Hendrik Jan Roel, Albert Heijn: ‘We stonden stil merkte ik’

Fotografie: Paul Tolenaar

Digitalisering verandert de Nederlandse retailsector in sneltreinvaart; dat biedt veel groeikansen en de rol van de CFO is daarbij essentieel. Want een goede Chief Financial Officer blijft niet achter zijn excel-sheet zitten, maar stijgt boven de cijfers uit, begrijpt de strategie van het bedrijf, gaat in gesprek met zijn medewerkers.

Bij Albert Heijn realiseerde Hendrik Jan Roel (53) zich twee jaar geleden dat het tijd werd voor change. “We stonden stil, merkte ik,” zegt Hendrik Jan Roel. “Ik heb toen inspiratiesessies met mijn team gehouden. Over radical efficiency, de potentie van data, de inzet van robotics. Allemaal om groei te creëren. Een niet door het managementteam geleid project om nieuwe zaken tot ons te nemen.

Robotic process automation 

"Startpunt:  hoe nu verder? Nou, door veel data-analyse dus. Input van data analyseren door advanced data-analytics-technieken en vervolgens de resultaten produceren door gebruik te maken van robotic process automation and natural language automation. Zodat we meer tijd overhouden voor  scenario-analyse en het identificeren van opportunities, samen met onze business-partners.

Minder terugkijken, meer voorspellen en met hogere snelheid. Zo kregen we als het ware een betere verrekijker om in de toekomst te kijken, om kansen te spotten.”

Bij AH beschikt finance over het integrale plaatje, daar wordt alles gezien en daar wordt iedereen verbonden. “Finance als translater,” zegt Hendrik Jan Roel. “Wij brengen de mensen samen, wij geven voeding aan de business, wij vertalen.”

Verandering

Essentieel daarbij is dat de CFO op één lijn zit met de CEO. Sinds 1 februari heeft Marit van Egmond bij Albert Heijn die rol. Ze reisde honderd dagen door het land. Sprak met klanten en collega’s in de winkels, met werknemers in de distributiecentra en op het hoofdkantoor, met franchisenemers, leveranciers, met ondernemingsraad en belangenorganisaties.

Net als Roel heeft zij als belangrijkste boodschap: ‘Verandering is de enige vooruitgang.’ Op 6 mei zette Van Egmond haar voetafdruk stevig in ’s lands grootste supermarktketen met het aanstellen van een nieuw managementteam. 

Wie in deze branche stilstaat, tekent automatisch voor zijn eigen ondergang 

“Marit en ik spreken dezelfde taal, staan op één lijn en dat is essentieel,” vertelt Hendrik Jan Roel. “We kenden elkaar al, en ons gezamenlijke doel is AH verder te laten groeien. Als CFO zie ik mezelf als co-pilot, naast die CEO. Iemand die meestuurt, want dat is de échte rol van finance. License to drive. Met onafhankelijkheid, want die mag je nooit verliezen.

"Een ander geluid laten horen, waar nodig. Wat dat alles betreft heeft AH Finance een lange historie. Want meesturen is in food retail van essentieel belang. De marges zijn klein, elk foutje kan grote gevolgen hebben. Natuurlijk moet je de langetermijnstrategie goed oppakken, maar in deze branche is de dag van morgen óók belangrijk. De schappen moeten immers altijd gevuld zijn.”

Zinvolle informatie zien te filteren 

Elk product in het winkelkarretje wordt uiteindelijk toegevoegd aan onze data-lake. Met alle data-features van elk product leidt dit tot een oceaan aan data. Waaruit experts dus de zinvolle informatie moeten zien te filteren. Want als je veel, zo niet alles, van het winkelgedrag van je klanten weet, kun je daarop sturen.

Wellicht weet de supermarktmanager straks dankzij een app precies wie er tegenover hem staat in de winkel en kent hij zo de klantbeleving. De link leggen op basis van data-science en data-analytics tussen assortiment, klant en winkel. Om dat te bereiken, zijn die schaarse data-analisten nodig. 

Zee aan data-kansen

“Wij werken op het gebied van kunstmatige intelligentie, robotics en mechanisatie samen met de TU Delft Robo AIRLab in ons gezamenlijke Robovalley-initiatief. En met de Universiteit van Amsterdam op het gebied van AI en data-science met het AIRLab-initiatief,” zegt Roel.

“Binnen Albert Heijn zelf kennen we de AH-Lytics Group, waarin we de data-science-capability binnen finance opbouwen. Omdat er in de retail sprake is van zo ongelooflijk veel interessante data, zijn we nog steeds in staat om die data-scientists aan te nemen. Er ligt hier immers een zee aan kansen, een enorme data-bak om het klantengedrag in de winkels te voorspellen.

"De rol van data binnen marketing wordt steeds belangrijker om onze klanten relevante en persoonlijke service te bieden, in context en realtime. Dat doen we door transactiedata als aanbiedingen en producten te combineren met interactie-data als clickgedrag, social media, e-mail en externe data als het weer, vrije dagen, concurrentie-data.”

Meesturen is in foodretail van essentieel belang. De marges zijn klein, elk foutje kan grote gevolgen hebben

De supermarktketen grijpt elke kans die zich op de krappe arbeidsmarkt voordoet, zeker ook intern. Zo is er die vakkenvuller die ook wiskunde bleek te studeren. Hij is vorig jaar in zijn nieuwe rol begonnen: het verder uitbouwen van analytics binnen het concern. Met nu al veel aansprekende resultaten.

“Een leeg vak, pad 7, de pindakaas. We hebben een algoritme gebouwd om onze supermarktmanager realtime te informeren over mogelijke lege vakken van producten die niet verkocht worden, maar volgens de voorraad wel beschikbaar zijn.

"Op deze manier zijn we in staat om de feitelijke beschikbaarheid in het schap te vergroten. En dat allemaal zelflerend. Zodat de service naar onze klant steeds beter wordt.”  

Stand-up pitch

“Onze AH-Lytics Group stimuleert heel finance,” vervolgt Hendrik Jan Roel. “Die jonge mensen doen een stand-up pitch in de analytics room, leggen uit hoe data-engineering en algoritmes werken. En iemand die het leuk vindt om met die algoritmes te werken, vindt het ook leuk om erover te praten, zaken uit te leggen.

"Dat engagement is in de praktijk echt fantastisch. Finance is bij ons een gemengde groep. Jong en oud vullen elkaar op geweldige wijze aan. Bijblijven en leren, dat zijn de toverwoorden. We hebben een sfeer van zelfontwikkeling gecreëerd, een heel open sfeer ook.”

Dilemma’s
Beslissingen door iedereen gedragen of snelle besluitvorming?
“Snelle besluitvorming, maar wel de belangrijkste stakeholders meenemen in je overwegingen en beslissingen. Ik sta altijd open om een besluit aan te passen op basis van goede input. Maar ik ben geen ‘Poolse Landdag’-meneer.”
Jongeren met nieuwe ideeën of gaat werken zonder seniors niet?
“Ik vind juist de dynamiek tussen jong en ervaren leuk en interessant. Want die dynamiek brengt AH Finance echt verder. De wil om te leren en te veranderen is wat ons bindt." 
Wendbaar en agile of altijd eerst die regel- en wetgeving?
“Natuurlijk volgen we netjes wet- en regelgeving, maar ik voel me ook verantwoordelijk om met elkaar de veranderingssnelheid van finance te verhogen. We werken voor projecten steeds meer agile.”
Personeel in 'meewerkstand' of strak in vastgelegde bedrijfsprocessen?
“Binnen de kaders van onze normale werkafspraken stimuleren we mensen om te komen tot iets extra’s. Dat kan echt van alles zijn: het opzetten van een nieuw opleidingsprogramma, het leren van nieuwe data-analytics-tools. Juist dit zorgt voor een enorme engagement van het team.”    
Bedrijfscultuur veranderen en afscheid nemen van het oude of sleutelfiguren behouden? 
“Het goede bewaren en het nieuwe tot je nemen. Oók met die ‘ouwe rotten’ in het vak.”
Maatschappelijke waarde creëren bij investeringsbesluiten of op financiële ratio's sturen?
“Het is én-én bij Albert Heijn. Alle creativiteit inzetten om beide te kunnen realiseren. Ik wil geen nee-verkopende CFO zijn, dat is me te gemakkelijk. Uiteindelijk geeft het andere veel meer voldoening.”  
Ondernemerschap binnen de organisatie stimuleren of de global strategy uitrollen?
“Binnen een groot bedrijf als Ahold Delhaize kan je nooit even een global strategy naast je neerleggen. Ik zie het als mijn verantwoordelijkheid om die global strategy te helpen shapen naar een waardecreërende strategie die ook goed is voor Albert Heijn.”  
Innoveren met de laatste technologie of juist niet die early adaptor zijn met hoge risico's?
“De oprichter van ons bedrijf Albert Heijn zei al: ‘Wij stellen er een eer in om met zulke zaken als eerste te komen.’ Technologische vernieuwing zit in ons DNA. Of je het nu hebt over de streepjescode, het pinnen aan de kassa of een volledig gemechaniseerd DC; innovatie hoort bij Albert Heijn.”
Compliance steeds belangrijker of ondernemerschap niet frustreren door meer checks?
“Meer checks leiden niet automatisch tot een beter niveau wat betreft governance, risk en compliance. Tegelijk kan je met een goed GRC-framework ondernemerschap faciliteren. Denk aan Enterprise Risk Management bij nieuwe strategische projecten.”
Risico’s nemen of uitglijders voorkomen? 
“Verantwoord risico nemen!” 
 

Informeel en oer-Nederlands

Zonder lange lijnen. Want Roel is ervan overtuigd dat jonge generaties niet hiërarchisch willen worden aangestuurd. Normale communicatie in een informeel en oer-Nederlands bedrijf is voor talenten veel aantrekkelijker als ingrediënt van een goede werkgever.

“En bij retail gaat het er uiteindelijk om dagelijks vijf miljoen bordjes te vullen,” lacht de CFO van Albert Heijn. “Daarvoor moet je met beide benen op de grond staan, soms nederig zijn. Daar past geen arrogante cultuur.”

Roel is geen ‘traditionele finance man,’ zegt hij over zichzelf. Hij kijkt graag naar de klant, naar de toekomst. En veel minder naar het verleden en de concurrentie. Dat was vroeger al zo. Twintig jaar geleden begon de huidige CFO bij finance, na eerder het vak geleerd te hebben bij accountant-reus Arthur Andersen. 

“Na twee jaar liet ik weten graag in het winkelbedrijf zélf te willen werken,” vertelt hij. “Omdat ik wilde zien hoe het daar nou echt aan toegaat. Nou, dat gaf me wat reacties… Het werd maar een vreemde carrière-move gevonden. ‘Het mag, maar als het niet lukt daar, is er geen weg terug.’ Ze baalden dat ik finance verliet.” 

Nuchtere Rotterdammers 

In de Appie van Bergen leerde hij binnen drie maanden het vak. “Ik vond het geweldig, stond achter de vleeswaren, bediende de kassa. Daarna kwam ik als operationeel manager in hartje Rotterdam terecht, Eerst vonden ze het daar ook maar raar, die nuchtere Rotterdammers.

Opeens zo’n finance nerd met een goudgerand brilletje die ook nog eens uit de accountancy bleek te komen! Vreemde eend in de Maasstad-bijt. Vooral door self-learning en door open te staan voor verandering, ook in jezelf, leerde ik bak-plannen, begreep de kleurcodes van verse producten, volgde een groente-cursus…

En won zelfs een interne quiz met als één van de doorslaggevende vragen: wat is de kleurcode voor bananen? ‘Drie,’ zei ik onmiddellijk. En ja, mijn naam was voor altijd gevestigd!”

Roel kon dan ook terug naar AH Finance om zijn loopbaan voort te zetten. Het zou een hectische hereniging worden, 2003, de crisis was in alle hevigheid losgebarsten. “We maakten dagelijkse cashflow-prognoses, moesten alle zeilen bijzetten,” weet hij nog goed.  

Focus op vers 

‘Een moderne financial ziet de financiële performance niet als doel op zichzelf, maar als onderdeel van de algehele performance van het bedrijf.’ De begin dit jaar afgezwaaide CEO van Albert Heijn, Wouter Kolk, omschreef het werk van de Chief Financial Officer al eens in CFO Magazine.
Met Hendrik Jan Roel aan het finance-roer zit dat wel goed.

“Als 132 jaar bestaand bedrijf zijn wij ingebakken in de samenleving. Maar behoeften in retail veranderen, denk aan e-commerce, ons online-kanaal groeit, er is die focus op vers, op food for now-oplossingen. Wie in deze branche stilstaat, tekent automatisch voor zijn eigen ondergang. Het gaat erom professioneel en innovatief te zijn.

"En altijd naar de klant te kijken. Ik koos destijds voor AH, omdat het bedrijf zo dicht op die klant blijft zitten. Omdat het een familiebedrijf is. Zaans, dus nuchter. En ook nog eens hightech.”

De grootste te blijven 

Roel is nu vijfenhalf jaar CFO. Hoelang hij finance vanuit Zaandam blijft leiden? “Ik vind het fijn om met Marit de AH-strategie te realiseren, te groeien en de grootste te blijven. Maar het halen van mijn pensioen hier is zeker geen doel op zichzelf.

"Ik blijf zo lang ik toegevoegde waarde breng. Zo lang ik dingen beter kan maken. De dynamiek van food retail past mij, elke dag is weer nieuw, is weer anders. Ons finance-team werd diverser, data-scientisten brengen immers weer iets anders dan bedrijfseconomen. Wendbaar, agile, dat werkt goed bij veranderingstrajecten. Iedereen praat met elkaar, er is één finance-afdeling, eind van de verzuiling!”

Die finance-afdeling gaat zelf ook de diepte in. Twee weken per jaar wordt er gewerkt om de skills te verbeteren. Hendrik Jan Roel zit daar zelf jaarlijks ook bij. “Als er een case voorbij komt, wil ik alles begrijpen, relevante vragen kunnen stellen. Logisch toch?”

Hendrik Jan Roel CFO Albert Heijn
Geboortejaar 1966
Burgerlijke staat samenwonend
Kinderen twee
Woonplaats Amersfoort, binnenkort Soest
Krijgt energie van “Reizen, graag zoveel mogelijk…”
Meest geleerd van “Het opzetten en uitbouwen van een schoonmaakbedrijf tijdens mijn studententijd.”
Vakantielanden Japan en Italië
Vrije tijd moderne kunst 
Auto zes jaar oude VW Golf met alles erop. “Want goed is goed genoeg.”
Muziek The Script
Favoriete film Interstellar 
Laatst gelezen boek De acht bergen van Paolo Cognetti

Hendrik Jan Roel: winnaar Leadership in Finance Award 2019

De jury bestond dit jaar uit: Albert Allmers, directeur FinanceFactor; Frank Geelen, EMEA Lead Partner Finance Transformation Deloitte Consulting; Ferry Muller, CFO Vebego International en  winnaar van de 'CFO bij het Familiebedrijf Award'; en David van Mechelen, CFO Royal FloraHolland, en winnaar van de 'Leadership in Finance Award 2018'.