Rentemanupilatie lager bestraft dan bijstandsfraude

Door Monique Harmsen  Het verschil tussen de bijstandsfraudeur en de rentesjoemelaar is dat de eerste de sociale recherche, de overheid, achter zich aan krijgt en in ernstige gevallen het Openbaar Ministerie, terwijl de tweede te maken krijgt met het zelfregulerend orgaan van de effectenbranche: Dutch Securities Institute (DSI). Dit instituut is in 1999 opgericht door de financiële sector zelf om ‘het vertrouwen in de sector te versterken door deze te vrijwaren van professionals die de regels overtreden’. Normaal horen we niet zoveel van DSI maar deze week kwam de organisatie in de publiciteit naar aanleiding van een artikel in het FD waarin melding werd gemaakt van een schikking die is getroffen met vier bankiers van Rabobank die betrokken waren bij gesjoemel met de Euribor-rente.Even uitleggen. Elke dag meldt een panel van banken tegen welke rente zij op de geldmarkt kunnen lenen. Hieruit ontstaat dan de Euribor, een benchmark die o.a. wordt gehanteerd bij het bepalen van rentes op leningen, spaarrekeningen en hypothecaire leningen. Door hun gesjoemel hebben miljoenen klanten, gewone mensen zoals u en ik, bedrijven, pensioenfondsen en andere beleggingsinstellingen, nadeel ondervonden. De schade van deze jarenlange fraude is moeilijk te bepalen, maar er wordt van uitgegaan dat deze in de duizenden miljarden euro’s loopt. Uit e-mails die de Amerikaanse en Britse autoriteiten openbaar hebben gemaakt, komt een beeld naar voren van handelaren die openlijk en veelal grappend over de manipulatie spraken waarbij er weinig ethische scrupules bij de handelaren en rente-medewerkers leken te bestaan. “Aah… mijn arme klanten”, schreef een handelaar nadat hem was meegedeeld dat een collega een ‘obsceen hoog’ tarief zou indienen.De Amerikaanse en Britse autoriteiten stelden een strafrechtelijke vervolging in tegen de betrokken bankiers. Dit heeft geleid tot forse gevangenisstraffen die uiteenlopen van één tot vier jaar en het uitvaardigen van beroepsverboden. Het Haagse gerechtshof besloot de betrokken werknemers van Rabobank in Nederland niet te vervolgen omdat bij het verzamelen van bewijs door buitenlandse partijen fouten waren gemaakt.De Nederlandse fraudeurs komen dus weg met boetes tussen de 750 en 3000 euro. Een vijfde bankier, die protest aantekende tegen DSI kreeg naast een boete een berisping. DSI  wilde deze bankier weliswaar royeren, maar de tuchtcommissie van DSI vond een berisping en boete voldoende.De boetes van DSI vallen niet te rijmen met de straffen die in het buitenland zijn opgelegd en de schikking die Rabobank in 2013 trof in deze zaak met het Openbaar Ministerie, de Nederlandsche Bank, Amerikaanse, Britse en Japanse toezichthouders en het Amerikaanse OM. De bank betaalde maar liefst €774 miljoen. De affaire leidde tevens tot het aftreden van Piet Moerland, de bestuursvoorzitter van Rabobank.Ik ben niet de enige die de straffen van DSI niet begrijpt. Naar aanleiding van alle ontstane commotie liet minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën in een reactie weten de kritiek op de milde straffen te snappen. Hij zei “niet erg onder de indruk” te zijn van de zelfregulering van de financiële sector in deze zaak. Een fraai staaltje volkspopulisme, want hij vindt het niet nodig om in te grijpen maar is van mening dat  de financiële sector een kans moet krijgen om zich te bewijzen. Volgens mij hebben ze die kans gehad maar niet benut. DSI blijkt een tandeloze tijger die, als het erop aankomt, niet doorbijt.  Er was een mogelijkheid om een maximale boete van €25.000 op te leggen, maar van deze mogelijkheid is geen gebruik gemaakt. Van de door DSI opgelegde boetes zullen de fraudeurs waarschijnlijk niet wakker liggen, het gesjoemel heeft hen waarschijnlijk een veelvoud aan bonussen opgeleverd. In deze zaak heeft DSI de sector in deze geen dienst bewezen, van herstel van vertrouwen is op deze manier geen sprake.