Europa voorlopig afhankelijk van China voor grondstoffen

De doelen van de Europese Unie voor het winnen van mineralen zijn niet of heel moeilijk haalbaar voor 2030. Dat zeggen internationale experts tijdens een bijeenkomst van ChemistryNL, bedoeld om samenwerking in die sector tot stand te brengen. Kritieke grondstoffen zoals koper, lithium, nikkel en platina zijn belangrijk voor de energietransitie, omdat ze nodig zijn voor bijvoorbeeld batterijen voor elektrische auto's. Ze komen meestal uit landen buiten Europa, vooral uit China.

De Europese Commissie kondigde afgelopen maart maatregelen aan, die ervoor moeten zorgen dat de EU de komende jaren genoeg mineralen heeft voor de overgang van fossiele grondstoffen, zoals olie en gas naar duurzamere energiebronnen. De commissie wil dat EU-landen vaker mineralen uit eigen grond halen. Ze stelt voor om wettelijk te regelen dat 10 procent van de grondstoffen uit eigen bodem komt tegen 2030. Daarnaast moet 15 procent van de mineralen komen uit hergebruik. Verder wil de commissie niet te afhankelijk zijn van maar één land per mineraal.

Op het eerste gezicht zijn de doelen van de Europese Commissie niet realistisch, zegt hoogleraar organische chemie en Nobelprijswinnaar Ben Feringa. "De weg daar naartoe is niet goed beschreven." Ook chemicus Reinier Grimbergen van onderzoeksinstituut TNO denkt dat 2030 te vroeg is. "Maar het is wel goed dat er hoge doelen worden gesteld."

Topman Bernd Schäfer van netwerkorganisatie EIT RawMaterials noemt de EU-maatregelen "een grote mijlpaal". Bij de organisatie zijn ruim driehonderd Europese leden aangesloten, zoals bedrijven en universiteiten. De club is opgericht om innovaties in de mineralensector te stimuleren. "Het zal niet makkelijk worden, maar of we het gaan halen hangt af van ons", zegt Schäfer tegen de ongeveer honderd aanwezigen op de bijeenkomst.

Lucia van Geuns van The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) vermoedt dat de doelen waarschijnlijk niet worden gehaald. "Het laat wel een gevoel van urgentie zien", zegt ze. Ze meldt dat er weinig mineralen in de Europese grond zitten en dat veel mijnen in de EU afgelopen jaren zijn gesloten. Volgens Van Geuns moeten de kritieke grondstoffensector en de EU-landen meer samenwerken en meer investeren in onderzoek en ontwikkeling op het gebied van duurzaam mijnen.

China is verreweg de grootste leverancier van belangrijke grondstoffen, maar dat land is bezig om onafhankelijk te worden van het buitenland. Daarnaast gelden sinds deze maand exportbeperkingen in China voor gallium en germanium, metalen die belangrijk zijn voor het maken van chips.

'Nederland kennisland'

Nederland moet zich vooral gaan richten op het opbouwen van kennis over de grondstoffenindustrie, vindt demissionair minister van Economische Zaken en Klimaat Micky Adriaansens. Volgens haar is ons land daar "heel goed in". De bewindsvrouw was aanwezig op de bijeenkomst om een kennisagenda in ontvangst te nemen met input vanuit organisaties in de grondstoffensector.

Het is belangrijk dat Nederland verder kennis opbouwt over grondstoffen, zegt Adriaansens. Ze hoopt dat het Nederland onder meer helpt aan meer start-ups en meer innovaties.