Belastingdienst slecht in kosten-batenanalyses

Vier van de tien belastingmedewerkers stort zich op controletaken zonder dat de Belastingdienst weet hoeveel geld nu eigenlijk met deze controles wordt opgehaald. Er wordt wel per dossier of project bijgehouden hoeveel controle oplevert, maar het totale cijfer ontbreekt.In een ideale wereld, waarin iedere burger netjes waarheidsgetrouw zijn belastingformulier invult en zijn belasting op tijd betaalt, zouden deze controles helemaal niets moeten opleveren. In de gedachtegang van het OESO-onderzoek zouden al die controles dan beter kunnen worden gestopt omdat ze weggegooid geld zijn.We leven echter niet in Utopia en zonder controles zou de belastingmoraal een stuk lager liggen. Belastingontduiking is een soort volkssport die door strakke regels wel steeds moeilijker wordt. We proberen de randjes van de Belastingwetgeving op te zoeken, meestal tevergeefs. De gedachte dat er gecontroleerd kan worden, weerhoudt de meeste mensen toch wel van fraude in de aangifte.Uit het onderzoek van de OESO blijkt ook dat in landen met minder controlerende belastingmedewerkers het belastinggeld voor een deel pas binnenkomt na controle. Burgers en bedrijven speculeren er waarschijnlijk op dat ze de dans kunnen ontspringen. Italië spant daarbij de kroon, daar komt 20% van het belastinggeld pas binnen na enige dwang van de Belastingdienst. De opbrengst van de controles ligt hier dan ook duidelijk hoger. Betekent dit dat de belastingdienst van Italië het beter doet dan die van Nederland? Het is niet eenvoudig om een simpele kosten-batenanalyse op de belastinghandhaving los te laten. Je moet weten wat er in eerste instantie aan belasting binnenkomt en wat controle daar aan toevoegt. Maar hoe calculeer je niet gepleegde fraude met toeslagen of belastingontduiking in?Aan de andere kant is het natuurlijk vreemd dat er geen totaalcijfer beschikbaar is. De Belastingdienst wordt betaald uit de algemene middelen, mijn en uw belastingcenten dus, en ik zou wel graag willen weten of die goed besteed worden. Volgens staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën valt er nog het nodige te verbeteren. Hij neemt de komende jaren de Belastingdienst op de schop om onder andere de doelmatigheid bij de controle te vergroten. Hierbij wordt het handwerk van de huidige belastinginspecteurs vervangen door geautomatiseerde systemen. Het is te hopen dat zijn poging meer succes heeft dan die van zijn voorgangers. Zij beten hun tanden stuk op een bijna tien jaar durend en 200 miljoen euro kostend ICT-project dat alle aangiften en toeslagen moest verwerken. Na ruim 9 jaar trok Wiebes in 2014 de stekker uit dit project. In plaats van een groot project mikt de staatssecretaris nu op het koppelen van bestanden en automatiseringssystemen waardoor met Big Data de fraudeurs gerichter en efficiënter kunnen worden opgespoord. U bent gewaarschuwd!Los van de inzet van moderne technologie helpt het als het huidige Nederlandse belastingstelsel gewoon simpeler wordt en de politiek terughoudend is in het bedrijven van inkomenspolitiek via allerlei toeslagen en kortingen die via de Belastingdienst lopen. Hier wordt al lang vanuit verschillende hoeken op gehamerd, maar tot nu toe heeft niemand de handschoen op durven pakken. Met behulp van IT kan de controle wellicht efficiënter worden gemaakt, maar nog beter is minder toeslagen en uitzonderingen waardoor fraude lastiger wordt en er minder controles nodig zijn. Op die manier kan Nederland bij het volgende OESO-onderzoek gefundeerde cijfers overleggen over de efficiency en effectiviteit van de controles van de Belastingdienst. Voor het brave deel van de belastingbetalers zal dit goed nieuws zijn, maar er zal altijd een groep zijn die dit als slecht nieuws ziet.