ProRail totaal ontspoord

De interne controle van spoorbeheerder ProRail is totaal ontspoord. Grote projecten kampen met miljoenenoverschrijdingen, er is geld tekort voor noodzakelijk onderhoud en iedere week komt er meer slecht nieuws naar buiten. Niemand kan precies vertellen hoe groot de tekorten en budgetoverschrijdingen van ProRail precies zijn. Om het allemaal nog gecompliceerder te maken is de relatie tussen staatssecretaris Mansveld, die politiek verantwoordelijk is voor ProRail, en de nieuwe bestuurder van ProRail, Pier Eringa, tot het absolute dieptepunt gedaald nadat Eringa de knuppel in het hoenderhoek gooide. In een interview met het FD stelde hij dat het ministerie soms druk uitvoerde om slecht nieuws onder de pet te houden. Die uitspraak trok hij later onder druk weer in, maar de schade was al aangericht.Eringa schetst verder een onthutsend beeld van een onderneming die volledig out of control is. De planning van grote projecten verloopt structureel te optimistisch, er is een gebrek aan vakkennis en de risicobeheersing is zwak. Hij verwacht dan ook nieuwe kostenoverschrijdingen in lopende projecten. Dat laatste is geen prettig nieuws voor Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) die onder vuur ligt in de Tweede Kamer over de gang van zaken bij ProRail. Zij reageerde als door een adder gebeten op de uitlatingen van Eringa en weigerde tijdens een debat over ProRail hem de hand te schudden.Toch kunnen de beweringen van Eringa niet als een verrassing komen. De afgelopen jaren is door verschillende onderzoekers meermalen gewezen op het gebrek aan controle en regie bij ProRail. In 2011 constateerde de Algemene Rekenkamer  al een totaal gebrek aan inzicht op het ministerie in de besteding van de budgetten van ProRail. Bovendien lichtte de toenmalige verantwoordelijke minister, Melanie Schulz, de Tweede Kamer volgens de Rekenkamer ook al onduidelijk en onvolledig in. De vraag is wat de bestuurders en commissarissen van ProRail en het ministerie in tussentijd hebben gedaan met de aanbevelingen uit diverse rapporten. Van professionele bestuurders mag je verwachten dat zij de basisprincipes van het managen van een grote projectorganisatie onder de knie hebben en in control zijn. Dat is duidelijk niet het geval. Ook de commissarissen hebben steken laten vallen of in ieder geval niet tijdig aan de bel getrokken. Zij hebben vier jaar de tijd gehad om orde op zaken te stellen, maar dat is niet gebeurd. Voormalig commissaris Michiel Boersma dekt zich al vast in. Hij hekelt de bemoeizucht van de Tweede Kamer waardoor het erg moeilijk is tot een normale bedrijfsvoering te komen. ProRail kan volgens hem dan ook beter rechtstreeks ondergebracht worden bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Boersma heeft een punt, bij belangrijke beslissingen over de toekomst van de onderneming neemt de politiek vaak de leiding en kunnen bestuurders en commissarissen slechts volgen. Blijft de vraag waarom hij nu pas met zijn kritiek komt en niet aan de bel heeft getrokken toen hij nog commissaris was? Bovendien, los van de politieke bemoeienis, gaan de problemen bij ProRail veel verder: de basis is gewoon niet op orde en dat mag bestuurders worden aangerekend.Over wie nou waar schuldig aan is, zal ongetwijfeld in een volgende parlementaire enquête aan de orde komen, maar daar kunnen we niet op wachten. Er moet nu zo snel mogelijk een oplossing komen om ProRail weer in control te krijgen. Mansveld zou er goed aan doen in haar gekwetste ego opzij te zetten en zo snel mogelijk in gesprek te gaan met Eringa. Deze laatste heeft een aantal voorstellen gedaan die ProRail weer op de rails moet krijgen. Belangrijker nog is dat er een cultuurverandering komt waarin de eager to please mentaliteit moet plaatsmaken voor onafhankelijk denken en een nadruk op het leveren van resultaten volgens budget en planning.De politiek op haar beurt zal een stapje terug moeten doen. Boersma heeft wat dat betreft wel gelijk. Een controlerende functie is oké, maar politici moeten niet constant op de stoel van de commissarissen en directievoorzitter gaan zitten. ProRail is niet voor niets verzelfstandigd. Door constant op incidenten te reageren en verantwoording te eisen, maken politici een normaal functioneren onmogelijk. Als ze zo graag willen besturen, raad ik ze aan hun kansen in het bedrijfsleven te wagen!