Rondetafel: Hoe incorporeer je duurzaamheid binnen de publieke sector?

Zie ook het verslag: Public Finance Winterbijeenkomst: ‘In China betekent crisis verandering’Paul van Loo, Partner bij Ernst & Young, opent de rondetafeldiscussie gehouden in de prachtige boardroom van Ernst & Young te Amsterdam. Van Loo benadert het thema vanuit drie categorieën: De invloed van openbaar bestuur op duurzaamheid, de relatie finance en duurzaamheid, en tot slot verantwoording afleggen over duurzaamheid. Hij geeft het woord allereerst aan William Bontes, CFO van RET, die veel initiatieven in zijn organisatie heeft geïmplementeerd.Bontes: ‘De aandacht voor duurzaamheid bij RET komt vanuit een intrinsieke overtuiging. Wij geloven dat we daarmee waarde toevoegen voor al onze stakeholders. Het duurzaamheidsprogramma is divers. CO2 reductie bijvoorbeeld; we rijden met voertuigen die zo min mogelijk uitstoten. We hebben systemen die regenwater recyclen waarmee onze bussen gewassen worden, palen die energie opvangen en lampen met bewegingscensoren bij al onze locaties.’ Duurzaamheid zit inmiddels in het DNA van de mensen van RET, vertelt Bontes. ‘Laatst bij de aanschaf van nieuwe PC’s, heeft onze ICT-afdeling de oude PC’s in de avonduren opgeschoond en rondgereden langs allerlei scholen en stichtingen.’ Een aanwezige deelnemer vind het allemaal goed klinken wat Bontes vertelt, maar vraagt zich af wat het mag kosten. Bontes: ‘Wij bekijken het per geval. Maar als je echt wat wilt bereiken, gaat je dat wel wat kosten.’ Een andere aanwezige finance professional merkt op dat de initiatieven niet erg op de werknemers gericht zijn. Wat doet RET daaraan? ‘Duurzaamheid zit ook verweven in ons HR-beleid’, reageert Bontes. ‘Zo maken we het mogelijk voor medewerkers om tegen lage kosten te sporten en hebben we een strikt gezondheidsbeleid in de kantines doorgevoerd. Dit heeft wat voeten in de aarde gehad, maar is uiteindelijk met succes ingevoerd. Ook training en opleiding is een onderdeel.’     De rol van FinanceNa het mooie praktijkverhaal van de RET presenteert Paul van Loo van Ernst & Young een stelling: ‘De impact van de finance professional op duurzaamheid is groot.’  Hoe kijken de aanwezige financials hier tegenaan?Een deelnemer reageert: ‘Publieke bestuurders hebben de gewoonte van groot naar klein te denken. Het lokale bestuur moet juist initiatieven ondersteunen in de samenleving. Hoe kunnen we kleine dingen groot maken? Het verhaal van de PC’s van de RET is een mooi voorbeeld van charity, maar hoe kun je meer dingen voor de lange termijn doen? Daarin kan de Financial veel waarde toevoegen. Die is als geen ander in staat het plaatje financieel rendabel te maken. Pas als iets financiële impact heeft op mensen, krijg je ze aan het lopen.’  De financieel directeur van een woningbouwcoöperatie herkent dit. ‘De alsmaar stijgende energielasten hebben ons er toe aangezet onze huurders te betrekken bij energiebesparing. Door hun te betrekken bij energievraagstukken kunnen ze zelf energiekosten besparen. Dat is goed voor ons en voor onze huurders. Zodra je mensen in de portemonnee raakt, krijg je ze in beweging.’  De maatschappijDe tweede stelling luidt: De maatschappij (burgers en bedrijfsleven) eist duurzaamheid.Hier hebben een aantal deelnemers zo hun twijfels bij. ‘Wij hebben een programma voor duurzame daken en niemand maakt er gebruik van’, zegt een gemeentelijke ambtenaar. ‘Het moet mensen eerst persoonlijk raken. Als de benzineprijs stijgt, is dat altijd goed voor initiatieven als het nieuwe werken. De Financial moet op zoek naar manieren om geld en duurzaamheid initiatieven bij elkaar te brengen. Positieve verhalen zijn goed, maar de vraag is aan het einde altijd; wie betaalt de rekening?’ Kan de overheid een voorbeeld nemen aan het bedrijfsleven? Bedrijven als IKEA hebben keer op keer aangetoond dat besparingen en duurzaamheid hand in hand kunnen gaan. Toch is er een belangrijk verschil met de overheid, namelijk dat de overheid voor de meeste van haar diensten monopolist is. Burgers eisen daarom een lage prijs. Een deelnemer reageert op de stelling: ‘Sinds de opkomst van smart phones vinden veel mensen het niet langer acceptabel wanneer iemand onbereikbaar is. Dat is hetzelfde met duurzaamheid. Organisaties die niet duurzaam opereren worden niet meer geaccepteerd. Het wordt van ze verwacht wat het ook kost. Er ligt dus niet altijd een kosten-baten analyse ten grondslag aan duurzaam ondernemen.’ Geïntegreerde rapportageDaniël Engwerda (Partner Ernst & Young) stelt dat ondanks dat er ontzettend veel gebeurt binnen de overheid op duurzaamheidgebied, de transparantie nog klein is. Hij adviseert financials om hier een project van te maken. ‘ Begin klein door te rapporteren over wat je al aan initiatieven doet. Maak er KPI’s van zodat duurzaamheid onderdeel wordt van je planning & control cyclus.’ De CFO van Plan Nederland reageert; ‘ Wij zijn twee jaar geleden gestart met een verslag en strategie voor duurzaamheid. We deden al veel, maar een strategie is een mooie kapstok om allerlei initiatieven aan op te hangen. Bijvoorbeeld, hoe kunnen we minder vliegen? En als we het toch doen, hoe kunnen we het compenseren? Bij alles wat we doen vragen we ons af of het charity of duurzame ontwikkelingssamenwerking is.’ Het koppelen van duurzaamheid aan strategie, leidt er volgens de deelnemers toe dat je er automatisch over rapporteert. Dit is dus wat je moet doen als publieke bestuurder: ‘ga van duurzaamheidstrategie naar een duurzame strategie.’ Gewoon beginnen dus, is de conclusie. Immers, alles wat groot is, is ooit klein begonnen.