Azië en de nieuwe wereldorde

De heropkomst van Azië als economische wereldmacht is al vaak voorspeld. Volgens ‘foreign policy whizzkid’ Pagan Khanna, schrijver van The Future is Asian, is er geen houden meer aan. Vijf miljard mensen en 53 landen zijn zich aan het verenigen. Het proces waarmee Azië meer wordt dan de som der delen is begonnen. Een les die ze van het koloniale tijdperk geleerd hebben is dat verdeeldheid leidt tot uitbuiting door niet-Aziaten. Conflicten zijn er nog genoeg, maar die horen erbij. Sterker nog, die frictie is nodig om een sterk systeem te vormen. Khanna spreekt van het ontstaan van een regionaal bewustzijn, vergelijkbaar met de Europese Unie. Niet dat de auteur verwacht dat er een Aziatische unie komt. Het betreft veel meer een culturele integratie via diplomatiek, media, handel, studie en economische samenwerking. Aziatische landen komen keihard voor hun eigen belangen op. Maar ze hebben respect voor elkaar en zoeken naar complementaire krachten. Een mega-succesfactor van het continent.  

Tekenen van economische machtsverschuivingen zijn er al lang. Het belangrijkste recente voorbeeld is het Belt and Road Initiative: het grootste infrastructurele ontwikkelingsplan in de geschiedenis. Nederlandse en andere Europese overheden en bedrijven zijn nauw betrokken bij zowel de financiering als realisatie, maar Chinezen hebben de leiding. Met deze ontwikkelingsstrategie gaan China en Aziatische partners hun handel met alle continenten, inclusief Afrika en Zuid-Amerika, flink uitbreiden. Ondertussen kampt het Westen met problemen. Vooral de VS. De afgelopen twee decennia worden gekenmerkt door grote mislukkingen (de Irak-oorlog, de bankencrisis), enorme schulden, toenemende ongelijkheid en politieke polarisatie. Azië staat klaar om de voornaamste economische positie van de Amerikanen over te nemen. De landen moderniseren, de welvaart neemt toe, de politiek wordt stabieler en de leiders weten wat ze moeten doen. Azië is optimistisch over de toekomst, kijkt vooruit en is buitenwaarts georiënteerd. 

De deelnemers aan het door China geïnitieerde Belt and Road Initiative

De invloed van Azië is wereldwijd merkbaar. Op het gebied van infrastructuur, eten, futuristische steden, film, popmuziek, kunst, literatuur, mode, vechtsport. Aziatisch is cool geworden.  Het continent wordt geen vervanging van Europa en de VS, maar zal deze continenten net zo gaan vormen als zij het gevormd hebben. 

Het financieren van Azië
Kapitaal uit het Westen was een cruciale aanjager bij de eerste twee golven van Aziatische groei. Eerst was er Japan’s economische mirakel en toen volgde China’s razendsnelle industrialisatie. Vervolgens werd spaargeld uit Oost Azië in de vorm van staatsobligaties de belangrijkste stabilisator van de US dollar. China en Japan zijn met beide een biljoen dollar nog steeds de grootste bezitters van Amerikaanse staatsobligaties. Hong Kong en Taiwan staan ook beide in de top 10. 

Een grote verschuiving van kapitaal is nu onderweg, volgens de auteur. Azië's focus ligt momenteel op Azië en Europa in plaats van de VS. De spanningen, onder meer veroorzaakt door Trump’s handelsoorlog, hebben gezorgd voor een daling van 90 procent van Chinese investeringen in de VS in 2018. In de voorgaande decennia hadden de Aziatische landen op Japan na nog geen kapitaalmarkten die stevig genoeg waren om de enorme hoeveelheden spaargeld te absorberen. Dat is nu anders. Om Westerse volatiliteit te vermijden stoppen Chinezen hun spaargeld liever in hun eigen schuldpapieren. Op dit moment bezitten buitenlandse markten slechts twee procent van Chinese staatsobligaties. De Chinese overheid heeft aangegeven comfortabel te zijn met 15 procent en is akkoord met de uitgifte van Panda Bonds door Westerse banken, zoals het Britse Standard Chartered Bank. Deze stap kan drie biljoen extra liquiditeit opleveren om China’s investeringen te steunen zowel in eigen land als in het buitenland. 

Asianomics
Wie groei wil moet in Azië zitten. Tweederde van de wereldwijde economische groei vindt nu plaats in de Aziatische zone, inclusief Arabië, Rusland, Australië en Nieuwe Zeeland. Het aantal Aziaten dat tot 2030 gaat upgraden naar middenklasse consument zal toenemen tot 3,5 miljard mensen. Tegen die tijd zullen bevolkingen in India en China 39 procent van de wereldwijde consumentenuitgaven voor hun rekening nemen. De VS – ooit onmisbaar voor economische groei – zal dan nog ‘slechts’ zeven procent uitmaken. Kansen dus voor het Westen om de smaak te begrijpen van deze miljarden toekomstige klanten. Hiervoor is het belangrijk een aantal dingen over Azië te begrijpen. Ten eerste is het een fout om alleen naar China te kijken. Andere Aziatische landen, zoals Indonesië, Thailand, Vietnam, Maleisië en de Filipijnen, zijn zich eveneens structureel aan het ontwikkelen en staan open voor buitenlandse markten en investeerders. Ook Japan mag niet uitgesloten worden. Door dalende omzetten in het thuisland, zoeken ze momenteel volop groei in het buitenland. 50 procent van hun M&A-activiteit vindt buiten het land plaats. Ook investeren ze volop in nieuwe technologieën, zoals kunstmatige intelligentie, 3D-printing, biotech en robotics. 

Een belangrijk verschil met het Westen is de politiek. In plaats van vrije markt werkt het bedrijfsleven in Azië nauw samen met de overheid om optimaal te profiteren van de economische ontwikkelingen. Ze zien markten als partner, niet meester. Het overheidsmodel van de meeste Aziatische landen is de technocratie, een organisatorisch systeem met minder vrijheid voor de burger, waarbij de beleidsmakers beslissen aan de hand van adviezen van deskundigen op deelterreinen. Het doel is optimaal beslissen voor de lange termijn met resultaten die voor het land als geheel het beste zijn. In het slechtste geval krijg je met een dergelijk politiek systeem een zakkenvullende elite. In het beste geval – zoals in bijvoorbeeld Singapore; het grote voorbeeld voor Aziatische overheden – zit je dicht aan tegen de filosoof-koningen van Plato, de heersers die de ideale staat mogelijk kunnen maken. Voor je als leider aangesteld wordt moet je tientallen jaren ervaring hebben en een bewezen staat van dienst. Een goed-functionerende technocratie, de toekomst van Aziatisch bestuur, is transparant, civiel, data-gedreven en inclusief. In tegenstelling tot het Westerse democratische model dat op dit moment juist erg fragiel lijkt te zijn. Bovendien is er weinig bewijs dat Westerse democratie leidt tot de meest optimale resultaten. Resultaten die niet puur af te leiden zijn van traditionele economische maatstaven, zoals BNP. Aziatische landen richten zich vaker op inclusieve groei, meetbaar via de IDI (Inclusive Development Index). Naast groei van BNP kijken ze naar lage werkloosheid, de kosten van wonen, toegang tot overheidsdiensten, levensverwachting, gemiddeld inkomen, armoedeniveau, ongelijkheid, verdeling spaargeld, CO2-uitstoot en andere factoren. De scores in de meeste Aziatische landen zijn snel aan het stijgen.  

Alles wijst erop dat de nieuwe opkomst van Azië structureel is. De komende decennia zal steeds meer samenhang in de regio ontstaan. Hier liggen volop kansen. De meeste forecasters voorspellen dat Aziatische aandelenmarkten uitstekende gaan presteren de komende decennia. Het aantal grote Aziatische IPO’s zal naar verwachting gaan pieken. China heeft meer dan 50 nog niet-genoteerde unicorn-bedrijven met een waardering van minimaal één miljard dollar. India heeft er een dozijn. Een groot deel van de unicorns zijn techbedrijven die veel buitenlands kapitaal aantrekken. Volgens een onderzoek van PwC, trok Azië in 2017 meer venture capital investeringen aan dan de Verenigde Staten. Ook PE-kapitaal vloeit weldadig. Vier van de werelds grootste private equity-fondsen zijn Aziatisch. Ieder heeft een oorlogskas van meer dan 100 miljard dollar. 

Gezien het huidige, volatiele politieke klimaat in de VS kijken Aziatische landen ook vaker naar Europa als lange termijn-partner. De belangrijkste succesfactor is complementariteit. Yin en yang. Wie een goede aanvulling kan zijn voor de plannen van het continent om een dominante wereldmacht te worden, kan volop mee-profiteren van de buitenissige Aziatische groei die er nog aan zit te komen.