‘Liever technologie voor finance dan de mens’

Oracle deed wereldwijd onderzoek naar de relatie tussen robots en finance. Oracle’s Strategy Leader ERPM Rémy Bos licht die studie toe.

Om met de deur in huis te vallen: mensen vertrouwen meer op robots dan op zichzelf als het om het beheer van financiën gaat. Dat toont de nieuwe studie Money & Machines van Oracle en personal finance-expert Farnoosh Torabi feilloos aan; het percentage dat technologie boven de mens verkiest, bedraagt 67 procent. Het door de Covid-19 pandemie beheerste jaar 2020 heeft onze relatie met geld behoorlijk doen veranderen.

Meer dan 9000 consumenten en leidinggevenden in 14 landen wereldwijd, waaronder ook Nederland, werden ondervraagd en de corona crisis heeft niet alleen tot somberheid en angst geleid, maar ook grote financiële onrust teweeg gebracht. En het heeft tot gevolg dat wie en wat we vertrouwen als het om ons geld gaat, voor goed is veranderd. Waardoor de rol en focusgebieden van financeteams en persoonljke finance adviseurs navenant wijzigt.

Rémy Bos, Strategy Leader ERPM van Oracle, is niet eens zo verrast door de uitkomst van de grootschalige studie. Bos legde zich naast zijn afgeronde studies bedrijfseconomie en controlling toe op technologie en wordt mede daardoor tijdens workshops voor bijvoorbeeld de CFO Community steevast aangekondigd als de whizzkid van Oracle.

Razendsnelle fraudedetectie
“Dit onderzoek toont aan dat automatisering steeds meer terrein wint, ook als het om acceptatie door consumenten en finance professionals gaat”, aldus Bos. “Systemen worden met het jaar sneller. Neem bijvoorbeeld fraudedetectie. Als er nu 5000 euro met mijn creditcard wordt opgenomen, ergens aan de andere kant van de wereld en ik heb de pas in Nederland zojuist nog gebruikt, dan blokkeert de bank mijn kaart per direct. Als hier een mens aan te pas had moeten komen, was het geld opgenomen en de dader met de noorderzon vertrokken.”

Want als mensen zijn wij gewoon beperkt als het gaat om het lezen, verwerken en begrijpen van grote hoeveelheden data, weet Bos. “Dit onderwerp ligt mij heel na aan het hart, daar kun je me ’s nachts voor wakker maken… Mensen hebben hun beperkingen, computers zijn heel vaak beter. Dat zien we overal. In de detailhandel, denk aan geavanceerde recommendation systems, of in de financiële dienstverlening, denk aan het genereren van risicoprofielen. En dus ook bij het boeken van een hotelkamer, denk aan dynamic pricing. Artificial Intelligence is tot ons gekomen en de ontwikkelingen gaan in hoog tempo door. Vergelijk het met de veranderingen die het gevolg waren van de intrede van elektriciteit. En, recenter, van de komst van internet.”

‘Verschuivingen binnen finance’
Financiële en administratieve processen worden steeds meer geautomatiseerd. We doen dingen slimmer, we automatiseren, we offshoren. “Echter”, aldus de Strategy Leader ERPM van Oracle, “ik wil graag de gedachte dat finance ophoudt te bestaan, flink nuanceren. Automatiseren hoeft niet direct te leiden tot het afvloeien van personeel. Wat we wel vaak zien, zijn veschuivingen van rollen binnen de financiële afdeling. Er is namelijk steeds meer vraag naar financials die de data kunnen benutten, deze strategisch weten te interpreteren en ze gebruiken bij de besluitvorming. Zij kunnen zich nu meer op de strategie richten en minder op routinematige taken.”

Uit Money & Machines komt naar voren dat 85 procent van de respondenten verwacht dat robots de finance professionals zullen vervangen, bijna de helft meent zelfs dat dit de komende vijf jaar zal gebeuren. Rémy Bos is minder overtuigd en wijst op een onderzoek door de Wall Street Journal naar het aantal banen in finance sinds de komst van VisiCalc (1979), Lotus (1983) en Excel (1987). In 1985 waren er ongeveer 2 miljoen boekhouders, accountants en audit-assistenten. Dat nam af tot zo’n 1,1 miljoen in 2017. Maar tegelijkertijd groeide het contingent management analisten en financieel managers van 0,5 miljoen in 1985 tot 2,1 miljoen in 2017.

Technologische stroomversnelling
“Waar banen verdwijnen, verschijnen vervolgens weer andere”, aldus Bos. “Die rolverandering zie je ook in finance. Bij Oracle hebben we ons Finance Transformation Team, dat voorziet in die zich wijzigende rol. Het team richt zich op de vraag hoe je slimmer om kunt gaan met automatisering. Wat mij opvalt uit onze studie is dat zowel mens als bedrijf openstaat voor verdere automatisering, vooral waar wij hebben geaccepteerd dat computers beter zijn dan mensen. Het bewijs daarvoor is ook al zichtbaar, alhoewel deels geboren uit noodzaak. We zijn in een technologische stroomversnelling gekomen, in sommige sectoren meer dan in andere.”

Nu is het moment, zo stelt Bos, om ons handelen onder de loep te nemen. Zowel privé, als zakelijk. Een hogere mate van digitale connectiviteit, geavanceerde technologieën en steeds krachtiger wordende systemen betekent dat onze interactie gaat veranderen. Waarbij we ons moeten afvragen of de strategie van de organisatie daar nog wel op aansluit. Zijn er nog ongebruikte of onderbenutte kanalen in de onderneming, hebben mensen wel door welke algoritmes op de achtergrond draaien? “Ik zou zelfs zo ver willen gaan dat de gehele strategie om herziening vraagt”, aldus Rémy Bos. “Want de wereld post-Covid-19 is simpelweg de oude niet meer.”

Wakker van financiële stress
Dat laatste wordt bevestigd door de resultaten van de Oracle-studie. De financiële onrust en stress van consumenten verdubbelden, de somberheid steeg met 70 procent. Onder zakelijk leidinggevenden namen die financiële onrust en stress gemiddeld toe met 186 procent. Van de Nederlandse leiders binnen organisaties maakt 73 procent zich zorgen over de impact van Covid-19 op hun onderneming, 21 procent van de ondervraagde Nederlandse leidinggevenden geeft aan ’s nachts wakker te liggen van de financiële stress.

Rémy Bos: “Op economisch vlak worden we inderdaad verschrikkelijk hard geraakt. De laatste schatting van ING was dat bij de vorige lockdown 10 procent van de economie zou stoppen met draaien. Dat sommigen de beleving voelen dat de schade wel meevalt, komt mogelijk door de overheidssteun. De reacties van respondenten liggen in de lijn der verwachting. In het verleden heb ik onderzoek gedaan naar besluitvorming onder onzekerheid. Aan risico’s zijn we gewend, die kunnen we vaak beteugelen met methodes als kansberekening. Onzekerheid is echter niet wiskundig uit te drukken. En dat creëert, denk ik, die onrust.”

Inkoopmanagers index stijgt
Tegelijkertijd geeft Bos aan dat “wij geneigd zijn risico’s groter te maken dan ze daadwerkelijjk zijn”. Ook, zo stelt hij, omdat financials hier jarenlang op getraind zijn. “Maar een korte blik op de industrie toont dat de inkoopmanagers index steeg naar 56,8 in januari. We zien dat bedrijven weer voorraden opbouwen, door een flinke groei in nieuwe orders. En met de vraag naar productie groeit natuurlijk ook de werkgelegenheid. Maar deze cijfers kunnen vertekenen. Veel van de supply chains zijn nog niet hersteld van de 2020-chaos. Levertijden zijn lang, inkoopprijzen kunnen oplopen.”

De crisis als katalysator voor versnelde automatisering, is dat de strategie die uit Money & Machines naar voren komt als conclusie, als aanrader, als absolute must wellicht?

“We zien een groot aantal bedrijven dat zich afgelopen jaren heeft gestort op de digitale transformatie”, aldus Bos. “En finance staat daarbij boven aan de lijst. Met de komst van SaaS en Cloud zorg je dat je flexibel kunt inspelen op veranderingen. Ook zien we dat geavanceerde technieken vroeger exclusief beschikbaar waren voor de top. Met de komst van SaaS zijn die ook binnen handbereik gekomen van bijvoorbeeld het MKB. Het ‘kantoorleven’ zal afnemen, daarvoor zien we wereldwijd de signalen. Met als gevolg dat bedrijven processen blijvend moeten inrichten op het hybride working-from-home/office tijdperk. Ons Cloud-systeem zorgt dat alle applicaties voor iedereen toegankelijk zijn, waar medewerkers zich ook bevinden.”

CFO moet meepraten over AI  
Over invulling van de CFO-rol, in het post-corona tijdperk: “Bovenaan de finance-keten moet de technologie begrepen worden”, aldus Rémy Bos. “Dat kan worden gerealiseerd met behulp van een goede wisselwerking tussen de wetenschap en het bedrijfsleven, universiteiten en tech companies.” 

Want als er van onderaf een goede voedingsbodem is, wordt die CFO gevoed om de nieuwe en op data gestoelde finance functie goed te kunnen vervullen. Mensen omscholen naar gedegen data-analysten, met AI en Machine Learning als nieuw gereedschap in het arsenaal van de finance professional. 

“Net als bij onderwerpen als belastingen, treasury en human resources moeten CFO’s mee kunnen praten over hoe Artificial Intelligence in te zetten”, is de overtuiging van Rémy Bos. “Hoeveel financials leren over tien jaar nog boekhouding? De ontwikkeling neigt steeds meer naar een finance-functie waarin de financial meedenkt met de business en gedegen adviezen geeft.”