Wensdenken

De ECB heeft besloten de komende jaren 1.140 miljard euro in de economie te pompen door obligaties op te kopen. De afgelopen weken zijn we gebombardeerd met de voors en tegens van het plan. Als iets duidelijk is geworden dan is het wel dat economen vaak uitspraken doen alsof economie een exacte wetenschap is, maar dat de werkelijkheid voor een groot deel bestaat uit wensdenken. De ECB verwacht dat door extra geld in de economie te pompen banken meer zullen gaan uitlenen, de rente nog verder zal dalen en er een soort vliegwiel van nieuwe activiteiten op gang komt.

Het is de vraag of dat zal gebeuren. Het grootste probleem voor ondernemingen in Europa is waarschijnlijk niet de beschikbaarheid van kapitaal, alhoewel het soms wel erg lastig is, maar de heersende onzekerheid rond de euro en economisch herstel. Dat maakt dat de consument zeer terughoudend is in zijn bestedingen en ondernemers in reactie hierop minder investeren. Er zijn weliswaar enkele lichtpuntjes voor Nederland, de afgelopen maand zijn de consumentenbestedingen iets toegenomen en de huizenmarkt lijkt iets aan te trekken, maar daar staat tegenover dat de werkloosheid weer is gestegen en gepensioneerden hun pensioen achteruit zien kachelen. Het feit dat ECB zo’n drastische maatregel moet nemen om de economie uit het moeras te trekken wekt eveneens weinig vertrouwen en zal de consument nog terughoudender maken. De ECB stelt in haar verklaring dat de voorwaarden voor herstel zijn geschapen en dat het nu aan de verschillende nationale overheden is om er voor te zorgen dat hun economieën opveren. Het is de vraag of de Zuid-Europese landen de noodzakelijke hervormingen doorzetten nu er weer geld in overvloed is.  In Nederland zou een verlaging van de belasting op inkomen en het schrappen van allerlei innovatie beperkende regels wellicht meer effect hebben dan het geld van Draghi. De consument heeft de afgelopen jaren flink ingeleverd op koopkracht, dat erkent zelfs VNO-NCW voorzitter Hans de Boer die begin deze week pleitte voor een soort vlaktaks waarbij inkomens boven een ton 45% belasting betalen en alles daaronder 35%. Dat is goed voor de concurrentiepositie van Nederland, leidt tot meer banen en dan komt alles goed. Over wensdenken gesproken. Dat zou de Nederlandse overheid 18 miljard kosten, maar die 18 miljard is waarschijnlijk een fractie van wat alle gepensioneerden en spaarders de komende jaren gaan bijdragen aan het stimuleren van de Europese economie.Misschien moet ik Draghi het voordeel van de twijfel gunnen. De argumenten voor ingrijpen zijn ook plausibel. Feit is dat we niet weten wat de uitkomst zal zijn omdat een dergelijk steunprogramma in Europa nog nooit is voorgekomen. Wellicht dat we over een aantal jaren terug kunnen kijken en ons dan afvragen waar we zo moeilijk over hebben gedaan. Ach, ook ik mag wensdenken.