“Chief Value Officer is een beetje een buzzwoord aan het worden, maar het begrip heeft zijn oorsprong midden jaren ´80, de tijd dat ik werkte in New York als een van de vele ‘spreadsheet-slaven’.”, aldus Leo van de Voort, strateeg, waardedrijver en Partner van Fuel for Living Strategies. Op FM Dag 2025 – The Tipping Point – ging hij dieper in op het onderwerp aandeelhouderswaarde. In zijn New Yorkse jaren zag de jonge Van de Voort dat de beurswaarde van veel bedrijven enorm achterbleef bij het potentieel, hetgeen frequent leidde tot delistings en LBO’s. “Sindsdien heb ik mijzelf altijd bezig gehouden met de vraag waarom Raden van Bestuur zo vaak niét in staat zijn om waarde te onttrekken aan prachtige assets.”

Glas jus d’orange en een Senseo-apparaat
Terug in Nederland liet het belang van aandeelhouderswaarde Van de Voort niet los. Het boek Creating Shareholder Value van Alfred Rappaport sprak hem erg aan, maar Van de Voorts verhaal landde eigenlijk bijna nergens in Nederland in die tijd. “Ik kwam bij de raad van bestuur van Philips en vertelde aan de RvB, over het belang van aandeelhouderswaarde. Men schudde het hoofd en zei: ´Nee, aandeelhouders bij Philips krijgen een glas jus d’orange en een Senseo-apparaat, en voor de rest moeten ze hun kop houden.´ Dat was de boodschap.”

Van de Voort haalde later zijn gelijk, want het ging met Philips slechter en slechter. “De beurskoers kachelde naar beneden. Ze wilden van alles, maar er was nauwelijks geld om de plannen uit te voeren.. Ze konden ook niet emitteren, want de beurskoers stond zo laag dat een emissie enorme verwatering zou betekenen. Timmer kwam aan boord om te gaan herstructureren, maar de ingrepen leidden niet tot duurzame waardecreatie. Dan doen kostenreducties namelijk nooit!”
Aandeelhouderswaarde wordt toch vaak gezien vanuit het oogpunt van cashflow, aldus Van de Voort. “Toen Operatie Centurion achter de rug was en Cor Boonstra arriveerde, zette hij in op solide kasstromen en transparantie in de portfolio. De koers van Philips begon te stijgen. Ik geloof dat ze vijf of zes keer over de kop zijn gegaan. Die cashflow was fantastisch!” Maar het zegt niet altijd iets over blijvende waardecreatie. Na verloop van tijd zette de daling onverbiddelijk in.

Lees ook op CFO: De eerste 100 dagen van… Wietse de Heer (CFO van Vereniging Eigen Huis): “Hier is geld verdienen niet het hoofddoel.”

De casus Elsevier
Pierre Vinken, de baas Elsevier, luisterde wel naar Van de Voorts verhaal over shareholder value. “Elsevier was toen een nogal fors concern met drukkerijen, kranten, tijdschriften, boekhandels en wetenschappelijke uitgaven. Maar Vinken begreep dat hij alles aan de onderkant van de informatiepiramide moest verkopen: de drukkerijen, boekhandels, tijdschriften en kranten, allemaal met vervelende redactiestatuten. Al het geld werd gestopt in de het product met het meest duurzame businessmodel: wetenschappelijke uitgaven.” Waarom dat de juiste keuze bleek? Van de Voort legt het uit aan de zaal vol Financials.

“Elke wetenschapper wil publiceren. Dus je grondstoffen krijg je gratis. En je klanten hoef je niet te zoeken. Wetenschappers moeten allemaal wetenschappelijke tijdschriften lezen. Dus de prijselasticiteit van een abonnement is in principe oneindig. En als klap op de vuurpijl: de cashflow heb je al binnen voordat het jaar begint, want een abonnement sluit je af voordat het jaar begint. Niet vreemd dat Elsevier vier jaar lang het best presterende aandeel ter wereld is geweest.”
Het was de tijd dat kennis nog de waardebron was. In de slag om complexere datamodellen miste Elsevier later de boot, aldus Van de Voort: “Toch blijft de essentie voor mij altijd: denk in termen van kasstromen, maar vooral ook in termen van waarde – en concurrentievoordeel dat lang is vol te houden.”

De laatste tien, twintig jaar ziet Van de Voort dat veel bedrijven aandeelhouderswaarde trachten te verhogen door het inkopen van eigen aandelen , het uitkeren van superdividenden en saneringen. Hij schreef er samen met Leen Paape een boek over: Gegijzeld door geld: het Stockholmsyndroom van het aandeelhouderskapitalisme. “Is het geld er niet, dan wentelen we het af op medewerkers, saneren we, of knijpen we onze leveranciers uit, of de planeet.”

“Het aanbod was niet meer te overzien voor consumenten en ook niet voor het personeel – de wachttijden voor een kop koffie werden langer.”

De casus Starbucks
In het laatste deel van zijn presentatie ging Van de Voort in op de wildgroei aan Starbucks koffievariaties die eerst een succes leken, maar later een bedreiging werden voor de koffieketen. “Het aanbod was niet meer te overzien voor consumenten en ook niet voor het personeel – de wachttijden voor een kop koffie werden langer. Maar ook aan de achterkant leverde het problemen op. De supplychain werd complexer, de voorraden die ze moesten aanhalen liepen uit de klauwen, net zoals de waste die het opleverde. Inmiddels is de koffie-variatie in de VS teruggebracht tot een overzichtelijkere omvang. En er wordt ingezet op Azië – een enorm potentieel van nu nog voornamelijk theedrinkers.”

Van de Voort ziet het terug in de beurskoers van Starbucks, die, in ieder geval tot de ‘Trump tariff’ steeg: “Er is nu een bijna perfecte relatie tussen kasstroom en de waarde van het bedrijf. Ik verwacht dat Europese winkels van Starbucks snel het voorbeeld volgen van hun collega’s in Amerika.”

Geïnspireerd door Van de Voorts verhaal nemen de financials in de zaal ruim de gelegenheid om vragen te stellen, onder andere over de voor- en nadelen van PE in waardestuwende transities, het EVA-framework als prestatiemaatstaf, maar ook of ‘niet-financiële waardecreatie’ niet slechts een westerse mode is. Nee, volgens Van de Voort. “Duurzaamheid is weliswaar geen concurrentievoordeel, maar zeker een dissatisfier. Vroeg of laat staat het hoog op de agenda.”

CFO Day 2025: Ontmoet de financiële top op 28 mei in Noordwijk

Als CFO sta je continu voor uitdagingen: economische onzekerheid, nieuwe regelgeving en disruptieve technologieën. Tijdens CFO Day 2025: From Obstacle to Opportunity ontdek je hoe juist deze obstakels innovatie, efficiëntie en transformatie kunnen stimuleren. Laat je inspireren door visionaire keynotes, praktijkcases en interactieve sessies. Beleef CFO Day 2025 samen met 500 financiële leiders op 28 mei in Grand Hotel Huis ter Duin.

Ja, ik kom naar CFO Day 2025