Podcast: Toezichthouden en de rol van de commissaris

Alex van Groningen · Goed toezicht en de rol van de commissaris

Anna-Bo Bouwens: Welkom bij de Alex van Groningen podcast ‘in gesprek met’. Een podcast waar wij in gesprek gaan met experts en specialisten uit onze community. In deze serie gaan wij in gesprek met econoom en jurist Antje Kuilboer-Noorman, maar zij is eigenlijk veel meer dan dat. Antje bekleedt meerdere functies als commissaris, innovator, trusted advicer, docent en interim bestuurder. We belichten in deze aflevering de pet van commissaris.

Antje Kuilboer-Noorman: “Ik doe veel in de accountancy. Ik ben geen accountant, maar ik heb er ontzettend veel affiniteit mee en het intrigeert mij. De beroepsgroep intrigeert mij. Met name ook de 'wicked problems', de verbeteringsnoot en dat vooral vanuit de optiek van het belang van een accountant. Vanwege hun kennis en vanwege hun belangrijke rol in organisaties, maar ook in de maatschappij.”

Heb je al die kennis nodig die jij nou bezit om commissaris te worden of, hoe is het jou vergaan, hoe ben jij in die rol beland?
“De sticker 'multi talent' is natuurlijk heel eervol. Wat ik vooral doe is mij inzetten voor de dingen die ik belangrijk vind, waar ik toegevoegde waarde aan kan leveren, waar ik zelf van geniet, waarin ik mij kan ontwikkelen, dus wellicht dat dat ook wel de oorzaak is van het feit dat ik zoveel verschillende dingen mag en kan doen.”

Wat houdt het voor jou in commissaris zijn?
Als bestuurder, manager, leidinggevende, consultant ben je de persoon die de antwoorden geeft. Als commissaris ben je de persoon die de vragen stelt. Dat is heel interessant, want dat doet ook iets met jezelf. Daar ontwikkel je jezelf enorm door, omdat je met een andere afstand en op een andere manier kijkt naar een organisatie. Je moet inderdaad op je handen zitten, ook dat is een uitdaging, want je bestuurt niet, je bent het klankbord voor de bestuurder. Je adviseert, maar je houdt ook scherp in de gaten of zij de afwegingen en het overzicht en de lange termijn voldoende in de gaten houden. Dus het is een hele andere dynamiek als consultant of als interimmer of als doener in een organisatie betrokken te zijn.”

Maar commissaris zijn is natuurlijk ook heel erg het toezicht houden. Toezicht klinkt bij mij, bijna een soort van, belerend. Hoe zijn die verhoudingen met een raad van commissarissen en raad van bestuur?
“De Raad van commissarissen is een toetssteen. Het toezichthouden dat klinkt altijd als controlerend en daar zit een negatieve klank aan. Het is belangrijk dat het besef bestaat dat dat niet zo is. Het is niet negatief. De dynamiek tussen een bestuur en een raad van commissarissen draagt juist bij aan goede ontwikkeling van een organisatie, het scherp houden van de ambitie, van de lange termijnvisie en ook het goed wegen van de belangen. Want als raad van commissarissen ben je verantwoordelijk voor de hele organisatie, de continuïteit van de organisatie, of dat nou een vennootschap is , een publiek orgaan, een coöperatie of een familiebedrijf.

Als onafhankelijk commissaris dien je het belang van meerdere stakeholders die betrokken zijn of afhankelijk zijn van zo'n organisatie. Het is heel belangrijk dat je ook het bestuur, af en toe, uit hun instrumentele werkelijkheid trekt. Even uit rapportages, uit prestaties, uit cijfermatig onderbouwingen, uit de alledaagse problemen. Je helpt ze dan van een afstand kijken: waar gaan wij naartoe, liggen wij op koers, wat is onze ambitie, wat doen wij, waar moeten wij mee stoppen, waar moeten wij mee doorgaan? Dat is een hele belangrijke rol waar ook bestuurders van groeien.”

Heb je een bepaald doel voor ogen als commissaris? Wat zijn waarden en ontwikkelingen die je met je meebrengt als commissaris?
“Wat ik belangrijk vind, als jonge vrouwelijke commissaris, is diversiteit en het brengen van een andere dynamiek in boardrooms. Dat heb ik natuurlijk zeer indringend ervaren door het effect wat het heeft om als enige jonge vrouw in een raad toe te treden. En dat ik, inderdaad, andere vragen stel. Daar waar in een evaluatie over een bestuurder mijn collega's het hadden over prestaties van de bestuurder besprak ik zijn gedrag. Dat was een 'eye opener'. Diversiteit in toezicht is niet allen man of vrouw, het is ook andere professies, andere afkomst en andere cultuur.

De wereld heeft behoefte aan toezichthouders die diversiteit en technologie snappen. Die IT snappen, die begrijpen hoe de lappendeken van software binnen organisaties aan elkaar hangt en welke impact dat heeft als het niet werkt of hoe belangrijk het is om keuzes te maken voor de aanschaf van nieuwe software. Mensen die veel verstand hebben op dat vlak, zijn misschien niet de mensen die heel veel bedrijfseconomische inzichten en ervaring hebben in 'governant' of in besturen, maar zij bezitten wel zeer waardevole kennis.

Wat vind ik belangrijk? De weg helpen bereiden voor meer jonge en meer diverse toezichthouders. Jonge mensen actief begeleiden in hun prille carriere hierin, is wel mijn missie.”

Luister hier naar de volledige podcast.