Vormde 2014 de stilte voor de eurostorm van 2015?

Ook al is de muntunie verre van uit de gevarenzone, toch was 2014 een relatief rustig jaar. Maar daarin komt verandering. Mede dankzij uitgebleven hervormingen in Frankrijk en Italië, een kern die ook niet al te sterk in de economische schoenen staat en veel electoraal vuurwerk dat in 2015 op het programma staat.Luiden Grieken weer storm in?Wat betreft dit laatste, de Grieken weten de aandacht van de markten weer op zich gevestigd vanwege geruzie met de Trojka (EU, ECB en IMF) en grote politieke onrust. De regerende coalitie van Nieuwe Democratie en Pasok heeft niet voldoende stemmen weten te winnen voor haar presidentskandidaat, waardoor de Grieken op 25 januari naar de stembussen gaan.  De links-populistische Syriza staat op de eerste plek in de peilingen en diverse vermogensbeheerders en analisten hebben al de noodklok geluid over het vooruitzicht van een door Syriza-voorman Tsipras geleid kabinet.De Griekse kwestie moet breder gezien worden: kiest Europa voor een fiscale unie (en gaat het over tot schuldenafschrijving voor de Grieken) of kiest het voor een Grexit? Als de andere Eurolanden Griekenland binnenboord willen houden, is schuldenafschrijving waarschijnlijk onontkoombaar. Europa op de electorale kop?Het electorale stemgeweld reikt veel verder dan Griekenland dit jaar:• Frankrijk: kiest eind maart nieuwe besturen in de departementen (die de Senatoren afvaardigen)• Nederland: indirect een nieuwe senaat via de statenverkiezingen op 18 maart• Duitsland: deelstaatverkiezingen in Hamburg op 15 februari en Bremen op 10 mei• Estland: parlementsverkiezingen op 1 maart• Finland: parlementsverkiezingen op uiterlijk 19 april• Portugal: parlementsverkiezingen op 20 september en 11 oktober• Spanje: parlementsverkiezingen op 20 decemberEn ook buiten de Eurozone blijven de stemhokjes niet leeg:• Polen: presidentsverkiezingen uiterlijk op 17 mei en voor een nieuw parlement waarschijnlijk in oktober• Verenigd Koninkrijk: parlementsverkiezingen op 7 mei• Denemarken: parlementsverkiezingen uiterlijk op 14 september  Politieke instabiliteit onafwendbaar?Deze verkiezingsgolf kan gevat worden onder drie vragen:• Krijgen populistische partijen meer macht? Daar heeft het alle schijn van gezien de peilingen voor bijvoorbeeld Syriza (Griekenland), PoDemos (Spanje), PVV (Nederland) en UKIP (VK).• Worden ‘grand coalitions’, instabiele coalitieregeringen en wankele minderheidsregeringen de nieuwe trend, daar waar veel landen decennialang relatief stabiele coalitieregeringen of tweepartijenstelsels hadden? Kijk bijvoorbeeld naar Nederland, waar de huidige regering wel een meerderheid van de stemmen heeft in de Tweede Kamer, maar niet in de Eerste Kamer. Dat zou zo maar kunnen veranderen in maart, waarna het huidige kabinet ten dode is opgeschreven. In Groot-Brittannië is de laatste jaren al een coalitieregering aan de macht (wat vrij uitzonderlijk is) en dat zal na de verkiezingen waarschijnlijk niet veranderen.• Blijft regionale onafhankelijkheidsstreven op de kaart staan? Dit speelt met name in Spanje en het VK. Bij de Britse verkiezingen gaat de Scottish National Party het waarschijnlijk zeer goed doen in Schotland ten koste van Labour met grote electorale gevolgen. In Spanje is een constitutionele crisis rondom Catalonië nog niet helemaal afgewend.Juridische en geopolitieke verstoordersPolitieke onrust in Europa lijkt gegarandeerd op de menukaart voor 2015. Andere ingrediënten kunnen voor verdere instabiliteit zorgen. Zo zal het Europese Hof zich binnenkort uitspreken over de rechtsgeldigheid van het zogenaamde OMT (Outright Monetary Transactions) programma van de ECB. De aankondiging van OMT door Draghi in de zomer van 2012 bracht de paniek op de financiële markten tot stilstand. Als de Europese rechters het OMT-programma aan banden leggen, kan dit voor onrust zorgen.Daarnaast kan geopolitiek voor scheuringen zorgen in Europa. Dan heb ik met name over de spanningen met Rusland. Sommige landen – denk aan Polen en de Baltische staten – prefereren een harde lijn jegens Rusland, terwijl andere staten het rustiger aan willen doen. Deze onenigheid kan relaties onder druk zetten en zijn weerslag hebben op andere belangrijke onderwerpen op Europees niveau.Sowieso wordt al aan de Europese fundamenten gezaagd: de Britse premier Cameron wil de positie van het Verenigd Koninkrijk binnen de EU heronderhandelen, waarbij o.a. het vrije verkeer van personen in het geding kan komen. Investeerders en markten zitten hierop uiteraard niet te wachten.Paraplu noodzakelijkTalloze geopolitieke en politiek-economische risico’s dus in 2015 voor de Eurozone. De invloed van buitenaf biedt hooguit een gemixt beeld. De groei in de VS en het VK, de doorzettende opkomst van veel landen (China, India, Indonesië enz.) en een lage olieprijs kunnen voor broodnodige zon zorgen in een grijs klimaat. Toch vindt niet snel een omslag van het weer plaats en blijft de wereldeconomie in een trager tempo groeien dan in de voorgaande decennia. Dit zal zijn weerslag hebben op de politieke stabiliteit in Europese landen en omgekeerd zullen internationale en nationale politieke problemen de economische groei vertragen. Een paraplu voor economische en politieke regenbuien en motregen lijkt dus geen overbodige luxe.Andy Langenkamp is Senior Politiek Analist voor ECR Research en ICC