De Europese Commissie heeft Nederland opnieuw aangesproken op de ontwikkeling van de overheidsfinanciën. Ondanks het zuinige imago waarschuwt Brussel dat de Nederlandse begroting zonder aanvullend beleid uit de pas gaat lopen. Als toekomstige kabinetten niet ingrijpen, dreigt de begroting op de lange termijn te ontsporen.

EU-normen in zicht

EU-lidstaten hebben afgesproken dat het begrotingstekort onder de 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) moet blijven en dat de staatsschuld niet hoger mag zijn dan 60 procent van het bbp. Nederland voldoet daar momenteel nog aan, maar volgens de Commissie zou ons land tegen 2038 kunnen belanden in de groep lidstaten die te veel uitgeven.

Opvallend is dat Nederland de afgelopen jaren juist pleitte voor striktere begrotingsregels. Die schrijven voor dat landen tijdig moeten ingrijpen om ontsporing in de toekomst te voorkomen.

Lees ook op CFO.nl: Kabinet van de CFO (revisited) – acht aanbevelingen van CFO’s aan de nieuwe regering.

Uitgaven stijgen sneller dan toegestaan

Volgens Brussel stijgen de Nederlandse netto-uitgaven in 2024 met 7,3 procent, terwijl de aanbeveling voor dit jaar op 3,5 procent ligt. Ook voor 2025 overschrijdt Nederland het plafond ruim: de netto-uitgaven nemen naar verwachting toe met 4,5 procent, terwijl 3,3 procent is toegestaan. „De netto-uitgaven zullen naar verwachting aanzienlijk sneller stijgen dan toegestaan”, aldus Eurocommissaris Valdis Dombrovskis.

Een EU-bron wijst op hogere defensie-uitgaven, belastingverlagingen en in 2025 een eenmalige pensioenuitgave voor militairen als belangrijke oorzaken. Steeds meer EU-landen maken gebruik van de mogelijkheid om defensie-uitgaven buiten de begrotingsregels te houden, maar Nederland past die uitzonderingsregel niet toe.

Nog geen formele consequenties

Hoewel de Commissie de Nederlandse begroting voor 2025 een onvoldoende geeft, heeft dat voorlopig geen directe gevolgen. Pas wanneer Nederland de tekort- of schuldgrenzen daadwerkelijk overschrijdt, kan een zogenoemd buitensporigtekort­procedure volgen. Theoretisch kunnen daar boetes aan verbonden zijn, maar die zijn in de praktijk nog nooit opgelegd.

Druk op andere landen neemt toe

Nederland staat niet alleen onder verscherpt toezicht. Onder meer Frankrijk en België moeten hun begrotingen de komende jaren fors bijsturen. België besloot deze week tot nieuwe belastingverhogingen en hervormingen. Ook Finland – traditioneel een land met een streng begrotingsimago – kreeg een berisping. Het Finse tekort loopt op tot 4,5 procent van het bbp, mede door de geopolitieke spanningen met buurland Rusland.

Lees ook op CFO.nl: Coface Risk Review – juni 2025: de grote sprong achteruit

Decision-making in high-stake situations with Prof. Sinaceur

Improve your effectiveness in uncertain or complex situations. Join the 2-day Decision-making in high-stake situations program by Prof. Marwan Sinaceur on 27 – 28 June 2024.

Learn more