Amsterdam volledig out of control

Door Monique Harmsen  Nog erger dan het totale gebrek aan transparantie en control is de constatering dat het ook niemand echt heeft geïnteresseerd in die twaalf jaar. Noch de burgermeester, noch de wethouder van Financiën, de gemeenteraad of de verantwoordelijke ambtenaren, hebben in die tijd stappen ondernomen om de situatie structureel te veranderen. Er zijn wel enkele halfslachtige pogingen gedaan, maar die stierven een vroege dood door een gebrek aan daadkracht. Als CFO weet u als geen ander dat mooie plannen maken niet moeilijk is, maar de implementatie van die plannen des te meer. Het vergt aandacht en doorzettingsvermogen, met regelmaat moet gecontroleerd worden of de voorgestelde maatregelen worden uitgevoerd en of ze goed worden uitgevoerd. Daar ontbrak het aan in Amsterdam. De praktijk was dat na iedere verbeteringspoging iedereen weer vrij snel overging tot de orde van de dag waarbij iedere afdeling meer met zijn eigen koninkrijkje bezig was dan met de stad.  Deze koninkrijkjes waren allemaal op een andere manier ingericht en georganiseerd. Hierdoor ontbrak het totaaloverzicht en was uitwisseling van gegevens en consolideren onmogelijk. Ambtenaren voelden zich niet geroepen mee te werken aan de voorgestelde verbeteringen en zij werden daar ook niet echt toe gedwongen.Deze situatie had nog jaren door kunnen gaan, ware het niet dat dat er in 2013 iets vreselijk misging. In plaats van 1,88 miljoen werd er 188 miljoen aan woonkostenbijdragen aan bewoners van Amsterdam overgemaakt. Nu werd het blijkbaar te gortig en werd een enquêtecommissie ingesteld. Een geluk bij een ongeluk.De commissie doet in haar rapport een aantal aanbevelingen die ervoor moeten zorgen dat de stad meer grip op de financiën krijgt. Zo moet de wethouder van Financiën via een ‘zorgplicht’ verantwoordelijk worden voor de financiële functie. Vreemd, je zou denken dat hij dat al was. Of er ook consequenties zitten aan het niet invullen van die zorgplicht laat de commissie zich niet uit. Verder moet ook de gemeenteraad zich meer verdiepen in de begroting en jaarrekening, moet er meer controle komen op lopende projecten en moeten verantwoordelijkheden duidelijk zijn. De grootste moeilijkheidsgraad zal niet liggen bij de verbetering van processen. Het lukt multinationals met honderden afdelingen in binnen- en buitenland tenslotte ook om hun processen op orde te hebben en in control te zijn. Er zijn genoeg best practices waaruit geput kan worden.Alles valt of staat met de uitvoering van de belangrijkste aanbeveling van de commissie die stelt dat het afgelopen moet zijn met de cultuur van vrijheid blijheid waarin iedereen maar doet waar hij zin in heeft. Mijn suggestie zou zijn: laat de verantwoordelijke wethouder net als CFO’s en CEO’s een in control statement tekenen en verbind sancties aan het niet in control zijn. Datzelfde geldt ook voor de hoge ambtenaren, voor hen moet gelden: comply or disappear.  Wie niet mee wil werken, moet het veld ruimen in het belang van de stad.We moeten af van het idee dat we straffeloos met gemeenschapsgeld kunnen strooien. De situatie in Amsterdam van de afgelopen twaalf jaren heeft er volgens de enquêtecommissie toe geleid dat er jaarlijks 20 miljoen euro in rook is opgegaan. Dit geld had aan heel wat nuttiger zaken besteed kunnen worden. Het is aan de huidige wethouder van Financiën, Udo Kock, om spijkers met koppen te slaan. De commissie heeft een sense of urgency gecreëerd, het is nu een zaak van doorpakken. Lukt dit niet goedschiks dan maar kwaadschiks. In een tijd van bezuinigingen is het aan burgers niet uit te leggen dat er 20 miljoen euro per jaar over de balk gesmeten wordt.