De robots rukken op

Niet alleen de havenarbeiders zijn het slachtoffer. Onderzoekers van Oxford stelden twee jaar geleden dat over enkele decennia de helft van alle banen zal zijn verdwenen. Niet alleen lager geschoolde banen worden vervangen door geautomatiseerde systemen, maar ook hooggeschoolde arbeid. Volgens Martin Ford, auteur van het boek Rise of the Robots: Technology and the Threat of a Jobless Future, zullen alle witteboordenbanen, die inhouden dat je voor een computer zit om informatie te bewerken, op den duur verdwijnen. De robotisering is volgens Ford het eindspel op de arbeidsmarkt.De Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), die ook onderzoek deed naar de toenemende robotisering, stelt dat het zo’n vaart niet zal lopen. De WRR wijst in een deze week gepubliceerd rapport op het feit dat tegenover het verdwijnen van oude banen de ontwikkeling van nieuwe banen staat. Het tempo van de robotisering valt volgens de raad ook moeilijk te voorspellen en de raad gelooft er dan ook niet in dat de komende twee decennia de helft van het aantal banen zal verdwijnen. Volgens Ford hoeven we niet te rekenen op de creatie van voldoende nieuwe banen. Er is volgens hem geen vergelijk mogelijk met eerdere disrupties in de economie. Die hadden slechts betrekking op bepaalde sectoren van de economie zoals de landbouw of industrie. De huidige technologische revolutie behelst echter alle facetten van de maatschappij van juristen tot chirurgen, beurshandelaren, piloten, retailmedewerkers, geen enkele job is immuun voor de arbeidsbesparende technologie. Als voorbeeld noemt hij de financiële sector in New York waar in 2000 nog 150.000 mensen actief waren en eind 2013 nog maar 100.000. Ik denk dat de financiële crisis hier ook voor een deel debet aan is. Feit is dat zo’n 70% van alle beurstransacties nu gebeurt via slimme algoritmes.Hoe de robotisering ook zal verlopen, we krijgen er allemaal mee te maken, ook financials. Zij zagen eerst het routinematige werk geautomatiseerd worden, maar daar blijft het niet bij. De automatisering rukt, onder invloed van Big Data, steeds verder op in de finance-kolom.  Het zou maar zo kunnen dat de stelling van die Erik van der Steen, CFO van APM-terminals, poneerde tijdens CFO Day, dat de dagen van de CFO in zijn huidige functie zijn geteld, sneller bewaarheid wordt dan we denken. Er moet wat gebeuren. De WRR adviseert de Nederlandse regering om een robotagenda op te stellen waarbij onderwijs de sleutel is. We moeten vaardigheden leren waardoor we productiever kunnen samenwerken met robots. Dit is slechts een tijdelijke oplossing. Op den duur zullen deze robots zich steeds verder ontwikkelen en zijn deze vaardigheden en de mensen niet meer nodig. Een andere oplossing wordt gezocht in de aandacht voor beroepen die niet makkelijk vervangen kunnen worden door computers en waarvoor improvisatie, creativiteit en inlevingsvermogen nodig is. Het is de vraag of er zoveel van deze creatieve banen zijn. Alle ontwikkelingen kun je zien als bedreigen en als kans. De econoom Keynes voorspelde in 1930 al dat automatisering zou kunnen leiden tot een 15-urige werkweek. Dan zouden mensen eindelijk verlost zijn van werk en veel vrije tijd hebben. Volgens Ford klinkt dit mooi maar zal de koopkracht van de middenklasse, die altijd fungeerde als motor voor de economie, door een toenemende werkloosheid eroderen.  De vraag is wie dan al die super efficiënt gemaakte producten en diensten nog kan betalen? Ford zoekt het in de introductie van een basisinkomen voor iedereen. Voor veel landen is dit echter een stap te ver. Naast een robotagenda is het wellicht verstandig om ook vast te starten met de discussie over een nieuwe maatschappelijk orde. Daar moeten we niet te lang mee wachten anders nemen de robots deze discussie over.