Stimuleren ondernemerschap versus controle: een slinger die schommelt

In 2017 staat het thema ‘embracing entrepreneurship’ centraal in de CFO Community. Dat komt voort uit het boek ‘Founders Mentality’ van Chris Zook en James Allen. De kernboodschap: organisaties moeten ondernemender worden, risico’s durven nemen, liever vergiffenis vragen dan niks nieuws proberen. De top moet niet alles beslissen. En finance moet ervoor waken de organisatie niet op slot te zetten en al het ondernemerschap in de organisatie om zeep te helpen. Bijvoorbeeld, een medewerker onderneemt een nieuw initiatief en haalt zijn targets niet. Hoe gaat de organisatie daarmee om?  

Mottard: “Wat goed naar voren kwam bij de deelnemende organisaties, waaronder NCOI, Shell, AkzoNobel, Detron, IMC. Lamb Weston / Meijer en Intrum Justitia, was dat zij het daar in grote mate mee eens zijn. Ze stellen dat het heel belangrijk is om als financial zo in de wedstrijd te zitten dat je het ondernemerschap bevordert. Of dat je als CFO zelfs nog een stap verder gaat en mensen empowered om fouten te durven maken.”

De mate waarin financials hiertoe in staat zijn is onder meer afhankelijk van industrie. In bijvoorbeeld de luchtvaart en oil and gas heb je bepaalde principes nodig die te allen tijde nageleefd moeten worden. Maar bij de meeste organisaties kun je het zo doen dat fouten melden niet afgestraft wordt en zelfs in zekere zin wordt beloond. Medewerkers die de gebaande paden verlaten en nieuwe dingen proberen wil je stimuleren. Wanneer targets niet gehaald worden kun je daar enorm veel van leren. Waarom zijn ze niet gehaald? Wat kunnen we nu anders gaan doen? 

De CFO’s stelden dat het belangrijk is mensen aan te moedigen te delen welke fouten ze gemaakt hebben. Uiteindelijk wil je een cultuur creëren waarin dit niet als iets verkeerds gezien wordt, maar juist als leerproces van de organisatie. Mottard: “Er was zelfs een CEO van een Belgisch bedrijf die zei; ‘als ik aan het einde van het jaar een gesprek heb met een medewerker en hij kan niet één fout benoemen die hij het afgelopen jaar gemaakt heeft, dan ontsla ik hem op staande voet’. Dit is de omgekeerde aanpak van de cultuur van jezelf indekken die je in veel grote organisaties tegenkomt.” 

“Het is makkelijk om in organisaties te werken waar men het bestaande blijft doen”, vervolgt Mottard. “En het is ook makkelijk om te doen wat mensen boven jou beslist hebben op een manier zoals deze mensen het zelf zouden doen. Niemand durft zijn nek uit te steken. Het probleem bij grote organisaties is dat iedereen duikt. Alles wordt top-down bepaald. Iedereen zit politiek in de wedstrijd en mensen maken promotie op basis van het niet nemen van risico’s. Niemand wil zijn nek uitsteken. We kunnen pas gaan leren als we daar van afstappen. De CFO’s gaven aan dat dit wel een lastige opgave is. Het is belangrijk met empathie en coaching bezig te zijn. Wanneer fouten besproken worden is het cruciaal om een medewerker niet bestraffend toe te spreken, maar juist te kijken naar wat er te leren valt en hoe het in het vervolg nog beter kan.”

Han Stoop, CFO bij NCOI

Johan Benning, CFO / Management Board member bij IMC (links) en Kevin Mottard, Alex van Groningen

Aan het woord: Hans Peter Van Arkel, Controller / Finance Manager bij Shell Nederland B.V.​​​​​​​

Wanneer je als bedrijf groeit is de vrijheid om te ondernemen versus control houden een slinger die voortdurend schommelt, aldus de deelnemende CFO’s. Er zijn momenten dat je de teugels even strak moet aantrekken, wetende dat een deel van je ondernemerschap eraan gaat. En af en toe moet je juist meer aan de kant van het loslaten gaan zitten. “Vooral voor hele grote bedrijven is loslaten een uitdaging”, aldus Mottard. “Middelgrote bedrijven zijn van nature ondernemender. Dat roept ook de vraag op of grote organisaties definitief aan hun einde gaan komen. Ze zullen in ieder geval het verregaande micromanagement moeten afleren.”

Uiteraard speelt ook aandeelhoudersdruk een belangrijke rol. Aandeelhouders willen vooral geen onzekerheid. Ook de publieke opinie helpt niet mee. Wanneer er fouten worden gemaakt bij bedrijven worden de bestuurders direct aan de schandpaal genageld. “Dat is overigens een punt waarop de middelgrote bedrijven wat konden leveren van de grote organisaties”, besluit Mottard. “Heb je plannen klaar voor wanneer het mis gaat en er negatief nieuws over jouw organisatie naar buiten komt? Hoe ga je dan communiceren en wie staat je bij? Een media-adviseur ontkrachte in ieder geval een veel gebruikte cliché, namelijk dat je stil moet zitten als je geschoren wordt. Wanneer je in een mediastorm terecht komt, moet je vooral niet stil blijven zitten.”