De rol van de finance professional bij digitalisering

Digitalisering staat anno 2020 hoog op de strategische agenda bij organisaties in iedere denkbare sector van de economie. De hype-fase van digitalisering is voorbij: de veranderingen worden concreet. Dat is ook te zien aan de literatuur die daarover verschijnt: van alarmerend maar bewijs-arm materiaal naar gedegen onderzoeksuitkomsten. Het neemt niet weg dat veel organisaties nog maar aan het begin staan van hun digitaliseringsslag.

Digitalisering, volgens onderzoekers van het topinstituut MIT in Boston, gaat in essentie over het benutten van relatief goedkope toegang tot ongekende hoeveelheden data, ongelimiteerde ‘connectivity’ en enorme rekenkracht. Het woord ‘ongekend’ mag hier best letterlijk worden genomen: data ligt nogal eens onbenut te wachten op slimme toepassingen. Beginnen met het in kaart brengen van databronnen in en rond de organisatie kan al verbluffend nieuwe inzichten opleveren. Organisaties die hier gebruik van weten te maken, veranderen (mee met) de wereld waarin op nieuwe manieren waarde wordt gecreëerd. Organisaties die kansen voor digitalisering aan zich voorbij laten gaan, lopen kans op een smeltend ijsje te gaan lijken.

CFO’s, controllers en riskmanagers behoren – volgens sommigen verrassend – tot de initiatiefnemers en leiders van digitalisering in hun organisatie. Misschien wel omdat zij als geen ander begrijpen dat de kosten van niet of te langzaam digitaliseren hoger zijn. ‘Digitaal‘ draait in essentie om slechts twee getallen (nul en één), financiële professionals weten er wel raad mee. Uit een rondgang onder financiële professionals rond dit onderwerp, komen zowel ‘verkennen’ als ‘veranderen’ naar voren als fasen in het digitaliseringsproces waarin zij hun rol pakken.

De verkenningsfase wordt wel lastig gevonden. Waar moet je beginnen? Hoe ontwikkel je nieuwe businessmodellen zonder te verzanden in wilde ideeën? Creativiteit is belangrijk, maar logica evenzeer. Hoe ga je om met mensen die zich vastklampen aan oplossingen uit het verleden en de weerstand die voortkomt uit onzekerheid omdat veel nog onbekend is? Hier ontpopt de financiële professional zich als strateeg en lobbyist, waarbij het creëren van urgentie bij key stakeholders essentieel is. Juist de financiële professional is dan nodig om ervoor te zorgen dat het om feiten blijft draaien.

Digitalisering verandert zowel de strategie als de organisatie en vergt nieuwe vaardigheden. In de veranderfase komt het aan op het mobiliseren van mensen in de gewenste richting en hen in staat te stellen om te doen wat nodig is. Zorgen dat de mensen die je nodig hebt bij je willen werken. Cultuurverandering. Niet alle financieel professionals zullen dit als hun kerntaak zien, maar hun bijdragen zijn essentieel. Denk bijvoorbeeld aan de noodzaak tot het ontwikkelen van nieuwe criteria voor succes en verantwoording (‘metrics, not directives’), ook wel ‘digital accountability’ genoemd. Plus: wie in de organisatie gaat de data ontsluiting, verzameling, analyse en verrijking coördineren of leiden? Volgens onderzoek bij de Universiteit van Amsterdam komt hier de controller in beeld. 

Digitalisering zorgt ervoor dat de spelregels opnieuw worden geschreven. Dat raakt ook de rol van financiële professionals. De uitdaging ligt in het vinden van een slimme balans tussen vormen en volgen van nieuwe ontwikkelingen. Niets doen is het grootste risico.

Martijn Rademakers is Adjunct Professor of Strategy & Organization bij UvA en Partner @Marai.