is toch wel handig. Hij geeft daarom een ‘deep dive’ in de werking van LLM’s, in de hoop dat CFO’s daarmee beter business cases kunnen opstellen en beoordelen. Beter dan de techneut die alleen interesse heeft in programmeren, in elk geval. En beter dan de financial die alleen verstand van de bedrijfsmatige aangelegenheden heeft.

Denkvermogen uitbesteed 

 Nepnieuws, deepfakes en datalekken zijn niet de enige problemen. Denk ook aan het enorme energieverbruik door AI, aanleiding voor Mirck om te pleiten voor ‘dataschaamte’, analoog aan ‘vliegschaamte’. Of denk aan de bijeffecten van onze toenemende afhankelijkheid van AI-systemen. “We hebben allemaal navigatiesoftware gebruikt om hier te komen”, zegt Mirck. “Dat is een vorm van AI. En wat blijkt? Hoe beter de technologie is, hoe meer afhankelijk we ervan worden. Vroeger kenden we allemaal 20 telefoonnummers uit ons hoofd. Nu kennen we er misschien twee: dat van onszelf en 112.” 

Deze trend zet zich volgens hem door: “Ons gevoel voor richting gaat achteruit omdat we zelf nooit meer de weg hoeven te vinden. Ons gevoel voor grammatica en spelling verslechtert omdat we niet meer hoeven na te denken over hoe we een woord schrijven – we hebben immers autocomplete en autocorrect.” 

Daarmee stipt hij het misschien wel grootste gevaar van AI aan: dat we ons vermogen om te denken uitbesteden aan AI. Daarvoor waarschuwt filosoof Menno de Bree, de spreker die de dag afsluit met een betoog waarin hij waarschuwt voor het gevaar dat we ons te zeer overleveren aan AI. Hij illustreert dit aan de hand van een recent voorbeeld: “Een chirurg vertelde me trots dat hij zijn studenten aanraadt om hun onderzoeksdata in ChatGPT te stoppen en daar een artikel van te laten maken. Helemaal verkeerd: schrijven is veel meer dan alleen het overbrengen van gedachten. Het is een manier om erachter te komen wat je denkt. Hij vergelijkt dit met hoe rechters werken: “Een goede rechter weet bij het beginnen van het schrijven vaak niet wat ze gaan vinden. Het schrijven is de methode om erachter te komen.” Door deze taken uit te besteden aan AI, waarschuwt hij, ‘stop je met denken’. Want dan dreigt het verlies van wat de oude Grieken ‘phronesis’ noemden, praktische wijsheid. “Dit is een typische vorm van kennis die voorbehouden is aan mensen. Het gaat erom dat je precies ziet wat een situatie van je verlangt. Dit moet je bewust trainen, en als je het niet doet, raak je het kwijt.”   

Bekijk hier de foto’s >>

Met dank aan onze partners