‘Rentestijging moet weer op de agenda’

In de VS is de rente alweer enige tijd op aan het lopen. In Europa bouwt de Europese Centrale Bank (ECB) intussen het opkoopprogramma van staatsobligaties dit jaar af. En medio 2019 neemt de ECB een besluit over de rente. Het lijkt een kwestie van tijd voordat ook in Europa de rente gaat stijgen, denkt Daan Bouwman, partner bij Nielen Schuman. Zijn CFO’s daar op voorbereid? Wat als de rente gaat stijgen?

“De Europese Centrale Bank heeft aangekondigd volgend jaar zomer een besluit over de rentestand te nemen, indien de Europese economische groei op niveau blijft en de ECB-inflatiedoelstelling wordt gehaald. De verwachting is dat de rentestijging dus ergens in het derde kwartaal kan beginnen”, zegt Bouwman. Al denken anderen eerder aan eind 2019. “Hoe dan ook neemt de kans toe dat het ergens volgend jaar gaat gebeuren.”

Het zal “een kantelpunt” zijn, zegt Bouwman. Want al jarenlang is de rente niet meer verhoogd: “In 2011 stond de ECB-rente nog op 1,5 procent en is toen in meerdere stappen verlaagd naar 0 procent. Dat is nu al sinds maart 2016 het niveau."

Hoe snel kan dit gaan? Dat is een relevante vraag. Zo is de FED-rente in de VS in korte tijd sterk gestegen, zegt Bouwman. Het gevolg is dat er nu een groot verschil is tussen de VS en Europa: “De Amerikanen zijn al in 2015 begonnen met het verhogen van de FED-rente. In 2017 en 2018 is het snel gegaan. Dit jaar zijn er al drie renteverhogingen geweest.” De Amerikaanse rente staat nu op 2,25 procent. Of het in Europa in hetzelfde tempo zal gaan is afwachten, zegt Bouwman. “Maar impact gaat het wel hebben.”

Oplopende rentelasten

Het merendeel van de bedrijfsleningen heeft een variabele funding gebaseerd op 3-maands Euribor, die (indirect) weer een afgeleide is de van de ECB-rente. Momenteel is de  Euribor-rente is negatief. Van de eerste rentestijgingen zullen bedrijven dus nog geen last hebben. Maar boven de nul gaan de fundingkosten omhoog, zegt Bouwman: “Stijgt de 3-maands Euribor rente naar 1 procent, dan gaat een bedrijf met 2 procent marge dus anderhalf keer zoveel rente betalen.” En de rente is in het verleden vele malen hoger geweest, laat Bouwman zien: “De 3-maands Euribor-rente steeg tussen 2005 en 2009 van 2 naar bijna 5 procent. De rente voorspellen is onmogelijk, maar je kunt er niet vanuit gaan dat dit nooit meer gaat gebeuren.”

Het onderwerp moet opnieuw op de agenda komen van de CFO. Want die lage rentestand maakt dat het nu nog nauwelijks een thema is: “De rente is als sinds 2012 onder de 1 procent. Het is daarom iets waar we al zes jaar niet naar kijken. Ik kan me dus voorstellen dat de kennis en alertheid afgenomen zijn. Maar dit is wel iets om rekening mee te houden als een bedrijf een langjarige lening af gaat sluiten. De CFO moet weer meer oog krijgen voor de mogelijkheid van hogere rentelasten en werken met scenario’s. Zo kun je er zeker van zijn dat op lange termijn nog aan je verplichtingen kunt voldoen.”

Ook de instrumenten om dit soort risico’s af te dekken zijn door die lage rentestand al even uit beeld. “Er moeten producten van stal gehaald worden, die al jarenlang nauwelijkis  gebruikt zijn”, zegt Bouwman. Bijvoorbeeld de interest rate swap, die een variabele rente ruilt voor een vast tarief, de collar die maakt dat de rente alleen binnen een bepaalde bandbreedte gevoelig is voor fluctuaties, of de cap, die beschermd tegen rentestijgingen door tegen betaling van een premie een maximum plafond in te stellen. 

Voorbereiden rentestijging

Welke optie het best werkt? “Dat is afhankelijk van hoe hoog de renteschokken zijn die een bedrijf kan opvangen met de eigen cashflow en welke mate van risicoacceptatie een onderneming heeft”, zegt Bouwman. “Hoe lager die laatste is, hoe hoger de kosten.”

Belangrijk is dat de situatie bepaalt welk product het beste werkt. Daarom is het volgens Bouwman belangrijk dat bedrijven zich goed laten informeren. En hij heeft nog een tip:  “Waak ervoor dat je niet een te complex product neemt,. Alleen het werkelijke renterisico moet afgedekt worden, je moet niet speculatief gaan hedgen.”   

“Als je er nu op tijd bij bent, is er geen probleem”, zegt Bouwman. Maar bedrijven moeten wel bepalen wanneer ze hiermee aan de slag moeten: “Beter goed voorbereid de winter in, dan overvallen worden door de koude.”

Lees ook: Zo werkt direct lending als groeiversneller