Alexander Meijer wil overheden sneller laten innoveren

Meijer kwam bij toeval bij de overheid terecht na een begin van zijn loopbaan in de juridische wereld. ‘Ik kreeg een opdracht voor drie maanden werk bij een gemeente, maar was al in drie weken klaar. Ik vond dat raar, maar mijn baas niet. Sindsdien is het mijn passie om de publieke sector te veranderen.’Hij noemt zichzelf een expert in het vernieuwen van overheidsorganisaties.  ‘Sinds mijn 26e heb ik in leidinggevende functies gewerkt. De uitdaging is om zonder grote budgetten toch veranderingen te realiseren. Ik wil een betere wereld creëren met een lokale overheid die aansluit op de wensen van de inwoners. Ik wil ervoor zorgen dat we weer een betrouwbare overheid worden die transparant en integer is. Ik geloof dat we samen de overheid kunnen vernieuwen.’GoedkoperOp dit moment zitten veel gemeenten in de voorbereiding voor de decentralisatie van het sociaal domein. Hugo Drolsbach vraagt aan Meijer hoe dit bij Ronde Venen verloopt. ‘Dat is een zwaar proces, want het is nog niet helemaal duidelijk wat gemeenten te wachten staat. We zullen ons in de loop van de tijd hierop moeten aanpassen. ‘Om een voorbeeld te geven: via Jeugdzorg zouden we op scholen meer aan preventie kunnen doen en eerder problemen binnen gezinnen op het spoor komen. Op lange termijn zouden we waarschijnlijk goedkoper af zijn, maar er is op dit moment geen geld om daar in te investeren.’ Goede leidersAlexander Meijer vertelt hoe hij veranderingen in de gemeentelijke organisatie doorvoert. ‘Belangrijk bij innovaties is leading by example. Samen met het lijnmanagement neem je de hele organisatie mee door een serie van kleine initiatieven. Dit betekent dat je niet de specialisten het voortouw laat nemen, maar goede leiders. Toen ik binnenkwam bij Ronde Venen heb ik als eerste uitgezocht welke mensen daarvoor het meeste geschikt zijn.’Het financieren van innovatie is van oudsher lastig, stelt Meijer. ‘Er wordt vooral gekeken of de berekening klopt, maar investeren in innovatie is per definitie niet vooraf dicht te spijkeren. Daarom wordt het onderwerp innovatie vaak ook niet aangemoedigd. Als je wel wilt veranderen, moet je dus op een andere manier kijken naar het budget. Begin met de ambitie van de organisatie en kijk welke doelen je wilt bereiken. Vervolgens stel je vast hoe je daar middelen voor gaat vrijmaken. Finance zou daarbij niet horen te kijken naar wat niet kan, maar hoe ze dit wel mogelijk kunt maken. Bovendien sturen veel gemeenten ook te veel op rechtmatigheid en te weinig op doelmatigheid .’Als leidinggevende heeft Meijer tegenwoordig vooral oog voor de ontwikkeling van soft skills. ‘Opleiding en kennis zijn meestal wel op voldoende niveau. De vraag is nu veel meer hoe je communiceert en overtuigt, hoe je daadwerkelijk impact uitoefent binnen de organisatie.’Echt veranderenDrolsbach van Vanberkel Professionals vraagt aan Meijer of veranderen veel geld kost. ‘Innoveren kan ook zonder groot budget’, weet Meijer uit ervaring. ‘Zo heb ik een aparte ruimte ingericht als symbool van de vernieuwing, een room for talent. Finance geloofde het bedrag dat ik voor innovatie had opgenomen niet en nam de post om die reden ook niet op in de verantwoording over de jaarrekening. Er was 0 euro in de begroting opgenomen. En de innovaties hebben we binnen het bestaande budget gerealiseerd. De kosten van de innovatie waren vele malen lager dan Finance zich kon voorstellen. Die weerstand bij Financiën zat vooral in de mindset. Samen met HR zijn financials vaak in zekere zin onbedoeld en waarschijnlijk onbewust ‘saboteurs’ van verandering, maar die afdelingen zouden juist innovatie mogelijk kunnen maken in plaats van tegenhouden. Echt veranderen gaat volgens mij dan ook veel beter door te beginnen met direct leidinggevenden.’ Haalbaarheid in de raad Meijer denkt dat gemeenten in een veel hoger tempo dan nu zouden kunnen innoveren. ‘We werken nu nog met vijftig losstaande Excel-sheets, dat kan veel eenvoudiger. Er zijn echter niet veel experts die begrijpen hoe gemeenten werken. Partijen kunnen wel nieuwe IT-systemen invoeren, maar ik wil alleen met echte deskundigen werken, die ook mijn mensen trainen om het echt in de organisatie te laten beklijven. Daarnaast verschuilen veel ambtenaren zich ook achter de zogenaamde ‘politieke organisatie’ en ‘haalbaarheid in de raad’. Ik vind dat gemeentesecretarissen hun verantwoordelijkheid moeten nemen om toch noodzakelijke veranderingen door te voeren.’