‘Andere perspectieven, nieuwe inzichten’

“Duurzaam ondernemen betekent risico’s nemen”, zegt Wubbo Ockels, natuurkundige, ruimtevaarder en hoogleraar aan de TU Delft. “We kunnen veel in Nederland, maar we vragen zo weinig, ook als het gaat om het milieu. Het idee dat we er iets aan kunnen doen, is weg. We zijn een democratie, we zouden als Nederlanders op de barricaden moeten voor duurzaamheid. Kinderen geloven er wel in, we moeten nu waarde garanderen voor de toekomst. Ik roep vrouwen dan ook op om hun stem te laten horen, zij richten zich op de toekomst van hun kinderen. In Kopenhagen praten we mee over het milieu van de wereld. Dat is gek, want we staan als Nederland op plaats 28 in Europa als het gaat om het gebruik van duurzame energie.” “Ik zou zeggen: zorg eerst dat je je eigen land op orde hebt. We moeten onze jeugd serieus nemen en innovatie in de discussie betrekken, maar dat gebeurt niet. We moeten ernaar streven de beste te worden. Er heerst in Nederland een cultuur van een 5,6 is goed genoeg. Vind je het gek dat mensen niet betrokken zijn? We zouden een prijsvraag moeten houden over duurzaamheid, wie komt met de beste ideeën. Maak het leuk en transparant. De vraag die we ons moeten stellen is: waarom doen we het niet? Mensen zijn bang omdat ze het niet begrijpen. Je hebt betrouwbare analyses nodig die je gewoon op eenvoudige wijze vertellen wat het is. Als je het hard kunt maken tegenover investeerders, krijg je geld.” Gelukkig, concludeert Ockels, steken steeds meer ondernemers hun nek uit om innovatieve, duurzame initiatieven op de Nederlandse markt te introduceren. “Energieproblemen los je namelijk niet op door de broekriem aan te halen, maar juist door nieuwe vormen van transport en communicatie te scheppen en intelligenter met de middelen die we hebben om te gaan.”ANDERS ONDERNEMENOok Ruud Koornstra, directeur van Tendris Holding, een investeringsmaatschappij voor duurzame ondernemingen, is geen voorstander van de broekriem aanhalen en om dat te bewijzen toont hij zijn elektrische Lotus, die qua prestaties niet onderdoet voor de benzineversie. We moeten echter wel anders ondernemen. “Duurzaamheid is het beter krijgen dan nu, maar zonder dat dit verliezers oplevert”, zegt Koornstra. “Om de maatschappij vanuit deze visie te verbeteren moet je bestaande spelregels en structuren ter discussie durven stellen. Dit vereist lef, handelingsperspectief, partnership en innovatie.” Ondernemen is dromen, aldus Koornstra.“Als Martin Luther King had gezegd: Ik heb een strategie, had niemand naar hem geluisterd. Je moet terug naar je jeugd. Wat is onze droom? Het is een puinhoop in de wereld, dat geldt niet alleen voor het klimaat, bijna alles wat we doen is niet duurzaam.” “We kunnen de problemen oplossen met technologische vindingen. Bij Oxio beloonden we de consument voor duurzaam gedrag, we haalden binnen een jaar 200.000 gezinnen over om stroom van ons af te nemen. Shell was ook met duurzame energie bezig, maar was veel minder succesvol. Ze wilden daar van ons weten wat onze truc was. Shell is kampioen olie, het heeft niets met groen en de consument pikt dit niet. Je moet eerlijk zijn. Er zijn steeds minder domme mensen, echtheid is heel belangrijk.” Omdat het bedrijf te klein was voor een tafellaken en te groot voor een servet, heeft Koornstra Oxio uiteindelijk verkocht aan een investeringsmaatschappij. Het geld dat hij hiermee verdiende werd in nieuwe technologie geïnvesteerd, zoals de ontwikkeling van led-lampen. Duurzaamheid is volgens Koornstra een containerbegrip. “Duurzaamheid betekent durf om te heroverwegen. Het gaat erom dat je niet ten koste van elkaar, maar met elkaar wint. Zolang er iemand verliest, ben je niet duurzaam. Je moet alles heroverwegen.”DUURZAAMHEID TOEVOEGENMaatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) vraagt een nieuwe focus van organisaties, ondersteund met de juiste prestatie-indicatoren. Als MVO een strategische plaats in de organisatie krijgt, is het van belang om over de juiste informatie te beschikken. “Ook voor duurzaamheid geldt dat het voorspellen van de waarde van duurzaamheidsinitiatieven essentieel is. Bovendien verwacht ook de omgeving van organisaties transparantie in de ‘triple bottom line’ indicatoren: people, planet, profit”, aldus Karel Kinders, Managing Director SAS Nederland. Jim Davis, Senior Vice President en Chief Marketing Officer SAS, verwacht dat er de komende twee jaar grotere veranderingen in de businessomgeving zullen plaatsvinden. Het is de versnelling van een trend die drie tot vier jaar geleden werd ingezet, maar die nu tot nog grotere veranderingen zal leiden. “We hebben twee keuzen: of we wachten af – wat niet verstandig is, want van de laatste recessie weten we dat 25 procent van de toenmalige Fortune 500-bedrijven nu niet meer actief is –, of we kijken naar wat we doen en voegen duurzaamheid toe. Het gaat niet om de huidige business, die moet je efficiënt managen, maar je moet het potentieel goed bekijken. Bedrijven moeten voorbereid zijn op andere business in een andere omgeving”, aldus Davis. “Duurzaamheid heeft zich ontwikkeld van een methode tot kostenbesparing naar een strategisch doel, het is onderdeel van de kernactiviteiten. We komen tot nieuwe strategische inzichten en willen weten hoeveel CO2 we uitstoten; welke processen hebben de grootste emissie, wat kost dat ons en kunnen we efficiënter zijn?” “Dat heeft ook gevolgen voor de manier waarop we rapporteren. Het meten van duurzaamheid is erg ingewikkeld en er zijn veel organisaties en standaarden. Je ziet dat er enorm veel gegevens beschikbaar zijn, maar hoe vorm je die data om naar een rapportage?” “Er zijn veel bedrijven die duurzaamheid meten, maar wat meet je dan? De gegevens die beschikbaar zijn, zijn gebaseerd op metingen in het verleden, maar wat zeggen die over de toekomst? Het management doet mooie beloften aan aandeelhouders en publiek, maar hoe vul je die in? Ik ben geen fan van scorecards en KPI’s, alleen cijfers zonder strategie werken niet. Je moet transparantie in een organisatie brengen, zodat iedereen kan zien waar men staat.”KLAAR VOOR DUURZAAM WERKENEen hulpmiddel bij het creëren van meer transparantie en overzicht in het halen van duurzaamheidsdoelstellingen is volgens Davis het business analytics framework. “Dit is geen ERP-achtige oplossing, maar een tool om snel gegevens in te voeren en aan te passen. Je moet zorgen dat de data goed zijn. Veel bedrijven laten daar analytics op los, maar dat is een veel misbruikte term, die ook wordt gebruikt voor andere zaken, zoals standaardrapportages of ad-hocrapportages. Deze activiteiten kijken terug naar het verleden en zijn reactief in plaats van proactief. Daarnaast wordt er gebruikgemaakt van statische analyses, forecasting of voorspellende modellen. Die moeten echter geoptimaliseerd worden. We moeten ons afvragen: hoe kan het beter, wat is de beste oplossing voor een complex probleem”, aldus Davis. Daarbij moet gerapporteerd worden met de gebruikersgroep in het achterhoofd. Een business analytics framework kan helpen bij het vinden van de beste oplossing. Hoewel iedereen er bijna van doordrongen is dat we een stap moeten maken in het duurzaamheidsvraagstuk, bestaat er volgens Davis de nodige weerstand in de praktische uitvoering. “Je ziet dat bedrijven barrières opwerpen. Uit onderzoek blijkt dat ondernemers duurzaamheid moeilijk te meten vinden, moeilijk te integreren in de businessprocessen, de kosten zijn te hoog, werknemers zien duurzaamheid niet als prioriteit en regionale managers geven er geen prioriteit aan.” Om de organisatie klaar te maken voor duurzaam werken is volgens Davis leiderschap vereist. Daarnaast is transparantie belangrijk, niet alleen ten opzichte van werknemers, maar ook van klanten en aandeelhouders. “Er moet gekeken worden of er ondersteunende processen beschikbaar zijn. Maar de cultuur is het belangrijkst: omarmen we veranderingen? De praktijk leert dat het proces lastiger wordt als de onderneming groter is en beursgenoteerd”, aldus Davis.