“Randstad zal altijd mijn tent blijven”

Sinds 2001 is Robert Jan van de Kaats CFO bij Randstad Holding; de 17 jaren gingen snel voorbij. Omdat hij niet één, maar telkens weer een andere baan had bij het uitzend- en HR-dienstverleningsconcern, vertelt de winnaar van de CFO Lifetime Achievement Award. Zo zette hij de vestiging in Japan op de kaart en was nauw betrokken bij de overname van Vedior, hield zich bezig met IT. Om maar drie van tientallen wapenfeiten te noemen. Van de Kraats zag de omzet stijgen van 5 miljard euro in 2001 tot meer dan 23 miljard euro nu. Waarmee Randstad, samen met het Zwitserse Adecco, de grootste uitzender wereldwijd is. En nu is dan de tijd gekomen om afscheid te nemen.

Dat doet een beetje pijn, maar het geeft ook tijd en ruimte voor andere uitdagingen die Van de Kraats nog wil aangaan. Zoals lesgeven op een universiteit of hogeschool. “En eens goed om me heen kijken, gewoon hier in Amsterdam.” Van groot in Nederland tot grootste in de wereld. Het was een lange reis. Maar wel eentje in de hoogste versnelling. Een duizendpoot onder de CFO’s, iemand die naar buiten treedt, naast en met de CEO opereert, zeker niet een man van alleen die cijfers. Een blijver, dat dan weer wel. Uit de bocht vloog Van de Kraats alleen op het circuit, waar hij als vrijetijdscoureur nog wel eens over het randje ging. “Ja, dat was in Spa-Francorchamps”, glimlacht hij. “Een niet gepland uitstapje in die gevaarlijke bocht…“

Snelheid

Snelheid zat er altijd al in. Op zijn zestiende sleutelde hij aan zijn Kreidler om het maximale aantal pk’s uit de brommer te halen. En na het behalen van zijn rijbewijs bleek gevlei bij zijn vader om diens auto te mogen gebruiken niets uit te halen. “Ik had al te vaak ongelukjes gehad. Dus moest ik mijn vervoer zelf regelen.” De wens naar een auto, naar vrijheid, was heel sterk. Dat vier wielen geld kosten, loste hij relatief simpel op. Van de Kraats combineerde een studie tot registeraccountant met werk, vanaf zijn negentiende is hij fulltime actief. “Die werkgever werd Dijker en Doornbos, voorloper van PricewaterhouseCoopers, de studie volgde ik ’s avonds. En die auto… werd een knalgele VW Kever.”

Omdat accountancy niet zijn roeping beek – “Ik zit liever zelf achter het stuur in plaats van te controleren” – stapte hij in 1989 over naar Grundfos, een Deense multinational. Vier jaar later volgt kredietverzekeraar NCM, voorloper van het huidige Atradius, waar hij het schopte tot een positie in de Raad van Bestuur. Waarna weer acht jaar later Randstad wacht.

Droombaan

“Een geweldig bedrijf. Ik belandde in een baan die ik nooit had verwacht. Waarvan ik niet eens had durven dromen”, vertelt de afzwaaiende CFO. “India, China, Japan, delen van Zuid-Amerika, Scandinavië… Beginnen in heel veel nieuwe landen, in nog niet ontgonnen gebied. Ik weet nog dat ik in Japan arriveerde. Ik was al gewaarschuwd. Maar weinig Japanners spreken Engels. En het heeft totaal geen zin om met een team van vijftig mensen naar Tokio af te reizen. Zakendoen is daar niet als in bijvoorbeeld Amerika. Waar je bij een bedrijf binnenstapt, een zak geld op tafel legt en de onderhandelingen over de verkoop begint. Nee, in Japan gaat die zak snel ván tafel. Daar willen ondernemers weten waarom je zo geïnteresseerd bent in hun bedrijf. Wat je drijfveren zijn. Ik dacht dat de klus na vier gesprekken wel geklaard was. Het zouden er uiteindelijk veertien worden.

Maar juist door die lange aanloop werd Japan een groot succes.” Veel hoogtepunten, slechts een enkel dieptepunt. Tot die eerste categorie behoort zeker de overname van branchegenoot Vedior. Met een omzet in 2007 van 8,5 miljard euro bijna net zo groot als Randstad, met op dat moment 9,2 miljard omzet. “

De crisis volgde en de gezamenlijk omzet daalde tot 12 miljard euro”, weet Van de Kraats nog goed. Het was een van die schaarse minder mooie momenten in zeventien jaar. Waarna het heel snel weer in sneltreintempo bergopwaarts ging met Randstad. En the sky the limit bleek. “Toen ik in 2001 begon, hadden we een omzet van 5 miljard euro. Maar hoewel 60 procent van die omzet in het buitenland werd geboekt, kwam 100 procent van de winst uit Nederland. Dat moest dus anders. Nu komt er meer winst uit de Verenigde Staten en Frankrijk dan uit eigen land.”

Familiebedrijf

Randstad begon in 1960 als familiebedrijf. Oprichter Frits Goldschmeding was al sinds zijn economiestudie aan de VU gefascineerd door de inzet van tijdelijke werkkrachten. In zijn Amsterdamse studentenkamer begon hij Uitzendbureau Amstelveen, dat later werd omgedoopt in Randstad. In het eerste jaar behaalde het eenmansbedrijfje 9,53 gulden winst. Maar de visie van Goldschmeding was goud waard, zo zou blijken.

Een menselijke visie bovendien: de voormalig Randstad topman richtte de Goldschmeding Foundation voor mens, werk en economie op. Om meer liefde en medemenselijkheid in de samenleving te brengen. “Ik bezocht Frits als groot aandeelhouder zeer regelmatig, ook in de crisis”, vertelt Van de Kraats. “Hoe deed jij dat in zwaar weer? vroeg ik. Dan vertelde Frits over regulering, het benutten van kansen, ook in moeilijke tijden. Hoe belangrijk het vinden én behouden van goede mensen is, het sociale aspect. Energie steken in maatschappelijk verantwoord ondernemen. Frits heeft Randstad een heel sterke cultuur meegegeven. Ja, wij willen graag goed doen. Ik heb van onze gesprekken destijds veel geleerd. Frits Goldschmeding is helemaal weg bij Randstad, hij is 84. Zijn belangen worden nu behartigd door professioneel management. Maar ik ga binnenkort weer eens bij hem buurten!”

"Inspirationally irritating"

Robert Jan van de Kraats wist internationaal talent naar Randstad te halen. Hij zorgde ervoor dat het hoofdkantoor in Diemen niet alles naar zich toe trok. Realiseerde zich dat je de teugels soms moet laten vieren. En zette de rol van finance stevig op de Randstad-kaart. Maar werd nooit – zoals veel CFO-collega’s – een cijferman, die superboekhouder. Lachend vertelt hij: “Ik ben zeker niet die financieel expert op alle terreinen. Mijn kracht is meer goede mensen vinden en goed communiceren. Mensen spreken, de cijfers terug naar de business laten gaan en gebruiken om, met een inspirationally irritating stijl, de prestaties van het bedrijf te verbeteren. Ik zei onlangs tegen het Corporate Accountancy Team dat ik misschien één uur per maand aan cijfers besteed. ‘Nee hoor, het is minder’, pareerden ze… Die oeuvre-award is dan ook niet exclusief voor mij. Zonder de mensen om me heen, met wie ik samen deze Randstad-reis maakte, had ik die nooit gekregen.”

Aankoop monster voor lange termijn

Big data, analytics, artificial intelligence, robotisering… Randstad is druk met de digitale transformatie. Om stappen te maken, werd voor een slordige 500 miljoen euro branchegenoot Monster – wereldwijd, niet alleen het Nederlandse Monster Board – gekocht. Critici zeggen dat die investering het concern tot op heden meer geld heeft gekost dan het opleverde. “Dat is misschien zo, maar met Monster hebben we voor de lange termijn gekozen. Uiteindelijk zal blijken dat die investering, daarvan ben ik overtuigd, het waard was. Wij willen straks de man of vrouw, die bijvoorbeeld een opleiding in big data volgt maar nog niet op zoek is naar een baan, samenbrengen met een werkgever die expliciet op zoek is naar hem of haar. Met nieuwe technieken kan dat. Verbinden van mensen. Zijn ze job fit, boss fit, company fit? Het is de toekomst.”

Dat uitzendbureaus het moeilijk krijgen, zoals recent nog in een ING-rapport werd voorspeld – de LinkedIns en Ubers van deze wereld zouden een bedreiging voor traditionele uitzenders vormen – gelooft Van de Kraats niet. “Ach, dat roepen ze nu al jaren. Ik verwacht juist enorme impulsen door al die nieuwe technologieën. Misschien dat Randstad de komende zeventien jaar de omzet opnieuw kan verveelvoudigen. En ja, er zullen banen verdwijnen als vrachtwagens automatisch worden bestuurd. Maar omgekeerd komen er ook veel banen – denk aan de zorg, denk aan de catering – bij.”

Toekomst

“Randstad zal altijd ‘mijn tent’ blijven”, zegt Robert Jan van de Kraats. Maar hij heeft zijn vizier ook op de toekomst gericht. En hij wil nog zeker tien jaar aan de bak. Met ietsje meer tijd voor golf, voor zijn huis in Spanje. Maar ook voor werk, zoals de commissariaten – onder andere bij Schiphol en kunstmestproducent OCI – en de baan als voorzitter van de board bij trust- en advieskantoor TMF, een bedrijf met 7000 fiscalisten, juristen en administrateurs. “Wij helpen de Netflixen en Amazons als die vestigingen waar ook ter wereld willen opzetten”, vertelt hij. “En ik zou graag lesgeven op een universiteit of hogeschool. Deed ik in het verleden ook al eens. Dan wil ik praten over cases, over concrete zaken. Aan studenten leren dat je mensen in hun werk moet inspireren door te prikkelen, op het irritante af. Tja, vergeet de spreadsheets.”

Robert Jan van de Kraats

Favoriete boek: De levens van Jan Six, een familiegeschiedenis (Geert Mak)
Auto: Porsche 911 Carrera GTS Cabriolet
Echtgenote: Judith
Kinderen: drie dochters, een zoon
Woonachtig: Amsterdam-Zuid en Costa Brava
Hobby’s: golf, wijn, rustig om me heen kijken
Favoriete muziek: Doctor Rockit (Café De Flore)