Be careful what you wish for

Een soortgelijk probleem doet zich voor bij de Belastingdienst. Net als in het bedrijfsleven zorgt de automatisering bij de overheid voor een dalende werkgelegenheid. De Belastingdienst heeft de afgelopen jaren verschillende grote automatiseringsprojecten doorgevoerd waardoor veel administratief en telefonisch werk zal vervallen. Als gevolg hiervan moeten er de komende jaren 5000 medewerkers van de 29000 vertrekken bij de Belastingdienst. Tegelijkertijd zijn er 1.500 nieuwe mensen nodig voor toezicht en ICT, het liefst jonge, hoogopgeleide mensen.Om gedwongen ontslagen te voorkomen, is besloten eerst aan te sturen op vrijwillig vertrek via een open vertrekregeling waarbij iedereen zich kan melden.  En hier dreigt het opeens behoorlijk mis te gaan. Veel meer medewerkers dan verwacht melden zich aan en bovendien zijn dit voor een groot deel ook nog eens mensen die de dienst eigenlijk niet kwijt wil.   Met het inzetten van een generieke vertrekregeling heeft de top van de Belastingdienst een bewust risico genomen dat niet alleen de gewenste mensen afscheid nemen maar ook werknemers die men liever zou willen houden. Het zou veel logischer zijn geweest om van tevoren in kaart te brengen welke werknemers zich in de gevarenzone bevinden en die groep te benaderen met een passend aanbod in geld, bijscholing of een banentraject. Ook had de dienst werknemers die men liever wil houden van het aanbod kunnen uitsluiten. Maar ik denk dat Staatssecretaris Wiebes van Financiën heeft gedacht: grote stappen, snel over.  Het scheelt bovendien lastige toestanden met de vakbonden omdat het hier immers om vrijwillig vertrek gaat. Of HR met een vertrekregeling een grove inschattingsfout heeft gemaakt moet nog blijken. Veel mensen zeggen weliswaar te willen vertrekken, maar het is de vraag hoeveel dit ook daadwerkelijk zullen doen. De vertrekregeling is netjes maar ook weer niet zo riant dat je de rest van je leven achterover kunt leunen. Werknemers krijgen maximaal 75.000 euro mee of een jaarsalaris voor wie meer dan 75.000 euro verdient. Wie zich aanmeldt komt niet meer in aanmerking voor een WW-uitkering. Het zijn dan ook vooral hoogopgeleide ambtenaren in de hogere salarisschalen die tegen hun pensioen aanzitten die vertrekken of kansrijke hoogopgeleiden die weer snel ergens anders aan de slag kunnen. De hele affaire wekt echter wel de indruk dat de top van de dienst niet echt goed op de hoogte is van de stemming op de werkvloer. Volgens de vakbonden hebben veel mensen het wel gezien bij de Belastingdienst. De carrièremogelijkheden zijn beperkt en de afgelopen jaren heeft de dienst de ene naar de andere reorganisatie doorgevoerd waarbij mensen werden verplaatst naar een andere functie of een andere plaats in het land. Deze onzekerheid is voor veel werknemers in het bedrijfsleven een dagelijkse realiteit maar voor ambtenaren een nieuwe ontwikkeling.Overrompeld door het onverwachte succes wil de directeur-generaal die verantwoordelijk is voor de Belastingdienst de vertrekregeling weer intrekken of in ieder geval per 1 juli beëindigen waardoor er alsnog gedwongen ontslagen vallen.  Dat is vlek op vlek. Eerst een onzinnige open regeling introduceren zonder van tevoren goed na te denken over de mogelijke gevolgen en vervolgens jezelf ook nog eens als onbetrouwbare werkgever profileren door die regeling wegens succes weer in te trekken. Dat zal de leegloop alleen maar verder stimuleren en het aantrekken van de gewenste 1500 jonge hoog opgeleide medewerkers uiterst moeilijk maken.De Belastingdienst had beter na moeten denken over de reikwijdte en de mogelijke gevolgen van de maatregel. Zoals de Engelsen zeggen: Be careful what you wish for, because you just might get it!