Zet mens centraal in risicomanagement

Door Piet Klop Elke organisatie heeft doelstellingen. En het realiseren van die doelstellingen wordt bedreigd door risico’s’. Elk risico heeft oorzaken en elke oorzaak kan met maatregelen worden tegengegaan. Doelstellingen, risico’s, oorzaken en maatregelen. De doelstellingen staan dus centraal. Risicomanagement is in mijn visie dan ook een term die ‘ruimte voor verbetering biedt’ in consultants jargon. Doelstellingenmanagement is een betere term. Inmiddels zijn we in Nederland in een cultuur beland waarin risico’s vermijden voorop staat. Voor je het weet word je aansprakelijk gesteld, terecht of niet. De aansprakelijkstelling komt wel in de krant, de vrijspraak (als die er is) niet. Niemand wil zo in de media!Ik ben opgeleid en opgegroeid als accountant. In mijn opleiding heb ik twee belangrijke basisregels geleerd: ‘knowing the business’ en ‘tour the plant’. In essentie gaat het om het begrijpen van de wereld achter de cijfers. Hierdoor kun je de organisatie goed adviseren over het verbeteren van de bedrijfsvoering. Maar het is steeds meer een systeemwereld geworden: van ‘tell me’ naar ‘show me’ en uiteindelijk ‘prove me’. Dat moet anders! Juist met betrekking tot risicomanagement! Daarom starten wij per 1 september RISK VALUES. Risicomanagement (ja, ik hou die term toch maar aan) waarbij de mens en de bedoeling weer centraal staan. Voor elke CFO toepasbaar in de praktijk. Hoe is dit dan concreet ingevuld? Hoe stel je de mens centraal bij risicomanagement? Ik licht het toe. Vertrouwen is het fundament. Vertrouwen is te definiëren als de bereidheid om risico te nemen zonder zekerheid vooraf. En als er vertrouwen is zijn mensen bereid om zich kwetsbaar op te stellen. En dat is de basis voor een goede samenwerking om samen, van hoog tot laag, de risico’s in beeld te brengen. Wetenschappers zeggen: “Groepen scoren significant beter dan individuen”. Twee weten meer dan een is de volkswijsheid. En als er ook nog met voldoende diversiteit wordt samengewerkt dan kun je er vrijwel zeker van zijn dat die risico’s worden gedetecteerd die relevant zijn. Hoewel, naast de lijstjes wordt er vooral risicobewustzijn gecreëerd. Ik vraag mij vaak af of er misschien een kraanmachinist in Alphen aan de Rijn zich voor uitvoering van de klus heeft gemeld met de vraag:  “Is dit wel een goed idee zo?”. Door de mens centraal te stellen is risicomanagement sneller, goedkoper, leuker en vooral effectiever. Hoe is dan de aansluiting met de doelstelling? Wij brengen risicomanagement naar de mensen op de werkvloer. Risicomanagement is geen “kunstje” van de CFO, de staf of een externe adviseur. Wij helpen de mensen op de werkvloer en de managers zodat zij zich weer kunnen concentreren op hun doelstellingen. Het managen van de risico’s hoort daarbij. Het maakt het mogelijk om “echt” een lerende organisatie te worden! En een lerende organisatie heeft lagere kosten en hogere opbrengsten. Wie wil dat nu niet?In hoeverre is RISK VALUES wetenschappelijk onderbouwd denkt u wellicht? De cultuur van vertrouwen wordt in kaart gebracht met wetenschappelijk gevalideerde modellen. Dat vertrouwen en diversiteit bijdragen aan een lerende organisatie is reeds veelvuldig wetenschappelijk onderzocht. Tot slot haken wij aan bij de indeling van de risico’s aan op een model van Kaplan en Mikes uit 2012. Zij spreken over preventable risks (zorgen dat de voorspelbare zaken niet fout gaan), de strategische risico’s (zorgen dat het goede wordt gedaan) en de external risks (zorgen dat er afstemming blijft met de omgeving). Met name de laatste categorie is anno 2016 actueel. Het gaat om het zijn van een antifragiele organisatie volgens de visie van de filosoof Taleb. Het ‘agile’ werken waardoor er improvisatievermogen in de organisatie zit. De organisatie wordt dus wendbaar en kan inspelen op onverwachte gebeurtenissen.Piet Klop RA MGA, is ruim 20 jaar partner geweest bij een ‘Big4’ kantoor en thans verbonden aan Vanberkel Professionals BV. RISK VALUES http://www.riskvalues.nl is een samenwerkingsverband van experts op het gebied van soft controls en risicomanagement.