Financials, bereid je voor: een nieuw tijdperk van handelsbarrières

De importheffingen van Trump zijn een voedingsbodem voor handelsconflicten wereldwijd. Daarmee neemt ook de druk op internationale supply chains toe. Voor bedrijven met grensoverschrijdende inkoop en verkoop is dit allerminst een ver-van-je-bedshow. Juist nu moeten financials hun rol pakken.

Hinrich Slobbe, bedrijfseconoom en Associate Professor bij Business School Nederland, en docent van de training Finance & Supply Chain bij Alex van Groningen, weet als geen ander hoe cruciaal het is dat financials zich voorbereiden op grillige handelsstromen. We spreken Slobbe over wat er nú nodig is om voorbereid te zijn op een nieuw tijdperk van handelsbarrières.

“De grootste fout die financials kunnen maken is is denken dat dit tijdelijk is. De grootste winst zit in het ombouwen van je achteruitkijkspiegel-denken naar veerkracht-denken. Want winst is mooi, maar alleen als je ook morgen nog kunt leveren.”

Hinrich, de recente Amerikaanse importheffingen zetten wereldwijd druk op handelsrelaties. Wat betekent zo’n maatregel concreet voor de P&L en kaspositie van Europese bedrijven?

“In eerste instantie worden de Europese producten in Amerika duurder. Dus hoe hoger de heffingen die Trump aan de invoer van Europese producten oplegt, hoe meer de Amerikaanse klant moet betalen. Dit heeft natuurlijk concurrentiële gevolgen. Want Amerikaanse toeleveranciers hebben die heffingen niet en worden relatief goedkoper. Die zullen dan op prijs ´winnen´ en daarmee zal de omzet van Europese ondernemingen onder druk komen te staan. Maar in een geglobaliseerde wereld waarin wij leven kunnen ook de kosten voor Europese ondernemingen toenemen, omdat wij in Europa ook producten en diensten kopen waar die heffingen in kunnen zitten omdat grondstoffen en halffabricaten door de heffingenwasstraat zijn gegaan. Dus druk op de omzet en hogere inkoopkosten. Dat wordt nog erger wanneer Europa ook gaat terugslaan met heffingen op Amerikaanse producten en diensten. Die worden daardoor nog duurder en dat kan weer effect hebben op marges, cashflow, etcetera.”

Hoe kun je als controller of CFO nú al voorsorteren op deze verschuivingen?

“Als controller of CFO moet je scenario’s gaan maken om de financiële gevolgen van die heffingen door te rekenen. Bedenk wel dat heel veel effecten indirect zijn. Je moet door de hele supply chain heen denken. Dus als Duitse autohandelaren minder auto’s verkopen in Amerika, dan heeft dat effect op de toeleveranciers aan de automobielindustrie. En ook weer op de toeleveranciers van de toeleveranciers. Naast scenario-analyse is het natuurlijk ook van belang om te kijken naar de wendbaarheid van de ondernemingen. Hoe snel kun je alternatieve markten vinden, nieuwe samenwerking bijvoorbeeld met Aziatische of Zuid-Amerikaanse marktpartijen. Verbreed je blikveld, zoek nieuwe allianties, denk out-of-the-box en laat je vooral niet uit het veld slaan! Je ziet hoe de Chinezen acteren. Die zetten Trump voor het blok, weigeren cruciale grondstoffen te leveren en verhogen daarnaast ook de tarieven. Daar is de politiek natuurlijk iets minder democratisch, men kan daar sneller handelen. Europa zal meer tijd nodig hebben voor een effectief antwoord op dit economische geweld. Maar als ondernemer kun je de politiek moeilijk beïnvloeden, je kunt wel zorgen dat je wendbaar en weerbaar opereert. Let op je cashflow, betalingsvoorwaarden, scherp op de kosten, bewaak de marges en zoek naar nieuwe markten.”

“Kosten verlagen is fijn. Maar kunnen overleven is beter. In deze wereld is veerkracht waardevoller dan efficiëntie.”

Wat is volgens jou de grootste denkfout die financials in deze context maken?

“De grootste fout die financials kunnen maken is is denken dat dit tijdelijk is. De grootste winst zit in het ombouwen van je achteruitkijkspiegel-denken naar veerkracht-denken. Want winst is mooi, maar alleen als je ook morgen nog kunt leveren. Dus in plaats van ‘We zien het wel als het zover is’ moeten ze nu al schakelen met scenario’s: ‘Wat als het morgen wél zover is?’”

Wat zijn volgens jou de financiële stuurknoppen waarmee Finance professionals hun organisatie weerbaarder kunnen maken?

“In een omgeving waarin levertijden onzeker zijn, voorraden stijgen, en valutakoersen schommelen, draait het voor Finance professionals niet alleen om cijfers… maar om wendbaarheid, buffer en beleid. Weerbaarheid begint niet met rapporteren, maar met vooruitdenken. Er zijn drie financiële stuurknoppen waarmee je als controller of CFO je organisatie direct weerbaarder maakt:

1. Werkkapitaal als radar, niet als rapportagepost: ‘Je balans is je eerste verdedigingslinie.’

Als voorraden oplopen, staat je geld langer stil. Debiteuren in instabiele markten veroorzaken een verhoogd kredietrisico. En je crediteuren vormen een hefboom voor cashflow en rendement maar kunnen ook je supply chain kapot maken. Gebruik een rolling werkkapitaal-dashboard met focus op voorraadbeweging, uitstaande debiteuren, wachtende crediteuren en een stresstest voor je liquiditeit bij vertraging van je werkkapitaaldagen of zelfs wanbetaling.

2. Valutarisico actief afdekken: ‘Schommelende wisselkoersen zijn geen natuurverschijnsel, je kunt ze managen.’
De koersen EUR/USD en EUR/JPY zijn momenteel extreem gevoelig voor politieke signalen. Een ongedekte exposure kan marges in dagen wegvagen. Voer een valutarisicobeleid in met natuurlijke hedging (inkoop en verkoop in dezelfde valuta), forward contracts of opties en valutascenario’s in je forecastmodel. Combineer dit met supply chain: welke leveranciers leveren in welke valuta, en waar zit het risico?

3. Scenariodenken koppelen aan je resultaatmodellen: ‘Niet alles voorspellen, wel alles doordenken.’

Als je nu geen ‘what-if’-model hebt voor geopolitieke shocks, ben je aan het gokken. Scenario’s moeten vertaald worden naar omzet, marge, cash, en solvabiliteit. Integreer flexibele scenarioanalyse in je planning: Wat als je top-3 leveranciers 30 dagen uitvallen? Wat als je marge krimpt door importheffingen? Wat als je omzet in een regio met 25% daalt door sancties? Bouw direct actieplannen bij elk scenario: kostenknop, prijsstrategie, inkoopverschuiving.”