Sweder van Wijnbergen: ‘Spectaculair falend vaccinatiebeleid’

Proficiat voor de steunmaatregelen die Nederlandse overheid heeft genomen om de economie te stutten tijdens de coronacrisis, zegt Sweder van Wijnbergen. "Maar het vaccinatiebeleid faalt spectaculair”, zegt de bekende econoom in een interview met FM.nl. De Jonge heeft geen idee wat hij doet", constateert hij. "En het lijkt erop dat op ministerie van VWS egotrippers rondlopen, die werk naar zich hebben toegetrokken waarvoor ze als beleidsvoorbereidend ministerie helemaal niet geschikt zijn." Een gemiste kans, waardoor het economisch herstel later zal komen. 

"Ook onder sommige economen leeft het idee dat beleidsmakers tijdens de coronacrisis moeten kiezen tussen twee kwaden. Of een lockdown invoeren die schadelijk is voor de economie, of de pandemie de vrije loop laten waarbij de economie in tact blijft. Mensen als Coen Teulings en Barbara Baarsma betogen dat. Maar zij maken een denkfout; de keuze tussen lockdown en een normale economische gang van zaken bestaat helaas niet." Zegt Sweder van Wijnbergen, tegenwoordig vooral hoogleraar Economie aan de Universiteit van Amsterdam, in het verleden onder andere werkzaam bij de Wereldbank en het ministerie van Economische Zaken (als secretaris-generaal). Een best wel briljant denker, die graag van zich laat horen. Ook nu weer, tijdens de coronacrisis, waarin hij – misschien wel tegen het heersende 'Volksempfinden' in – een warm pleitbezorger is voor een lockdown, een stevige lockdown, welteverstaan. 

Zijn argumenten zijn kristalhelder: "Een lockdown is zeker niet slechter voor de economie. Eerder beter. Als je een pandemie op z'n beloop laat, grijpt het virus om zich heen. En dan – Baarsma en Teulings zien dat maar niet in – krijg je pas echt enorme economische schade. Je stort de economie in een langdurige crisis doordat besmette mensen niet goed kunnen functioneren en mensen die niet besmet zijn uit angst thuisblijven. Dus de argumenten tegen een lockdown deugen niet. Met een lockdown winnen we kostbare tijd; dit keer blijven mensen die anders waren besmet gezond tot dat ze zijn gevaccineerd. Waarna ze weer volledig kunnen meedraaien in de economie." Kortom: met een harde lockdown blijft de waardevernietiging nu beperkt en kan de economie straks sterker uit de startblokken komen, met een minimaal verlies aan menselijke levens, zo is de stellige overtuiging van Van Wijnbergen.

Reddende engel
Het devies volgens Van Wijnbergen is dus een harde lockdown, steunmaatregelen en de komst van 'de reddende engel' afwachten – zoals hij de aanstaande, grootscheepse vaccinatiegolf aanduidt. Of liever gezegd: we moeten de komst van die 'reddende engel' niet afwachten, maar de rode loper voor haar uitrollen, en alles in het werk stellen om zo snel mogelijk zoveel mogelijk mensen te vaccineren. 

Dat wil tot dusver maar niet lukken. "Volgens mij heeft zelfs Griekenland het nog beter voor elkaar dan wij. Het Nederlandse testbeleid was al goeddeels mislukt, en nu zitten we met een spectaculair falend vaccinatiebeleid. We zijn te laat begonnen, het vaccinatieproces verloopt traag en chaotisch. En hoe langer het duurt, hoe langer de economische ontwikkeling stokt en de schade oploopt. Hugo de Jonge heeft geen idee van wat hij doet. En je kunt je ook afvragen of het ambtelijke apparaat van VWS wel zo goed functioneert. Ik denk dat er veel ambtelijke egotrippers rondlopen, die allerlei taken naar zich hebben toegetrokken die ze helemaal niet aankunnen. Ambtenaren van VWS zijn ook helemaal niet gewend uitvoerend werk te verrichten: ze zijn er om beleid voor te bereiden en nota's te schrijven. Maar ze hebben geen enkele ervaring met complexe logistieke processen." 

Het besluit van VWS om de uitvoering van het vaccinatiebeleid bij de GGD's neer te leggen spreekt boekdelen, gaat Van Wijnbergen verder: "Een decentrale organisatie. 25 afdelingen die allemaal met een eigen IT-pakketje hobbyen." Een centrale aanpak – zoals in andere landen gebeurt – is veel beter. "Waarom niet het leger ingeschakeld om vaccinatie in goede banen te leiden net zoals tijdens de Mexicaanse griep in 2009. Dat ging van een leien dakje. Toen begonnen we als eerste land met vaccineren tegen de Mexicaanse griep en waren we als eerste klaar, dankzij de inzet van het leger. Enkele maanden geleden heeft het leger weer aangeboden de leiding over het vaccinatieproces op zich te nemen. Maar dat heeft VWS van de hand gewezen." En zo kon het gebeuren dat Nederland het enige land ter wereld dat een complexe logisitieke operatie toevertrouwde aan een 'beleidsvoorbereidend ministerie'. "Zo'n beetje de enige partij die dit zeker niet aankan.”