Team Jumbo-Visma geeft het goede voorbeeld: procesmatig en bottom-up naar succes

Raet werd een jaar geleden overgenomen door softwarebedrijf Visma. Ineens was de op payroll en HR gefocuste specialist onderdeel van een veel groter geheel, met zusterbedrijven actief in andere bedrijfskritische processen, zoals finance, inkoop en logistiek.

“Hoe kunnen we daar een eensgezind en succesvol team van maken?” luidde de hamvraag bij de top. In dat heroriëntatieproces werd een jaar geleden ook begonnen met het sponsoren van een wieler- en schaatsploeg. Dat vloeide voort uit de relatie met een grote klant die het voormalige Raet binnenhaalde: supermarktformule Jumbo. Een goede match want de Visma values innovation, competence and team spirit sluiten naadloos aan bij Team Jumbo-Visma.

Lees ook: CFO Day 2019: Hypertransparantie de norm

Team Jumbo-Visma is anno 2019 na Ajax de sportploeg in Nederland met de meeste sponsorinkomsten. Daarmee heeft de ploeg echter een begroting in de onderste regionen van de World Tour, waartoe achttien teams behoren. Qua prestaties staat Team Jumbo-Visma echter op de derde plek. Kopman Primož Roglič is op dit moment de nummer 1 van de wereld.

“Hoe bouw je zo’n fantastisch sportteam dat prestaties neerzet, en wat kunnen wij daarvan leren?” wilde Finance Director Tom van Dael van Visma | Raet graag horen van Merijn Zeeman. Hij heeft intussen gemerkt dat de sponsoring iets doet met de gehele organisatie. “Het inspireert medewerkers en triggert mensen om te solliciteren bij ons.”

Team in verval

“Het was één voor twaalf.”

Met de derde plaats van Primož Roglič in de Giro d’Italia op zak zou Merijn Zeeman eigenlijk dolblij moeten zijn. “In 2015 had ik direct voor die prestatie getekend,” zegt hij. Maar nu, medio 2019, ligt de lat een stuk hoger. “Nu vieren we het wel, maar kijken dan snel naar wat we kunnen verbeteren. Zo bleek dat we het qua voeding in het verleden niet altijd goed hebben gedaan.”

Hij begon op 1 oktober 2012 bij de wielerploeg. Dezelfde maand gaf Rabobank aan het sponsoren voor gezien te houden. Een van de grootste en rijkste sportteams ter wereld brokkelde geleidelijk af. De begroting werd gehalveerd en de goede renners vertrokken. Merijn: “Het team raakte in verval.”

Lees ook: Verbondenheid begint bij duidelijkheid en duidelijkheid begint aan de top

Het werd ieder jaar minder, tot het dieptepunt in 2015. Met slechts zes overwinningen. Niet alleen de prestaties van de renners waren ondermaats. “Er heerste een negatieve sfeer in de hele organisatie. Medewerkers waren ontevreden. Het was één voor twaalf.”

Hij noemt het besluit om de ploeg van onderaf opnieuw op te bouwen ‘de grootste slag’ die werd gemaakt. En met ‘de ploeg’ bedoelt hij nadrukkelijk de gehele organisatie.

Medewerkers bogen zich in groepjes over kwesties als wat hun inspireert om hier te werken, wat hun droomdoelen zijn, waarin ze zich met elkaar onderscheiden ten opzichte van de grote wielerploegen en wat ze willen ontwikkelen.

Droomdoelen

Zo ontstond bottom-up een nieuwe missie en visie voor de ploeg, vervat in ‘De Blanco koers’, het leidende document met tien regels. “Dat is nog steeds heel zichtbaar in de organisatie, we houden ons er continu aan. Het vormt de basis waarop ons huis is gebouwd.”

In 2016 werd de nieuwe koers met alle nieuwe renners en andere medewerkers besproken en afgestemd. Wie mee wilde doen, wist precies wat er van hem of haar werd verwacht. Team Jumbo-Visma waakt er wel voor dat de teamgedachte doorslaat en er louter in protocollen wordt gedacht.

“Bij ons mag je zijn wie je bent. Primož Roglič is geen helper, die wil wedstrijden winnen. Die karaktereigenschap respecteren we. Wel maken we hem duidelijk dat hij onderdeel is van een groter geheel.”

“We willen dat de gehele organisatie geletrui-waardig is."

Daarnaast kwam er veel aandacht voor benchmarking. “Wat doen succesvolle teams en bedrijven anders dan wij doen? We wilden het opportunisme buiten de deur houden en vooral in het proces investeren.”

Er werden ook drie droomdoelen geformuleerd: tot beste sportteam van Nederland worden uitgeroepen, de gele trui winnen en als eerste binnenkomen bij een massasprint op de Champs-Élysées. Dat laatste lukte al snel.

Een uitverkoring op het sportgala in Nederland wordt lastiger omdat het een internationaal team betreft en de gele trui (winnaar van de Tour de France) wordt steeds realistischer. Die gele trui staat echter voor meer, merkt Merijn Zeeman op. “We willen dat de gehele organisatie geletrui-waardig is. En dat is ook de kern van mijn verhaal. Als sportteam kun je niet succesvol zijn als je je alleen op de sporters richt. Je moet alle medewerkers meenemen in het proces. Jumbo zag onze werkwijze en omarmde die.”

Voorbeeldfunctie

Die betrokkenheid, het eigenaarschap, heeft het zelfkritisch vermogen gestuwd. Waar bij tegenvallende prestaties voorheen naar anderen werd gewezen, kijkt een ieder nu naar zichzelf. Hoe kunnen we de voeding verbeteren, wat had beter gekund in het trainingsschema.

Als het slecht gaat, helpt dat om medewerkers zelfkritisch te laten zijn, weet Zeeman. Minstens zo belangrijk noemt hij de voorbeeldfunctie van de leidinggevenden. “Het sloeg ook op mij dat de training niet zo goed was. Dan moet je je kwetsbaarheid tonen. Dat is voor leiders net zo belangrijk als het vooropgaan in de strijd. Je persoonlijke stukje eraf halen en in het grotere geheel plaatsen.”

Bekijk: De foto's van CFO Day 2019

Hij ziet zijn grootste uitdaging in het geïnspireerd krijgen van iedereen. Partnerdagen helpen daarbij. En betrokkenheidssessies, zoals van sporters en stafleden. “Daarin werd bijvoorbeeld duidelijk dat de renners weinig van de thuissituatie van de verzorgers weten. Maar ze zijn voor hun prestaties wel afhankelijk van die verzorgers. Wat kan een renner doen zodat ook de verzorger optimaal kan presteren?”

Waar gehakt wordt vallen spaanders. Ook mensen op leidinggevende posities sneuvelden, ‘om het proces te versnellen’. Maar niet veel mensen moesten vertrekken, slechts enkelen sinds 2015. “Daaruit blijkt ook dat we het echt hebben omgedraaid, met veelal dezelfde mensen.”

Transparantie

"Veiligheid heeft erg geholpen in de cultuurverandering."

Als er afscheid moet worden genomen, neemt Zeeman die beslissing bepaald niet over één nacht ijs. “Bij mij heeft iemand bijna oneindig krediet.” Aan het einde van de round table ziet hij daarin ook een zwakte. “In het alles heel zorgvuldig willen afhandelen heb ik soms te veel tijd en energie gestoken, ten koste van het team. Soms moet je doorpakken en je richten op de mensen die doorgaan. Dat heb ik intussen al toegepast.”

Transparante evaluaties vormen ook een belangrijke pijler onder de nieuwe koers. Coaches, renners en management, inclusief Zeeman, evalueren elkaar aan het einde van het seizoen en delen de uitkomsten. Dan blijkt bijvoorbeeld dat sommige coaches een hoger niveau van voorbereiding hebben dan anderen.

Een van de deelnemende CFO’s merkt op dat gewoonlijk mensen geen openlijke kritiek durven te uiten op hun meerdere. Dat ligt toch even anders bij Team Jumbo-Visma. “Want we verbinden niet direct consequenties aan de evaluaties. Medewerkers hebben altijd de kans zich te verbeteren. En de informatie komt niet naar buiten. Die veiligheid heeft erg geholpen in de cultuurverandering. De coaches die eerlijk alles benoemen zijn nu in de meerderheid. We nemen hun klachten ook heel serieus. En dat zorgt er weer voor dat ze gemakkelijker hun eigen functioneren kritisch bekijken. De mensen ervaren de waarde van evalueren.”

Data en onderbuikgevoel

Trainingen worden voor 95 procent opgebouwd door data. Iedere dag wordt gemeten wat renners wel en niet mogen eten. Sporten is daarmee voor een groot deel wetenschap geworden. Een onomkeerbaar proces, volgens Zeeman. “Met het zelf bepalen wat je eet en hoe je traint, haal je de wereldtop niet. Data geeft renners ook inzicht in hun gedrag, het houdt ze een spiegel voor.”

"Jac is misschien wel de beste ter wereld op het gebied van training en data."

Van een clash tussen data en onderbuikgevoel komt het niet. “We analyseren bijvoorbeeld voor Dylan Groenewegen wat de beste sprintvoorbereiding is. Met die kennis gaat hij de fiets op. Maar soms vereist de situatie een ander strijdplan. Daarom laten we de laatste tien kilometer van een rit aan de renner over. Dan moet het uit het ruggenmerg komen, en niet uit de volgauto.”

Wat het gebruik van data betreft, loopt Team Jumbo-Visma voorop, denkt hij. Zo wordt binnenkort samen met Jumbo de foodcoach-app voor consumenten gelanceerd. Voor iedereen toegankelijk, ook voor de concurrentie. “Die app geeft ons een enorme voorsprong. Want alle wetenschap die erachter zit, is niet toegankelijk.”

Ook de Nederlandse schaatsploeg wordt door Jumbo en Visma gesponsord. De relatie met schaatscoach Jac Orie noemt Zeeman ‘kruisbestuiving 3.0’. “We hebben dezelfde filosofie en sparren regelmatig. Jac is misschien wel de beste ter wereld op het gebied van training en data.”

Vitaler Nederland

“Allemaal mooi en aardig, maar wat nu als de hoofdsponsor weer wegvalt?” vroeg een van de CFO’s aan Zeeman. Die liet doorschemeren alle vertrouwen te hebben dat dan weer een goede nieuwe sponsor zich meldt. “De continuïteit is heel belangrijk. Bedrijven willen zich aan ons binden als we een goed verhaal hebben en aantrekkelijk zijn. Dan willen ze meebouwen.”

Zo’n vaart zal het overigens niet lopen met sponsorverloop want Jumbo en Visma hebben zich voor onbepaalde tijd (minstens vijf jaar) aan de wieler- en schaatsploeg verbonden, met een opzegtermijn van twee jaar.

In 2015 zes zeges. Vorig jaar hingen er drieëndertig afbeeldingen van overwinningen op de Victory Wall in de thuisbasis van de ploeg. En halverwege 2019 begint die wand alweer aardig vol te raken met inmiddels drieëntwintig zeges. Als daar straks nu eens een iconische foto van een renner in de gele trui bij komt?

Dat zou natuurlijk geweldig zijn, maar Merijn Zeeman heeft wat dat betreft een nog hoger droomdoel. “We beginnen met een jeugdplan. Want we willen voor mensen een inspiratie zijn om gezond te leven. Als we het komende jaar een jongetje of meisje op de fiets zetten dat ooit de Tour de France wint, dan hebben we een bijdrage geleverd aan een vitaler Nederland.” En, by the way: “We willen doorgroeien tot het beste team van de wereld.”